Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài đến tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia trong khu vực ASEAN+3: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Phạm Phi Phi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ PHẠM PHI PHI

TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC

NGOÀI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI CÁC

QUỐC GIA TRONG KHU VỰC ASEAN+3

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ PHẠM PHI PHI

TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC

NGOÀI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI CÁC

QUỐC GIA TRONG KHU VỰC ASEAN+3

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM THỊ TUYẾT TRINH

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

TÓM TẮT

Trong những năm qua, Việt Nam cùng với các quốc gia trong khu vực

ASEAN+3 đã thu được những kết quả khá ấn tượng về thu hút FDI. Tuy nhiên, vấn đề

được quan tâm là đóng góp của nguồn vốn này đến tăng trưởng kinh tế của các quốc

gia. Cho đến nay các kênh và cơ chế tác động của FDI tới tăng trưởng hầu như vẫn

chưa được nghiên cứu một cách kỹ lưỡng và các kết quả cũng chưa thống nhất với

nhau.

Trong luận văn này, với các mô hình được ước lượng bằng phương pháp

DGMM, tác giả cho thấy bằng chứng về tác động tích cực của FDI đến tăng trưởng

kinh tế của các nước trong khu vực ASEAN+3.

Bên cạnh đó, khi xem xét tác động này trong điều kiện chất lượng thể chế và cơ

sở hạ tầng tại các quốc gia ASEAN+3, kết quả nghiên cứu cho thấy khi cải thiện chất

lượng thể chế có thể gia tăng tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên cơ

sở hạ tậng lại không có tác động tích cực đến mối quan hệ giữa FDI và tăng trưởng

kinh tế.

Ngoài ra, tác động này có thể thay đổi tùy theo đối tượng quốc gia. Cụ thể, với

các quốc gia phát triển, tác động của FDI không có đóng góp nhiều đến tăng trưởng

kinh tế. Đối với các quốc gia đang phát triển, FDI vẫn là nguồn lực quan trọng thúc

đẩy tăng trưởng kinh tế. Cuối cùng khi xem xét tác động của FDI đến tăng trưởng kinh

tế giữa Việt Nam so với các quốc gia khác trong khu vực, tác động của FDI đến tăng

trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ cao hơn.

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây

hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy

đủ trong luận văn.

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các giảng viên, cán bộ phụ trách khoa sau

đại học – trường Đại học Ngân hàng TP.HCM đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi học tập

và hoàn thành chương trình đào tạo.

Cảm ơn bố mẹ, chồng và những người thân đã luôn động viên tinh thần cho tôi

trong suốt 2 năm học ở trường và trong thời gian nghiên cứu để viết luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc đến giảng viên hướng

dẫn của tôi, TS. Phạm Thị Tuyết Trinh, người đã giúp đỡ, hướng dẫn tôi từ khi chọn

đề tài, bảo vệ đề cương và trong suốt quá trình nghiên cứu bằng tinh thần khoa học

nhiệt thành nhất.

MỤC LỤC

TÓM TẮT

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG..............................................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................3

1.5. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................3

1.6. Đóng góp của đề tài..................................................................................................4

1.7. Kết cấu luận văn. ......................................................................................................4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ BẰNG CHỨNG THỰC NGHIỆM VỀ TÁC

ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH

TẾ ....................................................................................................................................6

2.1. Lý thuyết về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) .......................................................6

2.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ................6

2.1.1.1 . Khái niệm..................................................................................................6

2.1.1.2 . Đặc điểm ...................................................................................................7

2.2. Tăng trưởng kinh tế ..................................................................................................8

2.2.1. Tăng trưởng kinh tế ...............................................................................................8

2.2.2 Chỉ tiêu đo lường ....................................................................................................9

2.3. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến tăng trưởng kinh tế tại nước

nhận đầu tư: ...................................................................................................................10

2.4. Bằng chứng thực nghiệm về tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến

tăng trưởng kinh tế.........................................................................................................18

2.4.1. Các nghiên cứu nước ngoài .................................................................................18

2.4.2. Các nghiên cứu trong nước..................................................................................22

Kết luận chương 2 .........................................................................................................25

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................26

3.1. Thiết lập mô hình nghiên cứu thực nghiệm: ..........................................................26

3.2. Dữ liệu nghiên cứu: ................................................................................................32

3.3. Phương pháp ước lượng mô hình ...........................................................................32

3.3.1. Thống kê mô tả và ma trận hệ số tương quan: ....................................................32

3.3.2. Phương pháp ước lượng: .....................................................................................33

3.3.3. Các kiểm định cần thiết:......................................................................................34

Kết luận chương 3 .........................................................................................................35

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP

NƯỚC NGOÀI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI CÁC QUỐC GIA TRONG

KHU VỰC ASEAN ......................................................................................................36

4.1. Phân tích thống kê mô tả ........................................................................................36

4.1.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu .........................................................................36

4.1.2. Ma trận hệ số tương quan ....................................................................................37

4.2. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm............................................................................38

4.2.1. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến tăng trưởng kinh tế tại các

quốc gia trong khu vực ASEAN+3 ...............................................................................38

4.2.2. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến tăng trưởng kinh tế tại các

quốc gia phát triển và đang phát triển trong khu vực ASEAN+3 .................................43

4.2.3. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến tăng trưởng kinh tế tại Việt

Nam so với các quốc gia trong khu vực ASEAN+3 .....................................................45

Kết luận chương 4 .........................................................................................................46

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................47

5.1. Kết luận...................................................................................................................47

5.2. Kiến nghị ................................................................................................................48

5.2.1. Kiến nghị chung ..................................................................................................48

5.2.2. Kiến nghị đối với Việt Nam ................................................................................50

5.3. Hạn chế của luận văn và hướng nghiên cứu tiếp theo............................................53

KẾT LUẬN ...................................................................................................................54

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1, 2, 3

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

viết tắt Nghĩa đầy đủ Từ gốc tiếng Anh

1 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct

Investment

2 OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế

Organization for

Economic Co-operation

and Development

3 OLS Phương pháp bình phương bé nhất Ordinary Least Square

4 FE Tác động cố định Fix Effect

5 IMF Qũy tiền tệ quốc tế International Monetary

Fund

6 RE Tác động ngẫu nhiên Random Effect

7 VAR Phương pháp vector tự hồi quy Vector Auto Regression

8 DGMM Phương pháp GMM sai phân

Difference Generalized

Method of Moments

9 FGLS

Phương pháp bình phương bé nhất

tổng quát khả thi

Feasible Generalized

Least Squares