Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

LỤC THỊ THỦY

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC

TẠI HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

LỤC THỊ THỦY

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC

TẠI HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Đỗ Thị Thu Hằng

THÁI NGUYÊN – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện. Toàn

bộ số liệu tham khảo đều có nguồn gốc rõ ràng. Nội dung luận văn không sao

chép dưới bất kỳ hình thức nào và chưa được sử dụng cho bất kỳ công trình

nghiên cứu tương tự.

Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về nội dung khoa học của công

trình này./.

Tác giả luận văn

Lục Thị Thủy

ii

LỜI CẢM ƠN

Đ hoàn thành luận văn này tôi trân trọng cảm ơn lãnh đạo trường Đại

học Kinh tế và QTKD thành phố Th i Nguyên c ng c c Thầy, Cô gi o đã

giảng dạy và gi p đ tận tình về mọi m t đ tôi hoàn thành tốt kh a đào tạo

Thạc s chuyên ngành uản lý Kinh tế của trường Đại học Kinh tế và QTKD

thành phố Thái Nguyên.

Tôi vô c ng iết ơn sự quan tâm gi p đ về mọi m t của lãnh đạo

UBND huyện Si Ma Cai, Phòng Tài Chính - Kế hoạch, các phòng, ban, đơn

vị trên địa bàn huyện, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành kh a

học Đ c iệt, tôi rất iết ơn cô TS Đỗ Thị Thu Hằng - Giảng viên trường Đại

học Kinh tế và TKD, là người đã trực tiếp hướng dẫn và gi p đ tận tình đ

tôi c th hoàn thành luận văn này M c d đã c nhiều cố gắng trong quá

trình thực hiện, song luận văn này không th tránh khỏi những thiếu s t, rất

mong nhận được ý kiến đ ng g p của các Thầy gi o, Cô gi o và uý độc giả

đ luận văn được hoàn thiện và đề tài c gi trị thực tiễn cao hơn /

Tác giả luận văn

Lục Thị Thủy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................. vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................................viii

LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 2

3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4 Ý ngh a khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGÂN SÁCH

NHÀ NƢỚC VÀ QUẢN LÝ NSNN CẤP HUYỆN...................................... 5

1 1 Cơ sở lý luận về NSNN và quản lý NSNN cấp huyện .............................. 5

1 1 1 Kh i qu t Ngân s ch nhà nước ............................................................... 5

1.1.2. Hệ thống ngân s ch nhà nước ............................................................... 10

1.1.3 Ngân sách cấp huyện và quản lý ngân s ch nhà nước cấp huyện.......... 14

1.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp huyện ........................... 34

1 2 Cơ sở thực tiễn về quản lý NSNN............................................................ 39

1.2.1 Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số địa phương................................ 39

1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai .................... 44

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................ 45

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 45

2 2 Phương ph p nghiên cứu.......................................................................... 45

2 2 1 Phương ph p thu thập thông tin ............................................................ 45

2 2 2 Phương ph p xử lý thông tin................................................................. 47

iv

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 48

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NSNN TẠI

HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI....................................................... 50

3.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội t c động đến quản lý

NSNN huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai............................................................ 50

3 1 1 Điều kiện tự nhiên................................................................................. 50

3 1 2 Điều kiện kinh tế - xã hội...................................................................... 52

3.1.3. Bộ máy quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai .................. 54

3.2. Thực trạng quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai................ 58

3 2 1 Cơ sở thực tiễn về quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai . 58

3 2 2 uy định về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi NSNN huyện Si Ma

Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 60

3.2.3. Kết quả thu – chi NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. 63

ĐV: Triệu đồng ............................................................................................... 64

3.2.4. Thực trạng công tác quản lý ngân s ch nhà nước trên địa bàn huyện Si

Ma Cai, tỉnh Lào Cai....................................................................................... 71

3.2.5. Kết quả khảo sát về công tác quản lý NSNN trên địa bàn huyện Si Ma

Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 86

3 2 6 Đ nh gi thực trạng quản lý ngân s ch nhà nước trên địa bàn huyện Si

Ma Cai, tỉnh Lào Cai....................................................................................... 93

CHƢƠNG 4: QUAN ĐIỂM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO

CAI................................................................................................................ 101

4 1 uan đi m, định hướng, mục tiêu hoàn thiện quản lý NSNN tại huyện Si

Ma Cai, tỉnh Lào Cai..................................................................................... 101

4 1 1 uan đi m hoàn thiện quản lý NSNN tại huyện................................. 101

4 1 2 Định hướng hoàn thiện quản lý NSNN tại huyện............................... 102

4.1.3. Mục tiêu thiện quản lý NSNN tại huyện............................................. 102

v

4.2. Những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai,

tỉnh Lào Cai................................................................................................... 105

4.2.1 Nâng cao chất lượng xây dựng và lập dự toán ngân sách huyện......... 105

4 2 2 Tăng cường hiệu quả quản lý thu, chi ngân sách huyện...................... 106

4 2 3 Nâng cao trình độ, năng lực quản lý của cán bộ quản lý ngân sách... 118

4.2.4. Thực hiện tốt Quy chế công khai tài chính đối với cấp huyện, cấp xã và

c c đơn vị dự toán sử dụng ngân s ch nhà nước........................................... 120

4.3. Một số kiến nghị, đề xuất....................................................................... 121

4.3.1 Kiến nghị với Chính phủ...................................................................... 121

4.3.2 Kiến nghị với Tỉnh Lào Cai ................................................................. 121

KẾT LUẬN.................................................................................................. 123

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 125

PHỤ LỤC..................................................................................................... 127

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Giải thích

ATGT An toàn giaothông

CI Côngích

CS Công sản

GTGT Giá trị gia tăng

HĐND Hội đồng nhân dân

HL Hoa lợi

KBNN Kho bạc nhà nước

NSNN Ngân s ch nhà nước

NN Nhà nước

NS Ngân sách

UBND Ủy ban nhân dân

XDCB Xây dựng cơ ản

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Thang đo Likert .............................................................................. 47

Bảng 3.1: Tổng hợp thu ngân sách huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai năm 2016-

2019................................................................................................. 64

Bảng 3.2: Tổng hợp chi tiết thu ngân sách huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai năm

2016 đến năm 2019......................................................................... 66

Bảng 3.3: Tổng hợp chi ngân sách huyện Si Ma Cai từ năm 2016-2019....... 68

Bảng 3.4: Tổng hợp chi tiết tình hình chi ngân sách huyện Si Ma Cai từ năm

2016 -2019 ...................................................................................... 69

Bảng 3.5: Chỉ tiêu giao dự to n thu đối với huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. 72

Bảng 3.6. Tổng hợp chi tiết dự toán thu ngân sách huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào

Cai năm 2016 đến năm 2019 .......................................................... 73

Bảng 3.7 Chỉ tiêu giao dự to n chi NSNN hàng năm từ 2016-2019 .............. 74

Bảng 3.8: Tỷ lệ giữa thực hiện so với dự toán NSNN huyện Si Ma Cai tỉnh

Lào Cai từ năm 2016-2019 ............................................................. 77

Bảng 3.9: Tổng hợp các khoản chi tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai giai

đoạn 2016-2019 .............................................................................. 80

Bảng 3 10: Đ nh gi của đối tượng điều tra về thực hiện lập dự toán NSNN

trên địa bàn huyện Si Ma Cai.......................................................... 87

Bảng 3 11: Đ nh gi của đối tượng điều tra về thực hiện công tác quản lý thu

NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai.............................................. 88

Bảng 3 12: Đ nh gi của đối tượng điều tra về thực hiện công tác quản lý chi

NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai.............................................. 90

Bảng 3 13: Đ nh gi của đối tượng điều tra về thực hiện công tác thanh tra,

ki m tra thu chi NS trên địa bàn huyện Si Ma Cai......................... 92

viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ

Sơ đồ 1.1: Hệ thống các cấp ngân s ch Nhà nước.......................................... 11

Biểu đồ

Bi u đồ 3 1: Thu trên địa bàn và thu tỉnh trợ cấp của huyện Si Ma Cai giai

đoạn 2016-2019 .............................................................................. 65

Bi u đồ 3.2: Chỉ tiêu giao dự toán thu NSNN huyện Si Ma Cai, giai đoạn

2016-2019 ....................................................................................... 73

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong hệ thống tài chính uốc gia ngân s ch nhà nước là khâu chủ

đạo, là điều kiện vật chất quan trọng đ Nhà nước thực hiện c c chức năng

nhiệm vụ của mình Ngân s ch nhà nước c vai tr quan trọng trong việc

th c đ y cho sự ph t tri n kinh tế nhanh và ền vững, đảm ảo an ninh

quốc ph ng, thực hiện c c chính s ch xã hội, là một trong những công cụ

quan trọng đ Nhà nước quản lý và điều tiết v mô nền kinh tế Thông qua

NSNN, Nhà nước thực hiện huy động c c nguồn lực trong xã hội, phân

phối và sử dụng cho nhu cầu ph t tri n kinh tế xã hội, đ p ứng yêu cầu của

công cuộc đổi mới đất nước

Ngân s ch nhà nước c vai tr rất quan trọng trong toàn ộ hoạt động

kinh tế, xã hội, an ninh, quốc ph ng và đối ngoại của đất nước Ngân s ch

nhà nước là công cụ điều chỉnh v mô nền kinh tế-xã hội, định hướng ph t

tri n sản xuất , điều tiết thị trường, ình ổn gi cả, điều chỉnh đời sống xã

hội Ở Việt Nam, luật NSNN từ khi an hành và qua c c lần sửa đổi, ổ

sung đều thừa nhận rằng ngân s ch của cơ quan hành chính là ngân s ch

của chính quyền Nhà nước thuộc cơ quan hành chính là một ộ phận cấu

thành NSNN, là cấp ngân s ch thực hiện vai tr , chức năng, nhiệm vụ của

NSNN Việc tổ chức, quản lý thu chi thường xuyên ngân s ch của cơ quan

hành chính hiệu quả sẽ g p phần th c đ y tăng trưởng kinh tế, giải quyết

được những vấn đề ức thiết tại cơ quan hành chính

Trong những năm qua, c ng với qu trình đổi mới quản lý kinh tế, quản

lý ngân s ch nhà nước đã c những đổi mới nhằm ph hợp hơn với nền kinh

tế đang chủ động hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới Việc phân cấp

quản lý ngân s ch nhà nước ngày càng hoàn thiện nhằm tạo điều kiện cho

chính quyền địa phương ph t huy mạnh mẽ tính năng động, s ng tạo, quyền

2

tự chủ, tự chịu tr ch nhiệm của c c cấp, của chính quyền địa phương trong

quản lý ngân s ch trên địa àn

Ngân sách huyện gắn liền với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ chính

quyền nhà nước cấp huyện, c vai tr cung cấp phương tiện vật chất đ chính

quyền cấp huyện hoạt động, đồng thời là một công cụ đ chính quyền cấp

huyện thực hiện quản lý toàn diện c c hoạt động kinh tế - xã hội, giữ vững an

ninh - quốc ph ng tại địa phương

Huyện Si Ma Cai với vị trí chiến lược của tỉnh Lào Cai, được đ nh gi là

đơn vị ph t tri n kinh tế - xã hội c tiềm năng của tỉnh Trong nhiều năm qua

công t c quản lý ngân s ch huyện đã đạt được nhiều thành tựu đ ng k , g p

phần quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi c c nhiệm vụ ph t tri n kinh tế

- xã hội, nâng cao đời sống nhân dân Tuy nhiên trong công t c quản lý ngân

s ch Huyện đã ộc lộ một số hạn chế cần khắc phục trong giai đoạn mới và

tập trung vào c c nội dung: Lập dự to n ngân s ch, phân cấp ngân s ch, việc

nâng cao ý thức tiết kiệm, chống lãng phí, ý thức kỷ luật tài chính, cũng như

cơ chế chính s ch đ tri n khai thực hiện hiệu quả nguồn lực hiện c đồng

thời g p phần tạo môi trường đầu tư thuận lợi, nâng cao chất lượng công t c

thanh tra, ki m tra,… Vì vậy, việc tác giả chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý

NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai” là hết sức cần thiết.

2. Mục tiêu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Luận văn đi phân tích thực trạng công tác quản lý NSNN tại huyện Si

Ma Cai, tỉnh Lào Cai, từ đ đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý

NSNN tại huyện góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý NSNN huyện

Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ ản về quản lý NSNN cấp huyện.

- Phân tích thực trạng công tác quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh

3

Lào Cai từ đ đ nh gi thực trạng công tác quản lý NSNN đ rút ra những ưu

nhược đi m và nguyên nhân cơ ản.

- Đề xuất một số quan đi m và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công

tác quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tập trung vào công tác quản lý NSNN

tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu về không gian: nghiên cứu được thực hiện tại huyện

Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai.

Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian: đề tài nghiên cứu về thực trạng

công tác quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai từ năm 2017-2019.

Phạm vi nghiên cứu về mặt nội dung: Đề tài tập trung đ nh gi về thực

trạng quá trình quản lý ngân sách tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai theo quy

trình và nội dung quản lý NSNN cấp huyện.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

Về m t lý luận, luận văn đã hệ thống h a được những vấn đề lý luận về

quản lý NSNN nói chung và quản lý NSNN cấp huyện n i riêng, đồng thời

cũng x c định được những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp huyện.

Về m t thực tiễn, luận văn đã đi sâu vào phân tích thực trạng công tác

quản lý NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai thông qua đ chỉ

ra được những kết quả đạt được và những m t còn hạn chế trong công tác

quản lý NSNN trên địa bàn huyện đ từ đ đề xuất một số giải pháp nhằm

hoàn thiện công tác quản lý ngân s ch nhà nước trên địa bàn huyện Si Ma Cai

trong thời gian tới.

Với những kết quả nghiên cứu đ , luận văn c th làm tài liệu tham

khảo; phục vụ cho công tác quản lý NSNN g p phần th c đ y phát tri n kinh

tế - xã hội trên địa bàn huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai.

4

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

gồm có 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện.

Chương 2: Phương ph p nghiên cứu.

Chương 3: Thực trạng công tác quản lý NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh

Lào Cai

Chương 4: uan đi m và một số giải pháp tăng cường công tác quản lý

NSNN tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai