Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong nước ngoài ngân sách trên địa bàn tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ HOÀI LINH

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG

ĐẦU TƯ TRONG NƯỚC NGOÀI NGÂN SÁCH

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ HOÀI LINH

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG

ĐẦU TƯ TRONG NƯỚC NGOÀI NGÂN SÁCH

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Hồng Hạnh

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Luận văn này là nghiên cứu của riêng tôi, toàn bộ nội

dung nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Số liệu trong luận văn được thực hiện khảo

sát, điều tra trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2020

Học viên

Ngô Hoài Linh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả các Quý thầy cô đã

giảng dạy trong chương trình Cao học Quản lý kinh tế - Trường Đại học Kinh tế &

QTKD - Đại học Thái Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức hữu ích trong

giáo dục làm cơ sở cho tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đỗ Thị Hồng Hạnh đã tận tình, tâm huyết

hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong thời gian thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc bạn bè, đồng nghiệp cùng

gia đình tôi đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii

MỤC LỤC...........................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................................vii

DANH MỤC BẢNG ....................................................................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ..................................................................................x

MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn...................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn.............................................................2

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn........................................................................................3

5. Kết cấu của luận văn ........................................................................................................3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN

LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG NƯỚC NGOÀI

NGÂN SÁCH......................................................................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong nước ngoài

ngân sách...............................................................................................................................4

1.1.1. Khái niệm về hoạt động đầu tư và vốn đầu tư trong nước ngoài ngân sách ..........4

1.1.2. Vai trò của đầu tư đối với nền kinh tế.......................................................................8

1.1.3. Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong nước ngoài ngân sách............10

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong

nước ngoài ngân sách.........................................................................................................18

1.2. Kinh nghiệm quản lý Nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong nước ngoài

ngân sách tại một số địa phương và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Lào Cai ..................24

1.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc............................................................................24

1.2.2. Kinh nghiệm của tỉnh Sơn La..................................................................................27

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Lào Cai trong quá trình quản lý Nhà nước đối

với hoạt động đầu tư trong nước ngoài ngân sách............................................................29

iv

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .....................................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................31

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ..............................................................................31

2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu .......................................................................................34

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ............................................................................35

2.3. Hệ thống chỉ tiêu, số liệu nghiên cứu.........................................................................35

Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG

ĐẦU TƯ TRONG NƯỚC NGOÀI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

LÀO CAI ...........................................................................................................................37

3.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai ...........................................37

3.1.1. Điều kiện về địa lý, tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ........................................37

3.1.2. Đặc điểm về cơ sở hạ tầng kỹ thuật ........................................................................38

3.1.3. Đặc điểm về phát triển kinh tế.................................................................................39

3.1.4. Đặc điểm nguồn nhân lực........................................................................................40

3.2. Thực trạng các hoạt động đầu tư trong nước ngoài ngân sách trên địa bàn tỉnh

Lào Cai giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................41

3.2.1. Tình hình phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn

2017-2019 ..........................................................................................................................41

3.2.2. Tình hình thực hiện các hoạt động đầu tư trong nước ngoài ngân sách trên

địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2017-2019.......................................................................42

3.3. Thực trạng quản lý Nhà nước về đầu tư trong nước ngoài ngân sách trên địa

bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017 - 2019............................................................................49

3.3.1. Ban hành, phổ biến và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật

về đầu tư.............................................................................................................................49

3.3.2. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách về đầu tư tại tỉnh Lào

Cai, giai đoạn 2017-2019...................................................................................................53

3.3.3. Tổng hợp tình hình đầu tư, đánh giá tác động và hiệu quả của hoạt độngđầu

tư tại tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2017-2019 ..........................................................................56

3.3.4. Quản lý, vận hành Hệ thống thông tin đầu tư quốc gia .........................................60

v

3.3.5. Thẩm định, cấp phép, thu hồi các dự án đầu tư trong nước trên địa bàn tỉnh

Lào Cai, giai đoạn 2017-2019 ...........................................................................................62

3.3.6. Quản lý Nhà nươc về Khu công nghiệp, Khu kinh tế trên địa bàn tỉnh Lào

Cai, giai đoạn 2015-2019...................................................................................................66

3.3.7. Tổ chức và thực hiện hoạt động xúc tiến đầu tư trong nước ngoài ngân sách

trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2017-2019 ...............................................................69

3.3.8. Kiểm tra, thanh tra, giám sát các dự án đầu tư trong nước ngoài ngân sách

trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2015-2019 ...............................................................71

3.3.9. Hướng dẫn, hỗ trợ, giải quyết vướng mắc, yêu cầu của nhà đầu tư trong thực

hiện hoạt động đầu tư; Giải quyết khiếu nại, tố cáo, khen thưởng và xử lý vi phạm

trong đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2017-2019..........................................74

3.3.10. Đàm phán, ký kết điều ước quốc tế ......................................................................77

3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư trong

nước ngoài ngân sách trên địa bàn tỉnh Lào Cai ..............................................................77

3.4.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên ........................................77

3.4.2. Trình độ phát triển kinh tế xã hội............................................................................79

Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG NƯỚC

NGOÀI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI ......................................87

4.1. Định hướng và mục tiêu tăng cường quản lý Nhà nước về đầu tư trong nước

trên địa bàn tỉnh Lào Cai....................................................................................................87

4.1.1. Quan điểm thực hiện công tác quản lý Nhà nước về đầu tư và thu hút vốn

đầu tư trong nước................................................................................................................87

4.1.2. Phương hướng và mục tiêu......................................................................................88

4.3. Một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với các

hoạt động đầu tư trong nước ngoài Ngân sách trên địa bàn tỉnh Lào Cai.......................91

4.3.1. Tăng cường công tác phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư.........91

4.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng các quy hoạch.......................................................92

4.3.3. Giải pháp cải thiện và nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng.....................................94

4.3.4. Giải pháp về xúc tiến đầu tư....................................................................................97

vi

4.3.5. Giải pháp về cơ chế chính sách và cải cách TTHC ...............................................99

4.3.6. Giải pháp về nguồn nhân lực.................................................................................103

4.3.7. Các giải pháp phi truyền thống..............................................................................105

4.3.8. Chi phí hóa chi phí không chính thức...................................................................107

KẾT LUẬN .....................................................................................................................110

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................113

PHỤ LỤC.........................................................................................................................115

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BHYT Bảo hiểm y tế

DN Doanh nghiệp

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

KCN Khu công nghiệp

KKT Khu kinh tế

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TTHC Thủ tục hành chính

UBND Ủy ban nhân dân

VCSH Vốn chủ sở hữu

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Thang đo Likert Scale............................................................................33

Bảng 3.1: Tình hình thu hút đầu tư theo lĩnh vực tại Lào Cai giai đoạn 2017-

2019........................................................................................................43

Bảng 3.2: Tình hình thu hút đầu tư tại Lào Cai theo loại hình doanh nghiệp giai

đoạn 2017-2019 .....................................................................................45

Bảng 3.3: Tình hình thu hút đầu tư tại Lào Cai theo địa bàn đầu tư giai đoạn

2017-2019 ..............................................................................................47

Bảng 3.4: Mức độ tiếp cận và hiểu biết của doanh nghiệp về pháp luật đầu tư.....51

Bảng 3.5: Đánh giá của cán bộ quản lý về tính hợp lý và việc thực hiện các

quy định pháp luật có liên quan .............................................................52

Bảng 3.6: Đánh giá của doanh nghiệp và cán bộ quản lý về chính sách, kế

hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai .......................................55

Bảng 3.7: Kết quả thu ngân sách tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017-2019.....................56

Bảng 3.8: Kết quả thu hải quan tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017-2019.......................57

Bảng 3.9: Đánh giá của cán bộ quản lý với việc tổng hợp đánh giá tác động và

hiệu quả của hoạt động đầu tư ...............................................................60

Bảng 3.10: Đánh giá của cán bộ quản lý và doanh nghiệp về các mức độ ứng

dụng công nghệ thông tin.......................................................................62

Bảng 3.11: Bảng số lượng dự án đầu tư tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017 - 2019 ................64

Bảng 3.12: Danh sách KCN và KKT tại Lào Cai tính đến năm 2019 ......................66

Bảng 3.13: Tổng hợp thu hút đầu tư vào KCN, KKT giai đoạn 2017-2019.............67

Bảng 3.14: Đánh giá về công tác quản lý các KCN, KKT tại Lào Cai.....................68

Bảng 3.15: Kết quả thực hiện công tác xúc tiến đầu tư giai đoạn 2017-2019................69

Bảng 3.16: Số dự án đầu tư tại Lào Cai thông qua các chương trình xúc tiến đầu

tư giai đoạn 2017 – 2019 .......................................................................70

Bảng 3.17: Đánh giá công tác tổ chức hoạt động xúc tiến đầu tư trong nước

ngoài ngân sách tại Lào Cai...................................................................71

ix

Bảng 3.18: Số lượng các dự án được thanh kiểm tra của Lào Cai trong giai đoạn

2017-2019 ..............................................................................................72

Bảng 3.19: Đánh giá công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát các hoạt động đầu tư

trong nước ngoài ngân sách tại Lào Cai ................................................74

Bảng 3.20: Kết quả thực hiện công tác hướng dẫn, hỗ trợ, giải quyết vướng

mắc, yêu cầu của DN liên quan đến đầu tư tại Lào Cai giai đoạn

2017-2019 ..............................................................................................75

Bảng 3.21: Đánh giá công tác hỗ trợ hướng dẫn giải quyết vướng mắc, yêu cầu

Giải quyết khiếu nại, tố cáo, khen thưởng và xử lý vi phạm trong

hoạt động đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2017-2019 ........76

x

DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ

Biều đồ 1.1: Các hình thức đầu tư kinh doanh ....................................................................... 7

Biều đồ 1.2: Nội dung quản lý Nhà nước về đầu tư.............................................................15

Biều đồ 1.3: Nội dung chính sách quản lý Nhà nước về đầu tư .........................................18

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu doanh nghiệp hoạt động theo lĩnh vực năm 2019 .............................41

Biểu đồ 3.2: Số lượng quy hoạch tỉnh Lào Cai xây dựng trong giai đoạn 2004 - 2019...54

Biểu đồ 3.3: Đánh giá của doanh nghiệp về việc thực hiện báo cáo giám sát đánh giá

đầu tư định kỳ.....................................................................................................59

Biểu đồ 3.3: Doanh nghiệp đánh giá về công tác thẩm định, cấp phép đầu tư dự án

trên địa bàn tỉnh Lào Cai...................................................................................65

Biểu đồ 3.4: Doanh nghiệp đánh giá về mức độ tác động của hoạt động thẩm định,

cấp phép đầu tư dự án tại tỉnh Lào Cai đến hoạt động của Doanh nghiệp...66

Sơ đồ 3.1: Quy trình cấp phép dự án đầu tư .........................................................................63

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Lào Cai là tỉnh miền núi biên giới, nằm giữa vùng Đông Bắc và vùng Tây

Bắc. Phía Đông giáp tỉnh Hà Giang, phía Nam giáp tỉnh Yên Bái, phía Tây giáp tỉnh

Lai Châu, phía Bắc giáp tỉnh Vân Nam - Trung Quốc. Khi được tách ra từ tỉnh

Hoàng Liên Sơn, tỉnh Lào Cai là một trong những tỉnh nghèo nhất cả nước, cơ sở hạ

tầng bị phá hoại nặng nề bởi cuộc chiến tranh biên giới, đời sống nhân dân gặp

nhiều khó khăn.

Đến nay, sau 30 năm tái lập, tỉnh Lào Cai đã đạt được nhiều thành tự mạnh mẽ

trong phát triển kinh tế xã hội, trở thành điểm sáng trong khu vực trung du Miền núi

phía Bắc về thu hút đầu tư. Tốc độ tăng trưởng GRDP luôn duy trì trên 10%, cơ cấu

kinh tế chuyển dịch tích cực, việc làm cho người lao động được giải quyết, chỉ số

năng lực canh tranh cấp tỉnh PCI luôn đững thứ hạng cao của cả nước.

Tỉnh Lào Cai, với vị trí cửa ngõ, tiền tiêu của biên giới phía Bắc, có vai trò xung

yếu về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh. Lào Cai là một trung tâm trung

chuyển quan trọng trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải

Phòng - Quảng Ninh và là cầu nối không chỉ của Việt Nam, mà cả các nước ASEAN

với thị trường vùng Tây Nam rộng lớn của Trung Quốc, một kết nối quan trọng của

hành lang Bắc Nam trong hợp tác các nước Tiểu vùng sông Mê Kông (GMS). Với các

lợi thế riêng có, Lào Cai đã và đang là điểm đến thành công của các nhà đầu tư trong và

ngoài nước.

Mặc dù có nhiều tiềm năng to lớn và đã đạt được rất nhiều thành tựu tích cực,

song quá trình phát triển và thu hút vốn đầu tư trên địa bàn tỉnh Lào Cai cũng đã

bộc lộ một số tồn tại, hạn chế gây ảnh hưởng tới quá trình thu hút vốn đầu tư như:

mất cân đối trong cơ cấu vốn đầu tư, địa bàn đầu tư không đồng đều; nguồn vốn đầu

tư không ổn định và chưa tương xứng; việc triển khai dự án đầu tư còn nhiều vướng

mắc dẫn đến chậm tiến độ… Bên cạnh đó, cạnh tranh giữa các địa phương khác

trong khu vực ảnh hưởng đến hoạt động thu hút đầu tư của tỉnh Lào Cai. Do đó,

trong những năm tới đòi hỏi Lào Cai cần phải có những định hướng và giải pháp

mạnh mẽ nhằm khắc phục nhanh chóng những tồn tại trên để có thể đẩy nhanh,