(SKKN HAY NHẤT) rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu cho học sinh lớp 9 trường THCS

1

1. Mở đầu.

1.1. Lí do chọn đề tài.

Trong việc dạy học địa lý theo phương pháp dạy học tích cực hiện nay,

việc rèn luyện kỹ năng địa lý cho học sinh là việc rất cần thiết, thông qua rèn

luyện kỹ năng thì học sinh cũng tìm ra kiến thức, phát huy được trí thông minh

sáng tạo và hình thành phương pháp học tập bộ môn tốt hơn. Từ đó học sinh

phát triển năng lực cũng như có ý thức thái độ phù hợp.

Trong các kỹ năng địa lí, nhân xét va giải thich bảng sô liêu là kỹ năng rất

quan trọng, tần suất xuất hiện trong sách giáo khoa đia li lớp 9, đặc biêt la cac đê

thi hoc sinh giỏi cac câp luôn đê cao kỹ năng nay. Đê nhân xét đúng, đủ, súc

tich; giải thich phu hơp đòi hỏi sư ren luyên tư duy rât cao. Tuy nhiên, ở cac

trường viêc ren luyên kỹ năng nay những năm trước diễn ra còn khá hời hơt.

Thâm chi cac giao viên bồi dưỡng hoc sinh giỏi cung chưa hướng dẫn cac em

quy trinh nhân xét đúng va đủ. Khi giải thich bảng sô liêu thi chưa phu hơp, còò̀n

mang tính cảả̉m tính...Vi vây ma hoc sinh gặặ̣p nhiêò̀u khó khăn khi thực hiện kỹ

năng nhận xéé́t và giảả̉i thích bảả̉ng số liệu.

Từ nhữữ̃ng trăn trởả̉ đó, thông qua thưc tê giảả̉ng dạy nhiêu năm, tôi rúé́t ra

được một số kinh nghiệm để giúé́p học sinh ren luyên kỹ năng nay tốt hơn thông

qua đêò̀ tài “Một số giải pháp luyện kỹ năng nhận xét và giai thích bang sô liêu

cho học sinh lớp 9 trường trung học cơ sở Tân Lập”.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Việc rèn luyện kỹ năng nhận xét va giải thich bảng sô liêu cho học trung

học cơ sởả̉ nói chung, cho sinh lớé́p 9 trườò̀ng trung học cơ sởả̉ Tân Lập nói riêng

không phảả̉i là vấn đêò̀ mớé́i. Nhưng, để có một quy trình rõ ràng, các bướé́c thực

hiện cụ thể thì chưa có một tài liệu chính thức thức nào đi sâu phân tích và

hướé́ng dẫữ̃n cho giáo viên cũng như học sinh. Có chăng, phần lớé́n cũng là sự đúé́c

kết kinh nghiệm giảả̉ng dạy củả̉a mỗi giáo viên ,vì vậy chưa có sự thống nhất cao

và có phần khác biệt giữữ̃a các cơ sởả̉ trườò̀ng học.

Đứng trướé́c yêu cầu đổi mớé́i cơ bảả̉n, toàn diện giáo dục và đào tạo, xu

hướé́ng dạy học phát triển năng lực, học sinh tự làm chủả̉ kiến thức, kỹ năng, tôi

hy vọng sáng kiến này là nguồò̀n tham khảả̉o có ích cho thầy cô và các em học

sinh trong quá trình dạy, học môn Địa lí ởả̉ các trườò̀ng phổ thông hiện nay. Cụ

thể, sau đêò̀ tài học sinh sẽ:

-Thành thạo quy trình nhân xét bảng sô liêu.

-Vân dung những kiên thưc đã hoc vao giải thich được các nội dung đãữ̃

nhân xét.

Bảả̉n thân tôi, qua nhiêò̀u năm công tác, nghiên cứu các tài liệu củả̉a các tác

giảả̉ đầu ngành bộ môn Địa lí như GS.TSLê Thông;PGS.TS Nguyễữ̃n Đức Vũ, hay

tác giảả̉ sách uy tín Phạm Văn Đông và trảả̉i nghiệm qua việc bồò̀i dưỡữ̃ng học sinh

giỏả̉i môn Địa lí lớé́p 9…tôi đãữ̃ nghiên cứu, biên tập, hệ thống, đúé́c kết lại thành tư

liệu hướé́ng dẫữ̃n “Một số giải pháp luyện kỹ năng nhận xét và giai thích bang

sô liêu cho học sinh lớp 9 trường trung học cơ sở Tân Lập” một cách có hệ

thống và khoa học hơn. Sáng kiến này có thể là nguồò̀n tư liệu lưu hành nội bộ

UAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

thư viện trườò̀ng trung học cơ sởả̉Tân Lập để giáo viên, học sinh làm tài liệu tham

khảả̉o.

1.3.Đối tượng nghiên cứu: Để hoàn thành được bảả̉n sáng kiến kinh

nghiệm này tôi đãữ̃ áp dụng đối tượng nghiên cứu học sinh ởả̉ lớé́p 9 trườò̀ng trung

học cơ sởả̉Tân lập.

1.4.Phương pháp nghiên cứu:

-Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sởả̉ lí thuyết.

-Phương pháp thu thập xử lýthông tin, số liệu thống kê, khảả̉o sát.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

- Kỹ năng là gì?

Kỹ năng (tên tiếng anh là Skill) là việc một ngườò̀i nào đó vận dụng khảả̉

năng hay năng lực để thực hiện hành động gì đó nhằm tạo ra kết quảả̉ như mong

muốn.

Nhà tâm lý học ngườò̀i Liên Xô L.D.Leviton cho rằng “Kỹ năng là sự thực

hiện có kết quảả̉ một động tác nào đó hay một hoạt động phức tạp hơn bằng cách

lựa chọn và áp dụng nhữữ̃ng cách thức đúng đắn, có tính đến nhữữ̃ng điêò̀u kiện

nhất định”. Theo ông, ngườò̀i có kỹ năng hành động là ngườò̀i phảả̉i nắm được và

vận dụng đúng đắn các cách thức và quy tắc nhằm thực hiện hành động có kết

quảả̉. Ông cũng cho rằng con ngườò̀i có kỹ năng không chỉ nắm lý thuyết vêò̀ hành

động mà còò̀n phảả̉i vận dụng vào thực tế.

Theo tác giảả̉ Vũ Dũng thì kỹ năng là năng lực vận dụng có kết quảả̉ tri thức vêò̀

phương thức hành động đãữ̃ được chủả̉ thể lĩnh hội để thực hiện nhữữ̃ng nhiệm vụ

tương ứng.

Tác giảả̉ Thái Duy Tuyên định nghĩa kỹ năng là sự ứng dụng kiến thức trong

hoạt động.Mỗi kỹ năng bao gồò̀m một hệ thống thao tác trí tuệ và thực hành mà

nếu thực hiện trọn vẹn hệ thống thao tác này se đảả̉m bảả̉o đạt được mục đích đặặ̣t

ra cho hoạt động.Điêò̀u đáng chú ý là việc thực hiện một kỹ năng luôn luôn được

kiểm tra bằng ý thức, nghĩa là khi thực hiện bất kỳ một kỹ năng nào đêò̀u nhằm

vào một mục đích nhất định.

Nhìn chung, các tác giảả̉ đêò̀u cho rằng kỹ năng là quá trình áp dụng nhữữ̃ng tri

thức đúé́ng đắn mà một cá nhân tích lũy được để thực hiện mục tiêu đãữ̃ đêò̀ ra.

Kỹ năng địa lí là gì?

Kĩ năng địa lí là một phần trong chương trình địa lí phổ thông giữữ̃ vị trí hết

sức quan trọng, nó được chia làm 4 nhóm: nhóm kỹ năng bảả̉n đồò̀, khai thác kiến

thức địa lí tàng trữữ̃ trong bảả̉n đồò̀; nhóm kỹ năng làm việc vớé́i số liệu thống kê,

các tài liệu địa lí; nhóm kỹ năng thực địa, quan sát, sử dụng các công cụ đo đạc;

nhóm kỹ năng học tập, nghiên cứu địa lí.

- Bảng sô liêu thống kê la gi?

- Bảng sô liêu la môt hệ thống thông tin địa lí được số hoá. Đó là sô liêu

thống kê của môt hay nhiêu thanh phân trong môt hay nhiêu năm hoặc của môt

hay nhiêu vung lãnh thô (Vung, quôc gia, châu luc...)

UAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

- Câu trúc bảng bao gồm cac hang ngang va côt doc. Trong môi hang thê

hiên sô liêu của một đôi tương trong nhiêu năm hay nhiêu lãnh thô khac nhau.

- Thông qua tinh toan sô liêu giữa cac hang ngang, côt doc se tim ra đông

thai phat triên của đôi tương hay lãnh thô đia li.

* Cac dạng bang sô liêu

- Dạng đơn giản:Gồm chi một chuỗi sô liêu của môt đôi tương theo thời

gian hoặc của nhiêu lãnh thô, nhiêu nganh trong một năm.

Ví dụ 1

DÂN SỐ VIỆT NAM QUA CÁC NĂM (đơn vị :nghìn ngườò̀i)

Năm

Dân số trung bình

Ví dụ 2

SẢN LƯỢNG ĐIỆN PHÂN THEO THÀNH PHẦN KINH TẾ NƯỚC TA

Thành phần

Nhà nướé́c

Ngoài nhà nướé́c

Vốn đầu tư nướé́c ngoài

(Nguồn: số liệu thống kê về Việt Nam và thế giới,NXB Giáo Dục Việt Nam)

- Dạng tổng hơp (Phưc tap): Bao gồm nhiêu chuôi sô liêu của nhiêu đôi

tương trong nhiêu năm hoặc của nhiêu lãnh thô khac nhau:

Ví dụ 1 :

DIỆN TÍCH RỪNG VÀ ĐỘ CHE PHỦ RỪNG Ở NƯỚC TA

QUA GIAI ĐOẠN 1943 – 2018

Năm

1943

1983

2005

2015

2018