Tác động của đa dạng hóa Hội đồng quản trị và khoảng cách giữa Chủ tịch Hội đồng quản trị - Tổng giám đốc đến rủi ro của các ngân hàng thương mại

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN THÁI PHÁT

TÁC ĐỘNG CỦA ĐA DẠNG HÓA HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ

VÀ KHOẢNG CÁCH GIỮA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

QUẢN TRỊ-TỔNG GIÁM ĐỐC ĐẾN RỦI RO

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN THÁI PHÁT

TÁC ĐỘNG CỦA ĐA DẠNG HÓA HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ

VÀ KHOẢNG CÁCH GIỮA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

QUẢN TRỊ-TỔNG GIÁM ĐỐC ĐẾN RỦI RO

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 62340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Giảng viên hướng dẫn: TS. PHẠM HÀ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi tên là: Nguyễn Thái Phát

Ngày sinh: 08/04/1994 Nơi sinh: Pleiku – Gia Lai

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã học viên:

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp hợp lệ về bản quyền cho

Thư viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện trường đại học Mở

Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin luận văn tốt nghiệp vào hệ thống

thông tin khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

(Ghi rõ họ và tên)

Nguyễn Thái Phát

ceNG HoA xA ugr cu(r xc;ui,r vr[r'NAM

Dgslp,--'Iu_do - Hanh prc

I

ffi

.w

i' Klirx clto pHrip BAo vE r,trAN vAN TrrAC si

CTIA GIANG VIEN HII6NG DAN

lr\

Ciang vien huong ctAn. TtA Sq...t'1-t*.t"1..H*.

^J;./ I{trcvienthLrctriin: ..NGu:gH :n:t,ti. f{+fr:r . Ldp:...Vpg2,!€^.... .

Ngdy sinh: .08. !a.fl).ql4... Noi sinh: f?A.W.:..6e. Lai....

'f€rr dd tii: .1&. & .oi.*o. t!4.r-* }-; lA 6S.qu,c&,fri. vi. .t<l*o.a"g dsL..yrtY .

CA; +L h e q.,;" il,= d..gre.ffi..ffi.'.f,,1r.),o a,i. cd,..NttrM

'f'hitrrh pn| Ui Chi lt'linh, ngci1, J.{..thdng Q9 ndt;r 2028

Nguoi nfuit xet

Q/rr a r

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Tác động của đa dạng hóa hội đồng

quản trị và khoảng cách giữa Chủ tịch hội đồng quản trị-Tổng giám đốc đến

rủi ro của các NHTM” là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Số liệu và kết quả

nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, mọi sự giúp đỡ trong việc thực hiện

luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn đã được chỉ rõ nguồn gốc

rõ ràng và được phép công bố.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về cam đoan của mình.

TP.HCM, ngày… tháng … năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Thái Phát

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Phạm Hà, người đã tận tình

hướng dẫn, góp ý bổ sung hoàn thiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận

văn thạc sĩ này.

Tôi chân thành cảm ơn Quý thầy, cô của Trường Đại học Mở Thành Phố

Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức trong suốt thời gian học

tập tại trường. Với vốn kiến thức được tiếp thu, đó không chỉ là nền tảng cho quá

trình nghiên cứu luận văn mà còn là yếu tố hỗ trợ trong quá trình học tập và công

tác của tôi sau này.

Cuối cùng là lời biết ơn dành cho gia đình, những người thân, bạn bè đã

luôn bên cạnh khích lệ, động viên tôi vượt qua trở ngại để hoàn thành luận văn

này.

Thành phố Hồ Chính Minh, ngày… tháng … năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Thái Phát

iii

TÓM TẮT

Nghiên cứu của tác giả được thực hiện với mục đích tìm hiểu về sự đa

dạng của HĐQT và khoảng cách giữa Chair-CEO ảnh hưởng như thế nào đến rủi

ro hoạt động của các ngân hàng trong giai đoạn 2007 – 2017 trên 26 NHTM. Kết

quả thực nghiệm của nghiên cứu cho thấy khoảng cách giữa Chair-CEO và sự đa

dạng của HĐQT có ảnh hưởng đến rủi ro trong hoạt động của các ngân hàng.

Trên khía cạnh khoảng cách giữa Chair-CEO thì chênh lệch tuổi của Chair-CEO

(AbsAge) có ảnh hưởng cùng chiều với Z_score và ROAA, khoảng cách thế hệ

giữa Chair-CEO (Gap20) có ảnh hưởng ngược chiều với Z_score và ROAA đồng

thời nghiên cứu tìm thấy tồn tại mối quan hệ phi tuyến tính có ảnh hưởng đến rủi

ro của các ngân hàng qua biến chênh lệch tuổi bình phương của Chair-CEO

(Age2). Về khía cạnh đa dạng hóa của HĐQT nghiên cứu cho thấy số lượng

thành viên HĐQT (Bsize), tỷ lệ số lượng thành viên nữ trong HĐQT (Bgender)

có ảnh hưởng cùng chiều với Z_score và ROAA trong khi tỷ lệ số lượng thành

viên độc lập trong HĐQT (Binde) có ảnh hưởng ngược chiều với Z_score và

ROAA.

iv

ABSTRACT

This research is carried out with the aim of learning about the board

diversity and Chair-CEO generation gap and bank risk-taking in the period 2007 -

2017 on 26 commercial banks. The empirical results of the study show that the

distance between the Chair-CEO and the board diversity affects the risks in the

operation of banks. In terms of the distance between Chair-CEO, the age

difference of Chair-CEO (AbsAge) has the same effect as Z_score and ROAA,

the generation gap between Chair-CEO (Gap20) has the opposite effect with

Z_score and ROAA. Beside of, the study found that there exists a non-linear

relationship that affects the bank risk through the difference squared age

difference variable of Chair-CEO (Age2). About diversity, research shows that

the number of directors (Bsize), the proportion of female directors on the board

(Bgender) have a positive effect with Z_score and ROAA while the ratio of the

number of members. Board independence (Binde) has a negative effect on

Z_score and ROAA.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

TÓM TẮT.............................................................................................................iii

ABSTRACT..........................................................................................................iv

MỤC LỤC .............................................................................................................v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.........................................................................viii

DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ix

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ĐỀ TÀI.........................................1

1.1 Lý do nghiên cứu ............................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................4

1.3 Câu hỏi nghiên cứu.........................................................................................5

1.4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................5

1.5 Phƣơng pháp nghiên cứu và dữ liệu nghiên cứu .........................................5

1.5.1 Phương pháp nghiên cứu ....................................................................5

1.5.2 Dữ liệu nghiên cứu .............................................................................6

1.6 Ý nghĩa của nghiên cứu..................................................................................6

1.7 Kết cấu của Luận văn.....................................................................................7

Tóm tắt chƣơng 1..................................................................................................7

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT....................................................................8

2.1 Hội đồng quản trị............................................................................................8

2.1.1 Khái niệm............................................................................................8

2.1.2 Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng quản trị......................................9

2.1.3 Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch hội đồng quản trị......................12

2.1.4 Các đặc tính đa dạng trong hội đồng quản trị...................................12

2.2 Tổng giám đốc ...............................................................................................13

2.2.1 Khái niệm về Tổng giám đốc ...........................................................13

2.2.2 Nhiệm vụ, quyền hạn của Tổng giám đốc ........................................14

2.3 Rủi ro của các ngân hàng thƣơng mại........................................................15

vi

2.3.1 Khái niệm về các loại rủi ro..............................................................15

2.3.2 Các loại rủi ro tín dụng .....................................................................17

2.3.3 Chỉ số đo lường rủi ro tín dụng.........................................................19

2.4 Lý thuyết về khoảng cách giữa chủ tịch hội đồng quản trị và giám đốc

điều hành .............................................................................................................21

2.5 Ảnh hƣởng của hội đồng quản trị và tổng giám đốc đến rủi ro...............23

2.5.1 Vai trò của nhà quản trị trong hoạt động của doanh nghiệp.............23

2.5.2 Mối quan hệ giữa sự đa dạng của hội đồng quản trị và rủi ro ..........24

2.5.3 Mối quan hệ giữa khoảng cách Chair-CEO với rủi ro......................26

2.6 Các nghiên cứu đi trƣớc...............................................................................27

Tóm tắt chƣơng 2................................................................................................32

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..............................................33

3.1 Dữ liệu nghiên cứu........................................................................................33

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................34

3.3 Các biến và giả thuyết nghiên cứu ..............................................................35

3.3.1 Khoảng cách giữa Chair-CEO và rủi ro của ngân hàng ...................35

3.3.2 Sự đa dạng giới tính của thành viên HĐQT và rủi ro của ngân hàng36

3.3.3 Sự đa dạng về quy mô HĐQT và rủi ro của ngân hàng....................38

3.3.4 Sự đa dạng về thành viên độc lập trong HĐQT và rủi ro của ngân

hàng............................................................................................................39

3.3.5 Các biến kiểm soát đặc tính của ngân hàng......................................40

3.4 Mô hình nghiên cứu......................................................................................41

Tóm tắt chƣơng 3................................................................................................44

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.........................................................45

4.1 Thống kê mô tả và ma trận hệ số tƣơng quan ...........................................45

4.1.1 Thống kê mô tả .................................................................................45

4.1.2 Ma trận hệ số tương quan .................................................................47

4.3 Kết quả phân tích hồi quy các mô hình nghiên cứu..................................45

4.3.1 Chọn lựa phương pháp ước lượng tối ưu..........................................45

vii

4.3.2 Kiểm định các khuyết tật của mô hình .............................................45

4.3.3 Kết quả hồi quy bằng phương pháp SGMM ....................................48

4.3.4 Kiểm định tính phù hợp và sự ổn định của phương pháp SGMM ..51

4.3.5 Thảo luận kết quả nghiên cứu...........................................................53

Tóm tắt chƣơng 4................................................................................................60

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................61

5.1 Kết luận..........................................................................................................61

5.2 Kiến nghị........................................................................................................62

5.3 Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .....................................................64

TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................66

PHỤ LỤC ............................................................................................................75

Phụ lục 1. Thống kê mô tả....................................................................................75

Phụ lục 2. Ma trận hệ số tương quan ....................................................................75

Phụ lục 3. Hồi quy Z_score với AbsAge..............................................................76

Phụ lục 4. Kiểm định chọn lựa FEM hay REM của Z_score với AbsAge...........77

Phụ lục 5. Hồi quy Z_score với Gap20 ................................................................78

Phụ lục 6. Kiểm định chọn lựa FEM hay REM của Z_score với Gap20 .............79

Phụ lục 7. Hồi quy ROAA với AbsAge ...............................................................80

Phụ lục 8. Kiểm định chọn lựa FEM và REM của ROAA với AbsAge ..............81

Phụ lục 9. Hồi quy ROAA với Gap20..................................................................82

Phụ lục 10. Kiểm định chọn lựa FEM và REM của ROAA với Gap20...............83

Phụ lục 11. Kiểm định đa cộng tuyến...................................................................84

Phụ lục 12. Kiểm định hiện tượng tự tương quan chuỗi .....................................85

Phụ lục 13. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi.......................................86

Phụ lục 14. Kết quả hồi quy phương pháp SGMM..............................................87

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CEO Tổng giám đốc

Chair Chủ tịch hội đồng quản trị

DN Doanh nghiệp

FEM Tác động cố định

HĐQT Hội đồng quản trị

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

Pooled OLS Uớc lượng bình phương gộp nhỏ nhất

REM Tác động ngẫu nhiên

RRDT Rủi ro danh tiếng

RRHĐ Rủi ro hoạt động

RRPL Rủi ro pháp lý

RRTD Rủi ro tín dụng

RRTK Rủi ro thanh khoản

RRTT Rủi ro thị trường

SGMM Phương pháp Môment tổng quát dạng hệ thống