Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động của các công ty phi tài chính tại Việt Nam, 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN ANH THƯ

TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÚC VỐN ĐẾN HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TY PHI TÀI CHÍNH

TẠI VIỆT NAM.

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HỒ CÔNG HƯỞNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN ANH THƯ

TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÚC VỐN ĐẾN HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TY PHI TÀI CHÍNH

TẠI VIỆT NAM.

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 52340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HỒ CÔNG HƯỞNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

I

TÓM TẮT

Tiêu đề: Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động của các công ty phi tài chính

tại Việt Nam.

Tóm tắt:

“Khóa“luận này nghiên cứu tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động

của 100 doanh nghiệp phi tài chính được niêm yết tại Việt Nam ở ở hai sàn giao dịch

HOSE và HNX trong giai đoạn 2016 - 2020. Nghiên cứu sử dụng các phương pháp hồi

quy như hồi quy tất cả quan sát (Pooled-OLS), mô hình hiệu ứng cố định (FEM), mô

hình tác động ngẫu nhiên (REM) vả cuối cùng là phương pháp bình phương bé nhất

tổng quát (GLS) sau khi thực hiện các kiểm định.”

“Cấu trúc vốn được đại diện bằng các“biến độc lập là: tỷ lệ tổng nợ trên tổng tài

sản, tỷ lệ nợ ngắn hạn trên tổng tài sản và tỷ lệ nợ dài hạn trên tổng tài sản. Kết quả

nghiên cứu cho thấy cấu trúc vốn tác động ngược chiều đến hiệu quả doanh nghiệp được

nghiên cứu trong bài. Dựa vào đó tác giả đã đề xuất một vài chính sách nhằm giúp nâng

cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp phi tài chính tại Việt Nam. Ngoài ra

nghiên cứu cũng chỉ ra những hạn chế và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo.”

Từ khóa: Cấu trúc vốn, hiệu quả doanh nghiệp

II

ABSTRACT

Title: Impact of structural capital on performance of non-financial companies in

Vietnam.

Abstract:

This key is Research on the impact of structural capital on the performance of

100 non-financial enterprises listed in Vietnam on two exchanges HOSE and HNX in

the period 2016 - 2020. Research using methods Recovery methods such as all￾observation recovery (Pooled-OLS), fixed-effects model (FEM), random-effects model

(REM) support the last is the least general method (GLS) after performing the tests.

Structural capital is represented by setting variables such as: Debt-to-total-assets

ratio, short-term debt-to-total assets ratio and long-term debt-to-total assets ratio.

Research results for brain structure inversely to business efficiency are studied in the

article. Based on that, the author proposes a number of policies to help improve the

performance of non-financial enterprises in Vietnam. In addition, the user also points

out the limitations and guidelines for further research.

Keyword: Structured capital, business efficiency

III

LỜI CAM ĐOAN

“Tôi xin cam đoan Luận văn “TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÚC VỐN ĐẾN HIỆU

QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TY PHI TẠI CHÍNH TẠI VIỆT NAM”,

chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự

hướng dẫn khoa học của TS. Hồ Công Hưởng.

Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố

bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc

phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi

rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét,

đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn

và chú thích nguồn gốc.

IV

LỜI CẢM ƠN

Để có thể hoàn thành được khóa luận này, lời đầu tiên cho phép em xin gửi lời

cảm ơn chân thành đến Ban lãnh đạo tại trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí

Minh và các thầy cô giáo đã truyền dạy cho em rất nhiều kiến thức bổ ích cũng như

kinh nghiệm quý báu. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Hồ Công Hưởng

– Giảng viên Khoa Tài chính, đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ để em có thể hoàn thành

khóa luận này.

Trong quá trình làm bài không thể tránh khỏi sai sót và khiếm khuyết do kiến

thức còn hạn chế em rất mong thầy cô có thể thông cảm. Đồng thời, em cũng mong

nhận được những lời nhận xét, góp ý bổ ích từ các thầy cô để khóa luận của em có thể

hoàn thiện hơn

Cuối cùng, em xin kính chúc quý thầy cô thật nhiều sức khỏe và thành công hơn

nữa trên con đường giảng dạy của mình.

Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn!”

Thành Phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2021

Tác giả

(ký và ghi rõ họ tên)

Trần Anh Thư

V

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Ý nghĩa

HNX Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội

HOSE Sàn“Giao dịch Chứng khoán Thành phố

Hồ Chí Minh”

Pooled OLS Hồi quy kết hợp tất cả các quan sát

FEM Mô hình hiệu ứng cố định

REM Mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên

GLS Phương pháp bình phương bé nhất tổng

quát

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

VI

MỤC LỤC

TÓM TẮT ........................................................................................................I

ABSTRACT ....................................................................................................II

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... III

LỜI CẢM ƠN................................................................................................ IV

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................... V

MỤC LỤC..................................................................................................... VI

DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................. IX

DANH MỤC BẢNG BIỂU............................................................................. IX

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ..................................................................................... 1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................... 2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................. 2

1.3. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................... 2

1.4. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................... 2

1.5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 2

1.6. Đóng góp của đề tài.......................................................................................... 3

1.7. Bố cục bài nghiên cứu...................................................................................... 3

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ CÁC LÝ THUYẾT VÀ LƯỢC KHẢO CÁC CÔNG TRÌNH

NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN.................................................................................. 5

2.1. Cơ sở lý thuyết về cấu trúc vốn......................................................................... 5

2.1.1. Khái niệm về cấu trúc vốn ............................................................................. 5

2.1.2. Chỉ tiêu phản ánh cấu trúc vốn....................................................................... 6

2.2. Cơ sở lý thuyết về hiệu quả hoạt động doanh nghiệp.......................................... 7

2.2.1. Khái niệm hiệu quả họat động doanh nghiệp................................................... 7

2.2.2. Chỉ tiêu đo lường hiệu quả doanh nghiệp........................................................ 7

2.3. Cơ sở lý thuyết về tác động của cấu trúc vốn đối với hiệu quả doanh nghiệp....... 9

2.3.1. Lý thuyết cấu trúc vốn của Modilligani và Miller.......................................... 10

2.3.2. Lý thuyết đánh đổi tĩnh................................................................................ 10

2.3.3. Lý thuyết đánh đổi động.............................................................................. 11

2.3.4. Lý thuyết phân hạng thứ tự ......................................................................... 11

2.3.5. Lý thuyết xác định thời điểm thị trường........................................................ 12

VII

2.4. Lược khảo các công trình nghiên cứu liên quan ............................................... 12

2.4.1. Nghiên cứu nước ngoài................................................................................ 12

2.4.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................................ 20

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 25

3.1. Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 25

3.2. Các biến trong mô hình .................................................................................. 26

3.2.1. Biến phụ thuộc............................................................................................ 26

3.2.2. Biến độc lập................................................................................................ 27

3.2.3. Biến kiểm soát ............................................................................................ 27

3.3. Giả thuyết nghiên cứu: ................................................................................... 34

3.4. Mô tả dữ liệu ................................................................................................. 36

3.5. Phương pháp hồi quy...................................................................................... 36

3.5.1. Hồi quy gộp (Pooled OLS) .......................................................................... 36

3.5.2. Hồi quy bằng phương pháp FEM ................................................................. 36

3.5.3. Hồi quy bằng phương pháp REM................................................................. 37

3.5.4. Lựa chọn giữa các mô hình hồi quy Pooled OLS, FEM và REM.................... 38

3.6. Quy trình thực hiện ........................................................................................ 38

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN..................................... 43

4.1. Phân tích thông kê mô tả ................................................................................ 43

4.2. Phân tích tương quan...................................................................................... 45

4.3. Kết quả hồi quy.............................................................................................. 46

4.3.1. Mô hình 1:Tác động của tỷ trọng tổng nợ trên tổng tài sản đối với hiệu quả hoạt

động doanh nghiệp................................................................................................ 46

4.3.2. Mô hình 2:Tác động của tỷ trọng nợ ngắn hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả hoạt

động doanh nghiệp................................................................................................ 47

4.3.3. Mô hình 3: Tác động của tỷ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả hoạt

động doanh nghiệp................................................................................................ 49

4.4. Kiểm định các khuyết tật của mô hình............................................................. 50

4.4.2. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi................................................... 51

4.5. Khắc phục khuyết tật mô hình bằng phương pháp GLS.................................... 52

4.5.1. Mô hình 1: Tác động của tỷ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả hoạt

động doanh nghiệp................................................................................................ 52

4.5.2. Mô hình 2: Tác động của tỷ trọng nợ ngắn hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả

hoạt động doanh nghiệp. ....................................................................................... 54

VIII

4.6. Bàn luận kết quả nghiên cứu........................................................................... 57

4.6.1. Tỷ trọng tổng nợ trên tổng tài sản đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.. 57

4.6.2. Tỷ trọng“nợ ngắn hạn trên tổng tài sản đến hiệu quả hoạt động của doanh

nghiệp” ................................................................................................................ 59

4.6.3. Tỷ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp

............................................................................................................................ 60

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH............................................ 62

5.1. Kết luận......................................................................................................... 62

5.2. Gợi ý chính sách ............................................................................................ 63

5.3. Hạn chế bài nghiên cứu .................................................................................. 65

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo............................................................................ 65

TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 67

PHỤ LỤC 01........................................................................................................ 70

PHỤ LỤC 02........................................................................................................ 83

PHỤ LỤC 03........................................................................................................ 87

IX

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 3.1. Tổng quát mối quan hệ giữa cấu trúc vốn đối với hiệu quả hoạt động doanh

nghiệp.................................................................................................................. 33

Hình 3.2. Sơ đồ kiểm định lựa chọn giữa các mô hình hồi quy................................ 38

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1. Bảng tổng hợp định nghĩa và mô tả biến................................................. 30

Bảng 3.2. Tổng hợp giả thuyết nghiên cứu............................................................. 35

Bảng 4.1. Thống kê mô tả các biến trong mô hình .................................................. 43

Bảng 4.2. Kiểm định tương quan giữa các biến trong mô hình ................................ 45

Bảng 4.3. Tác động của tỷ trọng tổng nợ trên tổng tài sản đối với hiệu quả hoạt động

doanh nghiệp........................................................................................................ 46

Bảng 4.4. Tác động của tỷ trọng nợ ngắn hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả hoạt động

doanh nghiệp........................................................................................................ 47

Bảng 4.5.Tác động của tỷ trọng nợ dài hạn trên tổng tài sản lên hiệu quả hoạt động

doanh nghiệp........................................................................................................ 49

Bảng 4.6. Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến của các mô hình................................ 51

Bảng 4.7. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi.............................................. 51

Bảng 4.8. Kiểm định hiện tượng tự tương quan...................................................... 52

Bảng 4.9. Kết quả hồi quy GLS của mô hình 1....................................................... 53

Bảng 4.10. Kết quả hồi quy GLS của mô hình 2..................................................... 54

Bảng 4.11. Kết quả hồi quy GLS của mô hình 3..................................................... 56

Bảng 4.12. Kết quả nghiên cứu của các mô hình..................................................... 57

1

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

“Hiện nay, Việt Nam có mối quan hệ thương mại với hơn 200 quốc gia và vùng

lãnh thổ trên thế giới. Sự gia nhập vào nền kinh tế toàn cầu này mở ra nhiều cơ hội cho

Việt Nam hơn, do đó thị trường đầu tư của Việt Nam khá hấp dẫn và thu hút được nhiều

nhà đầu tư.

Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp được thể hiện qua các chỉ số về lợi nhuận,

về khả năng sinh lời, kết quả đạt được của doanh nghiệp từ giá trị sổ sách đến giá trị thị

trường. Vì vậy, cấu trúc vốn luôn là một quyết định quan trọng đối với công ty nhằm

tối đa hóa hiệu quả kinh doanh và tình hình tài chính. Việc tối ưu hóa cấu trúc vốn công

ty, phân bổ nguồn vốn giữa nợ và vốn chủ sở hữu như thế nào để đem lại hiệu quả cho

doanh nghiệp luôn là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với ban quản trị công ty. Để

tạo nguồn vốn kinh doanh, doanh nghiệp huy động từ nhiều nguồn khác nhau, việc chọn

lựa cấu trúc vốn như thế nào ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động của các

doanh nghiệp. Xác định sử dụng bao nhiêu phần trăm nợ, bao nhiêu phần trăm vốn chủ

sở hữu để ở đó chi phí sử dụng vốn là thấp nhất, rủi ro thấp nhất, giá trị doanh nghiệp

cao nhất. Tuy nhiên, linh hoạt thay đổi vốn cấu trúc phù hợp với nội dung tình hình tại

doanh nghiệp cũng như biến động của bên ngoài môi trường là điều quan trọng cần phải

xem xét để đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả bởi vì một hợp lý vốn cấu

trúc, cũng không phải là bất biến trong một thời gian dài. Để lựa chọn tối ưu cấu trúc

vốn, các nhà quản trị doanh nghiệp cần phải nắm rõ cách thức xác định cấu trúc vốn

cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn để từ đó có thể đưa ra những quyết

định tài trợ đúng đắn nhất cho doanh nghiệp nhằm góp phần tăng giá trị cho doanh

nghiệp. Vì vậy, việc định hướng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam nghiên

cứu và hoạch định một cấu trúc vốn tối ưu, linh hoạt, nhằm đáp ứng được nhu cầu vốn

cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phù hợp với các đặc điểm của ngành, tránh được

rủi ro của nền kinh tế trong nước cũng như những biến động kinh tế là cực kì quan

trọng.

Xuất phát từ thực tiễn trên, khóa luận này nhằm xác định các nhân tố cấu thành

nên cấu trúc vốn đã ảnh hưởng đến thành quả của các doanh nghiệp.

2

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.2.1. Mục tiêu tổng quát

Phân tích“tác động của cấu trúc vốn đối với hiệu quả hoạt động của các công ty

phi tài chính tại Việt Nam giai đoạn 2016- 2020 nhằm đề xuất ra các giải pháp nâng cao

hiệu quả, giá trị của doanh nghiệp.”

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

Để đạt được mục tiêu tổng quát, đề tài xác định các mục tiêu cụ thể như sau:

- Phân tích mối quan“hệ thực nghiệm giữa cấu trúc vốn và hiệu quả doanh nghiệp

phi tài chính niêm yết trên sàn giao dịch Chứng khoán tại Việt Nam.”

- Xác“định mức độ tác động của cấu trúc vốn lên hiệu quả hoạt động doanh

nghiệp phi tài chính niêm yết trên sàn giao dịch Chứng khoán tại Việt Nam.”

- Đưa ra“một số đề xuất, khuyến nghị xây dựng cấu trúc vốn phù hợp đối với các

doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên sàn giao dịch Chứng khoán tại Việt Nam.”

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Tác động của cấu trúc vốn lên hiệu quả hoạt

động của các công ty phi tài chính tại Việt Nam.

1.4. Phạm vi nghiên cứu

Bài“nghiên cứu từ 100 công ty phi tài chính được niêm yết trên Sàn giao dịch

Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sàn giao dịch Hà Nội (HNX) trong

thời gian từ 2016 đến 2020.”

1.5. Phương pháp nghiên cứu

Khóa luận sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng. Các thông tin được thu

thập từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên của các công ty được niêm yết trên Sàn

giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sàn giao dịch Hà Nội

(HNX) trong giai đoạn 2016 đến 2020.

Bài nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy là Pooled OLS, mô hình hiệu ứng

cố định Fixed Effect Model (FEM), mô hình hồi quy hiệu ứng ngẫu nhiên Random

Effect Model (REM). Từ mô hình phù hợp nhất được chọn sẽ tiến hành các kiểm định

sau: kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến, kiểm định phương sai thay đổi, kiểm định