(SKKN HAY NHẤT) SKKN áp dụng dạy học phát triển năng lực vào chương i cơ học vật lý 6

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

Chương trình môn Vật lí, trong nhà trường phổ thông coi trọng việc rèn

luyện khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để tìm hiểu và giải quyết ở

mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng đòi hỏi của cuộc sống;

vừa đảm bảo phát triển năng lực vật lí - biểu hiện của năng lực khoa học tự

nhiên, vừa đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp của học sinh. Thông qua

chương trình môn Vật lí, học sinh hình thành và phát triển được thế giới quan

khoa học; rèn luyện được sự tự tin, trung thực, khách quan; cảm nhận được vẻ

đẹp của thiên nhiên; yêu thiên nhiên, tự hào về thiên nhiên của quê hương, đất

nước; tôn trọng các quy luật của thiên nhiên, trân trọng, giữ gìn và bảo vệ thiên

nhiên, ứng xử với thiên nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững; đồng

thời hình thành và phát triển được các năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và

hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Để cho việc giảng dạy Vật lí ở trường Trung học cơ sở (THCS) có hiệu

quả, người giáo viên dạy Vật lí không những cần nắm vững kiến thức mà cả

phương pháp và lịch sử phát triển của môn Vật lí. Như vậy vẫn chưa đủ, người

giáo viên Vật lí còn cần phải nắm vững lý thuyết và việc thực hành giảng dạy

Vật lí ở trường THCS.

Học sinh lớp 6 mới được bắt đầu tiếp cận với chương trình Vật lí còn

nhiều bỡ ngỡ với những khái niệm Vật lí mới lạ như Lực, Trọng lực, Lực đàn

hồi, Khối lượng riêng, Trọng lượng riêng,... trong khi đó kiến thức toán học của

các em vẫn còn hạn chế gây ảnh hưởng không ít đến việc dạy học Vật lí.

Phần “Cơ học” là chương đầu tiên của môn Vật lí 6, phần này chỉ gồm

những kiến thức liên quan đến những hiện tượng Vật lí đơn giản nhất, nó cũng

cần sự tư duy, phân tích hiện tượng một cách nhanh nhạy và tính toán chính xác

trong một số trường hợp cụ thể. Ví dụ như: cần xác định chính xác khối lượng

riêng của sỏi, sao cho kết quả nó phải phù hợp (có phần tương đối) như trong

bảng khối lượng riêng của một số chất (cụ thể ở đây là đá).

Vì vậy, tôi nghiên cứu “Áp dụng dạy học phát triển năng lực phần Cơ học

của môn Vật lí lớp 6” để tìm ra những giải pháp giúp học sinh có thể tiếp thu tốt

kiến thức Vật lí phần này khi học sinh mới làm quen với môn học.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu dạy học phát triển năng lực phần "Cơ học" của môn Vật lí 6;

nhằm đưa ra những giải pháp giúp học sinh lớp 6 tiếp thu hiệu quả môn Vật lí

nói chung và phần "Cơ học" nói riêng.

Đối với bộ môn Vật lí, khi đã xác định được nội dung kiến thức cần đạt,

thì giáo viên phải biết lựa chọn phương pháp và kĩ thuật dạy học thích hợp để

giảng dạy cho học sinh. Làm được như vậy không những sẽ giúp học sinh dễ

nắm kiến thức mà còn có tác dụng trau dồi cho học sinh phương pháp học tập,

nghiên cứu và làm việc một cách khoa học. Đó là cơ sở để học sinh khi ra ngoài

cuộc sống có thể tự học tập để trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ và lao động

UAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

một cách sáng tạo, ứng với mỗi kiến thức có thể có nhiều biện pháp và phương

pháp giảng dạy khác nhau, người giáo viên phải biết tùy tình hình cụ thể, tùy

điều kiện thiết bị của phòng thí nghiệm và đặc biệt là tùy đặc điểm lứa tuổi và

trình độ học sinh mà chọn phương pháp và kĩ thuật dạy học thích hợp nhất, để

quá trình dạy học mang lại hiệu quả cao nhất.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Khi giảng dạy những bài học có thí nghiệm thực hành của chương trình

Vật lí 6, học sinh gặp nhiều khó khăn như: không biết sử dụng các dụng cụ thí

nghiệm, không biết lắp ráp, kĩ năng làm thí nghiệm thực hành còn chậm, chưa

chính xác, chưa biết xử lí kết quả để hình thành kiến thức và mất nhiều thời

gian. Do đó, tôi muốn tìm ra những kinh nghiệm giảng dạy phù hợp hơn để học

sinh có thể làm được thí nghiệm thực hành tốt nhất, hiệu quả nhất.

Với thực trạng và ý nghĩa đã nêu trên, tôi đã nghiên cứu và tham khảo dựa

trên cơ sở:

- Phương pháp giảng dạy Vật lí THCS.

- Sách giáo viên Vật lí 6.

- Sách giáo khoa Vật Lí 6.

- Sách bài tập Vật lí 6.

- Thiết kế bài giảng Vật lí 6.

- Hướng dẫn thí nghiệm thực hành Vật lí 6.

- Kinh nghiệm dạy học của bản thân.

- Tham khảo và rút kinh nghiệm qua các tiết dự giờ, thao giảng ở trường.

- Tham khảo những tiết dạy trên mạng internet.

- Dựa vào kết quả chất lượng các bài kiểm tra từng năm đã đối chiếu.

- Đối tượng là học sinh khối 6 trường THCS Nam Xuân, qua các năm học

2018-2019; 2019-2020; 2020-2021.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Đối với bộ môn Vật lí có những phương pháp cơ bản sau: Quan sát quá

trình giảng dạy, nghiên cứu và tổng kết rút kinh nghiệm tiên tiến của giáo viên,

phân tích bằng lý thuyết, thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm lại những vấn

đề đang được nghiên cứu. Những kết luận bổ ích rút ra từ việc nghiên cứu lý

luận dạy học chỉ có thể được trên cơ sở am hiểu khảo sát tình hình giảng dạy ở

trường phổ thông. Việc quan sát các quá trình sư phạm, nghiên cứu kinh nghiệm

của giáo viên có thể được tiến hành bằng nhiều cách: Dự giờ, thăm lớp, xem kế

hoạch giảng dạy, xem vở học sinh, trao đổi trực tiếp với giáo viên và học sinh, ...

Việc nghiên cứu khảo sát phải được tiến hành với khối lượng khá lớn học sinh,

có kiểm tra đối chiếu giữa kết quả giảng dạy theo phương pháp đang được

nghiên cứu và phương pháp cổ truyền. Như vậy, mới có thể có được những kết

luận đáng tin cậy. Một điều đáng chú ý là việc nghiên cứu và tổng kết kinh

nghiệm tiên tiến của các trường hợp và các giáo viên. Tổng kết kinh nghiệm là

một quá trình phức tạp, không phải mọi kinh nghiệm đều có thể coi là mẫu mực,

có thể tích luỹ được nhiều kinh nghiệm mà không rút ra được cái gì có giá trị

chung cho các trường nếu không biết tổng kết và nâng lên đến mức lý luận.

UAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]