Tác động của đòn bẩy đến quản lý thu nhập của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Thái Lê Lan Thanh ; Hoàng Đức người hướng dẫn khoa học

1

THÁI LÊ LAN THANH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

TÁC ĐỘNG CỦA ĐÒN BẨY ĐẾN QUẢN LÝ THU NHẬP

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố. Hồ Chí Minh- Năm 2020

2

TÁC ĐỘNG CỦA ĐÒN BẨY ĐẾN QUẢN LÝ THU NHẬP

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố. Hồ Chí Minh- Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

THÁI LÊ LAN THANH

Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS. TS. HOÀNG ĐỨC

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường

đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tôi, kết quả nghiên cứu

là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các

nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ

trong luận văn.

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, em xin được chân thành cảm ơn Trường Đại Học Ngân Hàng Thành phố

Hồ Chí Minh đã tạo môi trường thuận lợi để em có thể thực hiện và hoàn thành Luận

văn tốt nghiệp của mình, rèn luyện và phát triển bản thân trong quá trình học tập tại

trường.

Đặc biệt, em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy Hoàng Đức – Phó giáo sư

Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đã hướng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình,

cho em những lời khuyên bổ ích, giải đáp thắc mắc cũng như dành thời gian xem xét

Luận văn tốt nghiệp này.

Cuối cùng, em xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn động viên, ủng hộ tác giả vượt

qua khó khăn, hoàn thành tốt nghiên cứu.

iii

MỤC LỤC NỘI DUNG

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................ii

TÓM TẮT......................................................................................................viii

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU LUẬN VĂN ........................................................ 1

1.1. Lý do chọn đề tài........................................................................................1

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .................................................................2

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................2

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu..............................................................................2

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................2

1.3.1 Đối tượng nghiên cứu .............................................................................2

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................3

1.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................3

1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ..............................................4

1.5.1 Ý nghĩa khoa học ....................................................................................4

1.5.2 Ý nghĩa thực tiễn.....................................................................................4

1.6. Cấu trúc luận văn .......................................................................................5

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐÒN BẨY ĐẾN QUẢN

LÝ THU NHẬP CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN SÀN

CHỨNG KHOÁN............................................................................................. 6

2.1. Tổng quan lý thuyết ...................................................................................6

2.1.1. Đòn bẩy đến quản lý thu nhập của doanh nghiệp ...............................6

2.1.2. Thu nhập của doanh nghiệp.................................................................7

2.1.3. Khái niệm về quản lý thu nhập............................................................8

2.1.4. Khái niệm các khoản dồn tích bất thường.........................................10

2.1.5. Lý thuyết nền về mối quan hệ của đòn bẩy đến quản lý thu nhập ....11

2.1- Các nghiên cứu thực nghiệm trước đây ...................................................12

iv

2.2.1- Các nghiên cứu thực nghiệm chứng minh đòn bẩy có tác động tăng

quản lý thu nhập................................................................................................12

2.2.2- Các nghiên cứu thực nghiệm chứng minh đòn bẩy có tác động giảm

quản lý thu nhập................................................................................................15

2.2- Tóm tắt chương 2 .....................................................................................18

Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 18

3.1- Dữ liệu nghiên cứu...................................................................................18

3.2- Mô hình nghiên cứu .................................................................................20

3.2.1- Giả thuyết nghiên cứu........................................................................20

3.2.2- Biến phụ thuộc – khoản dồn tích bất thường ....................................20

3.2.3- Biến độc lập......................................................................................24

3.2.4- Bảng mô tả biến trong mô hình và nguồn của từng biến ..................25

3.3- Khung phân tích của luận văn..................................................................27

3.4- Tóm tắt chương 3 .....................................................................................29

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................... 29

4.1- Thống kê mô tả.........................................................................................29

4.1.1- Biến phụ thuộc DAC ( giá trị DAC ).................................................29

4.1.2- Các biến độc lập ................................................................................30

4.2- Ma trận hệ số tương quan.........................................................................33

4.3- Kết quả hồi quy tác động của đòn bẩy đến quản trị khoản thu nhập lũy kế

34

4.3.1- Quản lý thu nhập và đòn bẩy.............................................................39

4.3.2- Quản lý thu nhập và tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản .......................40

4.3.3- Quản lý thu nhập và tỷ lệ tự chủ tài chính.........................................41

4.3.4- Quản lý thu nhập và chi phí lãi vay...................................................41

4.4- Tóm tắt chương 4 .....................................................................................41

v

Chương 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH.................................... 42

5.1- Kết quả nghiên cứu của luận văn .............................................................42

5.2- Đóng góp mới của luận văn .....................................................................42

5.3- Hạn chế của luận văn ...............................................................................43

5.4- Hàm ý chính sách luận văn ......................................................................43

5.4.1- Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của chính sách đòn bẩy tài chính tại

các doanh nghiệp ..............................................................................................43

5.4.2- Giải pháp nâng cao khả năng huy động vốn của doanh nghiệp.............45

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................i

PHỤ LỤC.........................................................................................................iv

Phụ lục 1: Danh sách 116 công ty có đòn bẩy cao và đòn bẩy tăng từ 2013 - 2018

trên hai sàn giao dịch HSX và HNX .....................................................................iv

Phụ lục 2: Thống kê mô tả.....................................................................................ix

Phụ lục 3: Kết quả hồi quy ....................................................................................xi

Phụ lục 4: Kiểm định mô hình........................................................................ xxxiii

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3-1 Mô tả cách tính biến trong mô hình và nguồn của từng biến..........266

Bảng 4-1 Số liệu thống kê mô tả cho các khoản dồn tích bất thường theo giá trị

tuyệt đối và cho các biến độc lập giai đoạn nghiên cứu từ năm 2013 đến 201831

Bảng 4-2 Số liệu thống kê mô tả cho các biến độc lập giai đoạn nghiên cứu từ

năm 2013 đến 2015 ...............................................................................................323

Bảng 4-3 Số liệu thống kê mô tả cho các biến độc lập giai đoạn nghiên cứu từ

năm 2013 đến 2016 ...............................................................................................323

Bảng 4-4 Số liệu thống kê mô tả cho các biến độc lập giai đoạn nghiên cứu từ

năm 2013 đến 2017 ...............................................................................................333

Bảng 4-5 Bảng ma trận tương quan giữa các biến độc lập ..............................344

Bảng 4-6 Kết quả phân tích mô hình Pooled OLS tổng hợp như sau:............345

Bảng 4-7 Kết quả mô hình FEM thu được như sau:.........................................355

Bảng 4-8 Kết quả mô hình REM thu được như sau:........................................376

Bảng 4-9 Kết quả kiểm định Hausman thu được như sau:..............................386

Bảng 4-10 Kết quả của mô hình hồi quy đã loại bỏ các sai lệch ........................36

DANH MỤC HÌNH

Hình 3-1 Cơ sở phân loại công ty theo tỷ lệ nợ dài hạn trên vốn chủ sở hữu...19

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt

HOSE Sàn giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

HNX Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội

TTCK Thị trường chứng khoán

CTCK Công ty chứng khoán

SGDCK Sở giao dịch chứng khoán

TTGDCK Trung tâm giao dịch chứng khoán

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt

Pooled OLS Pooled Ordinary Least Squares Phương pháp bình phương

nhỏ nhất

FEM Fixed Effects Mô hình tác động cố định

REM Random Effects Mô hình tác động ngẫu

nhiên