Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học quận liên chiểu thành phố đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRƯƠNG THỊ CẨM CHÂU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN LIÊN CHIỂU

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành: Quản lí giáo dục

Mã số: 814 01 14

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN LÍ GIÁO DỤC

ĐÀ NẴNG, NĂM - 2019

Công trình được hoàn thành tại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ MỸ DUNG

Phản biện 1:

PGS. TS. Phùng Đình Mẫn

Phản biện 2:

TS. Bùi Việt Phú

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp

thạc sĩ ngành quản lý giáo dục họp tại Trường Đại học Sư phạm vào

ngày 28 tháng 12 năm 2019.

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

Thư viện Trường Đại học Sư phạm – ĐHĐN

Khoa Tâm lý giáo dục, Trường Đại học Sư phạm – ĐHĐN

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Công tác chuyên môn ở các trường tiểu học là hoạt động quan

trọng, là yếu tố then chốt, quyết định sự phát triển của nhà trường.

Trong nhà trường tiểu học, tổ chuyên môn là tổ chức cơ sở của

bộ máy chính quyền nhà trường giúp hiệu trưởng quản lý giáo viên

một các toàn diện về tư tưởng, chuyên môn nghiệp vụ, kế hoạch giáo

dục và giảng dạy. Trong hoạt động chuyên môn của trường thì tổ

chuyên môn là tổ chức quan trọng nhất đảm nhận chức năng thực thi

nhiệm vụ chuyên môn. Vì vậy tổ chuyên môn có ý nghĩa cực kỳ

quan trọng trong quá trình hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn của nhà

trường. Tuy nhiên, trên thực tế, do nhiều yếu tố khách quan và chủ

quan, tại một số đơn vị trường học, hoạt động của tổ chuyên môn

cũng như công tác quản lý tổ chuyên môn chưa thực sự phát huy hết

nội lực, nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn còn mang tính hình thức,

chưa hiệu quả…

Đối với giáo dục tiểu học quận Liên Chiểu, thành phố Đà

Nẵng, trong những năm gần đây đã chú trọng đến các giải pháp

nhằm phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn.

Tuy nhiên công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các trường

tiểu học vẫn còn những tồn tại, bất cập: hoạt động tổ chức, chỉ đạo

thực hiện chưa thực sự sâu sắc và thiếu hiệu quả, các quyết định

quản lý đối với hoạt động tổ chuyên môn chưa thực sự tác động

mạnh, chưa phát huy được sức sáng tạo, nội lực của tổ, việc áp dụng

các văn bản vào hoạt động trong nhà trường còn lúng túng, chưa đáp

ứng mục tiêu của ngày càng đổi mới của giáo dục hiện nay.

2

Với những lí do trên, để góp phần giải quyết vấn đề, chúng tôi

chọn nghiên cứu đề tài:"Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các

trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng".

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về quản lí hoạt động tổ chuyên môn

ở trường tiểu học và khảo sát thực tiễn công tác quản lí hoạt động tổ

chuyên môn ở các trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà

Nẵng, đề xuất các biện pháp nâng cao công tác quản lý hoạt động tổ

chuyên môn nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình phổ thông 2018

và nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học trong quận

Liên Chiểu.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động của tổ chuyên môn

trường tiểu học.

3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động tổ

chuyên môn ở các trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà

Nẵng.

4. Giả thuyết khoa học

Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học

quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng trong thời gian qua đã được sự

quan tâm chỉ đạo của các cấp đã đạt được những kết quả nhất định,

đã góp phần nâng cao chất chất lượng dạy học, tuy nhiên, trong quá

trình quản lý, còn có những điều chưa phù hợp và bất cập. Nếu đề

xuất được các biện pháp quản lý hoạt động của Tổ chuyên môn phù

hợp như: Nâng cao nhận thức của Cán bộ quản lý, giáo viên về tầm

quan trọng đối với hoạt động tổ chuyên môn trong trường tiểu học;

Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn;

Quản lý tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục đáp ứng yêu cầu của

3

chương trình giáo dục phổ thông 2018; Đổi mới quản lý công tác

sinh hoạt của tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học,… thì sẽ

nâng cao được chất lượng hoạt động của Tổ chuyên môn, qua đó góp

phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động tổ

chuyên môn của các trường tiểu học

5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ

chuyên môn của các trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà

Nẵng, phân tích nguyên nhân của thực trạng đó.

5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn

của hiệu trưởng các trường tiểu học trên địa bàn quận Liên Chiểu

thành phố Đà Nẵng.

6. Phương pháp nghiên cứu

6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

6.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ

7. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường tiểu

học, đề tài nghiên cứu qua các khía cạnh chính: quản lý công tác xây

dựng kế hoạch tổ chuyên môn, quản lý hoạt động dạy học - giáo dục

và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho

giáo viên.

- Đề tài nghiên cứu tại 13 trường tiểu học công lập trên địa bàn

quận Liên Chiểu trong thời gian từ năm học 2016 đến năm 2019.

Khách thể khảo sát: cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên

các trường tiểu học.

8. Cấu trúc luận văn

4

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và

phụ lục, luận văn gồm có 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở

trường tiểu học

Chương 2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn

ở các trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng

Chương 3. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở

trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN

MÔN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề

Các công trình nghiên cứu nước ngoài

Một số tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống

nhất quản lý giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng và tổ trưởng

chuyên môn để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò

lãnh đạo toàn diện của Hiệu trưởng trong việc nâng cao trình độ

chuyên môn của từng giáo viên trong trường, từ đó có nội dung, hình

thức tổ chức bồi dưỡng cho phù hợp đội ngũ tổ chuyên môn nhằm

đội ngũ giáo viên cho trường mình...

Các công trình nghiên cứu trong nước

Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên

ngành quản lý giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và

hệ thống được một số vấn đề về quản lý cũng như đề xuất một số

biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn.

5

Trên địa bàn quận Liên Chiểu, công tác quản lý hoạt động giáo

dục đã được quan tâm chú trọng, vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên

môn cũng đã được đề cập đến. Tuy nhiên, đối với vấn đề nghiên cứu

biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học vẫn

chưa được quan tâm và nghiên cứu đầy đủ.

1.2. Các khái niệm chính của đề tài

1.2.1. Quản lý

1.2.1.1. Khái niệm

1.2.1.2. Chức năng quản lý

1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục

QLGD có 4 yếu tố: chủ thể QL, đối tượng QL, khách thể QL, và

mục tiêu quản lý. Vì vậy, có thể hiểu một cách tổng quát, QLGD là sự

tác động có ý thức của chủ thể QL đến đối tượng QL nhằm đưa hoạt

động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt được mục tiêu QL đề ra.

1.2.3. Quản lý nhà trường

QL nhà trường là hoạt động của các cơ quan QLGD nhằm tập

hợp và tổ chức các hoạt động của GV, HS và các lực lượng GD khác

huy động tối đa các nguồn lực GD để nâng cao chất lượng giáo dục

và đào tạo trong nhà trường.

1.3. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân

1.3.1. Mục tiêu đào tạo của trường tiểu học

Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở

ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể

chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung

học cơ sở. (Theo Điều 27 - Luật Giáo dục -2010)

1.3.2. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của trường tiểu học

1.3.2.1. Vị trí vai trò, tầm quan trọng của bậc tiểu học:

1.3.2.2. Mục tiêu và nội dung của giáo dục tiểu học

6

Mục tiêu chung của bậc tiểu học là xây dựng bậc học lành

mạnh , đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển bền vững và cơ bản đạt

trình độ tiên tiến và cần đạt mục tiêu cụ thể như :

+ Nâng cao chất lượng toàn diện .

+ Nâng cao chất lượng phổ cập đúng độ tuổi.

+ Chuẩn bị tốt cho học sinh tiểu học tiến đến học 2 buổi / ngày

.

+ Chuẩn bị đủ điều kiện để hoàn thành việc đổi mới giáo dục

phổ thông , kể cả về nội dung và phương pháp giảng dạy .

+ Giáo viên phải dạy đủ các môn bắt buộc và tự chọn .

+ Xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia

1.3.3. Xu hướng phát triển của trường tiểu học trong thời gian tới

1.4. Tổ chuyên môn và hoạt động của tổ chuyên môn ở

trường Tiểu học

1.4.1. Khái niệm tổ chuyên môn

Tổ chuyên môn bao gồm giáo viên, viên chức làm công tác

thư viện, thiết bị giáo dục. Mỗi tổ có ít nhất 3 thành viên. Tổ chuyên

môn có tổ trưởng, nếu có từ 7 thành viên trở lên thì có một tổ phó.

1.4.2. Vai trò của tổ chuyên môn

1.4.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn

- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ.

- Thực hiện bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra, đánh

giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lí sử dụng sách,

thiết bị của các thành viên trong tổ theo kế hoạch của nhà trường;

- Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn

nghề nghiệp

1.4.4. Hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

- Xây dựng kế hoạch hoạt động TCM trong năm học.

7

- Thực hiện các hoạt động giáo dục và dạy học, phân tích,

đánh giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục của GV trong

tổ.

- Thực hiện bồi dưỡng và tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp

vụ.

Ngoài các hoạt động chính trên, TCM còn thực hiện các hoạt

động khác

1.5. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường Tiểu

học

Quản lý hoạt động TCM chủ yếu là tác động đến TTCM và tập

thể GV trong TCM để tổ chức và phối hợp hoạt động trong quá trình

giảng dạy-giáo dục HS theo mục tiêu đào tạo. Với các yêu cầu trên,

quản lý hoạt động TCM bao gồm các nội dung sau:

1.5.1. Quản lý công tác xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ

chuyên môn

1.5.2.1. Nhiệm vụ của việc xây dựng kế hoạch năm học của tổ

chuyên môn ở trường tiểu học

Xây dựng kế hoạch năm học của tổ chuyên môn có các nhiệm

vụ sau:

- Xác định các mục tiêu, nhiệm vụ cơ bản của tổ chuyên môn

mà các thành viên cần phải hoàn thành trong năm học.

- Định ra một số biện pháp thực hiện nhiệm vụ.

- Chỉ ra các điều kiện mà tổ chuyên môn cần và có thể đáp ứng

cho các cá nhân trong tổ chuyên môn, cũng như cho từng mặt hoạt

động.

- Tạo ra môi trường phối hợp thống nhất, thuận lợi giữa các

thành viên trong tổ với các đơn vị và cá nhân khác trong trường.

8

- Chỉ ra một lịch trình các hoạt động chính của tổ chuyên môn

trong năm học.

1.5.2.2 Quản lý thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn

1.5.2. Quản lý hoạt động dạy học và giáo dục của TCM

Quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học theo theo

định hướng phát triển năng lực cho học sinh

Việc quản lý hoạt động dạy học và giáo dục của TCM phù hợp

với mục tiêu chương trình, sách giáo khoa, đảm bảo phát huy năng

lực của học sinh, qua đó thúc đẩy nhu cầu tự học, tự bồi dưỡng nâng

cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của GV phải đảm bảo các nội

dung sau:

- Tham khảo ý kiến phản hồi của HS về phương pháp dạy học

của giáo viên.

- Tổ chức các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học của

các môn học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá HS theo định

hướng phát triển năng lực cho HS.

- Quản lý việc dự giờ, hội giảng, thao giảng của tổ chuyên

môn.

- Quản lý chỉ đạo bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên.

- Quản lý Chỉ đạo giáo viên hướng dân học sinh kỹ năng,

phương pháp tự học cho học sinh.

- Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên.

1.5.3. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn

nghiệp vụ cho giáo viên thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn

1.5.3.1 Mục tiêu sinh hoạt tổ chuyên môn:

- Nâng cao năng lực quản lí và năng lực chuyên môn cho GV

và CBQL;

9

- Giúp cho CBQL, GV biết chủ động lựa chọn nội dung để xây

dựng các chuyên đề dạy học trong mỗi môn học và các chuyên đề

tích hợp, liên môn phù hợp với việc tổ chức hoạt động học tích cực,

tự lực, sáng tạo của học sinh;

- Đổi mới nhận thức về mục tiêu, nội dung, phương pháp và

hình thức dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng dạy học

tích cực, hướng vào hoạt động học của học sinh.

1.5.3.2. Nội dung quản lý sinh hoạt chuyên môn trong nhà

trường:

a. Sinh hoạt chuyên môn (SHCM)

b. Nội dung sinh hoạt chuyên môn:

-Sinh hoạt chuyên môn thường xuyên: Được tổ chức định kì 2

lần/tháng, bao gồm các nội dung sau:

- Thảo luận các bài học trong SGK, tài liệu hướng dẫn học,

hướng dẫn hoạt động giáo dục, thống nhất nội dung cần điều chỉnh

- Trao đổi kinh nghiệm tổ chức các hoạt động phát huy vai trò

chủ động, tích cực của học sinh; - Các hoạt động hành chính, sự vụ

khác

c. Sinh hoạt TCM theo hướng NCBH

d. Việc quản lý bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV

thông qua sinh hoạt TCM gồm những nội dung:

- QL tổ chuyên môn lập kế hoạch dạy học theo hướng nghiên

cứu bài học

- Quản lý TCM thảo luận thống nhất về mục tiêu, nội dung

bài dạy, lựa chọn các biện pháp phù hợp, chỉ đạo phân công cụ thể

giáo viên thực hiện bài dạy minh họa.

- Cá nhân nghiên cứu bài dạy và soạn bài theo nhiệm vụ phân

công.

10

- Quản lý sinh hoạt chuyên môn dự giờ trên lớp của GV.

- Quản lý công tác sinh hoạt chuyên môn thảo luận, chia sẻ về

bài học sau dự giờ mẫu đảm bảo chia sẻ các kết quả quan sát được.

- Giáo viên áp dụng bài học cho thực tế dạy học hằng ngày.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ

chuyên môn trường Tiểu học

1.6.1. Các yếu tố chủ quan

1.6.1.1. Trình độ, năng lực quản lý của hiệu trưởng

1.6.1.2. Trình độ năng lực, phẩm chất của tổ chuyên môn của

tổ trưởng chuyên môn

1.6.1.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên của tổ chuyên môn

1.6.1.4. Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường

1.6.2. Các yếu tố khách quan: Bao gồm các yếu tố :

- Các nghị quyết Đảng về định hướng cho việc đổi mới

GDĐT, các văn bản của các cấp về giáo dục.

- Công tác chỉ đạo, quản lý của phòng giáo dục và đào tạo.

- Văn hóa tổ chức của nhà trường.

- Điều kiện kinh tế - văn hóa xã hội của địa phương.

Tiểu kết chương 1

Chương 2

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN LIÊN CHIỂU

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

2.1. Khái quát về tình hính phát triển kinh tế - xã hội và giáo

dục tiểu học quận Liên Chiểu

2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

11

Quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng nằm ở phía Tây Bắc

thành phố. Là một quận công nghiệp trẻ, phân bố dọc theo quốc lộ

1A và có tuyến đường sắt Bắc Nam đi qua, Liên Chiểu có ưu thế về

vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, thuận lợi trong phát triển giao thông

vận tải, du lịch. Trên địa bàn quận có 02 trường đại học, 04 trường

cao đẳng, 05 trường trung học chuyên nghiệp với trên 32.000 HS,

sinh viên cả nước lưu trú và học tập.

2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục tiểu học

2.1.2.1. Quy mô học sinh: Qui mô HS, trường, lớp tiểu học quận

Liên Chiểu có sự biến động theo từng năm học.

2.1.2.2. Chất lượng dạy học và giáo dục

2.2. Khái quát quá trình điều tra khảo sát

2.3. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu

học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng

2.3.1. Tình hình tổ chuyên môn

2.2.1.1. Về chất lượng đội ngũ giáo viên tổ chuyên môn

2.2.1.2. Tình hình về tổ chuyên môn và nhân sự tổ trưởng

chuyên môn ở các trường tiểu học quận Liên Chiểu

Về số lượng, cơ cấu

Theo số liệu thống kê của Phòng GD&ĐT quận Liên Chiểu, tính

đến hết năm học 2018-2019, có 13 trường tiểu học với tổng số 612

cán bộ, giáo viên, phân chia thành 65 tổ chuyên môn.

2.3.2. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu

học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng

Ưu điểm:

TCM hoạt động căn cứ vào kế hoạch hoạt động

chuyên môn, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học của trường và

các tiêu chí theo chỉ đạo của HT.

12

TTCM hàng tháng có lên kế hoạch hoạt động chung

cho tổ, tổ chức tốt các khâu sinh hoạt chuyên đề.

Hạn chế:

Trong sinh hoạt TCM, có tổ chưa đảm bảo thời lượng dẫn đến

nội dung sinh hoạt TCM không đảm bảo, GV khi gặp khó khăn chưa

được giúp đỡ kịp thời; các văn bản chỉ đạo chưa được tìm hiểu kĩ

Chất lượng các buổi sinh hoạt của tổ chuyên môn chưa đạt được

những yêu cầu đặt ra.Một bộ phận nhỏ giáo viên nhận thức chưa

đúng nên chưa tích cực tham gia vào quá trình sinh hoạt tổ chuyên

môn.

Chất lượng hồ sơ của tổ chuyên môn và của một số giáo viên

chưa tốt.

Những hạn chế trên xuất phát từ những nguyên nhân sau:

Chưa đổi mới hình thức sinh hoạt, nhiều giáo viên thiếu mạnh

dạn trong trao đổi chuyên môn.

Việc chuẩn bị nội dung cho các buổi sinh hoạt chuyên môn còn

hời hợt.

Cơ chế chính sách cho đội ngũ giáo viên vẫn còn nhiều bất cập

TTCM chưa phát huy hết vai trò của mình.

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các

trường tiểu học quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng

2.4.1. Thực trạng quản lý công tác xây dựng kế hoạch hoạt

động của tổ chuyên môn

2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực

chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên thông qua sinh hoạt của tổ

chuyên môn

2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học và giáo dục ở

trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh