Quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐẶNG QUỐC TỰ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

CỦA HỌC SINH Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC

NỘI TRÚ HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐẶNG QUỐC TỰ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

CỦA HỌC SINH Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC

NỘI TRÚ HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn: TS.NGUYỄN THỊ TUYẾT HẠNH

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc công

bố trong bất kì công trình nào khác. Nếu không đúng nhƣ đã nêu trên, tôi xin

hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình.

Thái nguyên, tháng 12 năm 2021

Tác giả luận văn

Đặng Quốc Tự

ii

LỜI CẢM ƠN

Trƣớc hết tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Khoa Tâm lý

giáo dục - Trƣờng Đại học sƣ phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã

giảng dạy, hƣớng dẫn giúp đỡ và tạo điều kiện để tôi hoàn thành quá trình

nghiên cứu đề tài đúng tiến độ và đạt kết quả.

Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới giảng viên hƣớng

dẫn khoa học TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh đã tận tình giúp đỡ, hƣớng dẫn tôi

trong quá trình thực hiện đề tài để bản thân hoàn thành luận văn, vận dụng vào

công tác quản lý.

Tôi cũng xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, cán bộ quản lý, giáo viên và

học sinh ở các trƣờng trong địa bàn huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, những

ngƣời thân trong gia đình và bạn bè thƣờng xuyên động viên, khích lệ, tạo điều

kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề tài.

Quá trình làm đề tài là cơ hội để tôi đƣợc học hỏi và trƣởng thành rất

nhiều trong lĩnh vực khoa học. Bản thân đã dành nhiều thời gian nghiên cứu

thực hiện, tuy nhiên luận văn không tránh khỏi thiếu sót, kính mong nhận đƣợc

sự góp ý chân thành của các thầy giáo, cô giáo và đồng nghiệp để đề tài khoa

học này đƣợc hoàn thiện thêm.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2021

Tác giả

Đặng Quốc Tự

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu.................................................................3

5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu......................................................................3

6. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc luận văn.............................................................................................5

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động học tập của học sinh..............................7

1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động học tập của học sinh ở

trƣờng phổ thông dân tộc nội trú...............................................................10

1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................16

1.2.1. Quản lý.....................................................................................................16

1.2.2. Hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc nội trú ......17

1.2.3. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc

nội trú.........................................................................................................19

1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ

thông dân tộc nội trú..................................................................................20

1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động học tập ở trƣờng phổ thông dân tộc nội trú......20

iv

1.3.2. Mục tiêu của hoạt động học tập...............................................................21

1.3.3. Nội dung của hoạt động học tập..............................................................22

1.3.4. Hình thức học tập của học sinh ...............................................................22

1.3.5. Điều kiện thực hiện hoạt động học tập của học sinh...............................24

1.4. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc nội trú ..25

1.4.1. Đặc thù của quản lý hoạt động học tập ở trƣờng phổ thông dân tộc

nội trú.........................................................................................................25

1.4.2. Lập kế hoạch hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân

tộc nội trú...................................................................................................26

1.4.3. Tổ chức hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc

nội trú.........................................................................................................29

1.4.4. Chỉ đạo hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc

nội trú.........................................................................................................31

1.4.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các hoạt động học tập của học sinh

ở trƣờng phổ thông dân tộc nội trú............................................................33

1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động học tập của học sinh ở

trƣờng phổ thông dân tộc nội trú...............................................................35

1.5.1. Năng lực quản lý của hiệu trƣởng nhà trƣờng.........................................35

1.5.2. Năng lực và phẩm chất của giáo viên......................................................35

1.5.3. Đặc điểm học tập của học sinh dân tộc thiểu số......................................35

1.5.4. Yêu cầu hoạt động học tập theo chƣơng trình GDPT 2018 ....................36

1.5.5. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ hoạt động

học tập........................................................................................................36

Kết luận chƣơng 1..............................................................................................37

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA

HỌC SINH Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ

HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG.................................................38

2.1. Khái quát về Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh

Cao Bằng ...................................................................................................38

2.1.1. Quy mô và chất lƣợng học sinh...............................................................38

v

2.1.2. Cơ cấu học sinh nội trú............................................................................40

2.1.3. Về đội ngũ giáo viên................................................................................42

2.1.4. Về tình hình cơ sở vật chất......................................................................42

2.2. Tổ chức hoạt động khảo sát thực trạng.......................................................43

2.2.1. Mục đích ..................................................................................................43

2.2.2. Nội dung khảo sát....................................................................................43

2.2.3. Phƣơng pháp............................................................................................43

2.2.4. Khách thể khảo sát...................................................................................44

2.2.5. Xử lý dữ liệu............................................................................................44

2.3. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh tại Trƣờng phổ thông dân

tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................................................45

2.3.1. Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động học tập của học sinh

tại Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.......45

2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu hoạt động học tập của học sinh tại

Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng............46

2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động học tập của học sinh tại

Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng............49

2.3.4. Thực trạng thực hiện hình thức hoạt động học tập của học sinh tại

trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .............52

2.3.5. Thực trạng điều kiện tổ chức hoạt động học tập của học sinh tại

Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng............55

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động học tập cho học sinh tại Trƣờng Phổ

thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ..............................57

2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch cho hoạt động học tập cho học sinh tại

Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng..........57

2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động học tập cho học sinh tại

Trƣờng Phổ thông dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng...........59

2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động học tập cho học sinh tại

Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng..........62

2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các hoạt động học tập

cho học sinh tại Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An,

tỉnh Cao Bằng ............................................................................................65

vi

2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động học tập của

học sinh tại Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh

Cao Bằng ...................................................................................................68

2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh tại

Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng..........70

2.6.1. Điểm mạnh...............................................................................................70

2.6.2. Hạn chế ....................................................................................................70

2.6.3. Nguyên nhân và những vấn đề cần giải quyết.........................................72

Tiểu kết chƣơng 2..............................................................................................73

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA

HỌC SINH Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ

HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG.................................................74

3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biên pháp...................................................74

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích .........................................................74

3.1.2. Đảm bảo ph hợp với Nhà trƣờng phổ thông dân tộc nội trú THCS......74

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.......................................75

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.............................................................75

3.2. Môt số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh tại Trƣờng

phổ thông dân tộc nội huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ..............................76

3.2.1. Tổ chức giáo dục cho học sinh về động cơ và phƣơng pháp học tập......76

3.2.2. Tổ chức hoạt động học tập ngoài giờ lên lớp cho học sinh phù hợp

với môi trƣờng nội trú ...............................................................................81

3.2.3. Chỉ đạo giáo viên đổi mới phƣơng pháp, hình thức dạy học theo

hƣớng tích cực hóa hoạt động của học sinh ..............................................92

3.2.4. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo

năng lực .....................................................................................................97

3.2.5. Phát triển cơ sở vật chất, trang thiết bị, các điều kiện phục vụ cho

hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng nội trú.....................................103

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp...............................................................106

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ........................108

vii

3.4.1. Mục đích, phạm vi, đối tƣợng khảo nghiệm..........................................108

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm.............................................................................109

Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................112

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................................113

1. Kết luận........................................................................................................113

2. Khuyến nghị.................................................................................................114

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................115

PHẦN PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CB : Cán bộ

ĐH : Đại học

DTTS : Dân tộc thiểu số

GV : Giáo viên

GV : Giáo viên

GVBM : Giáo viên bộ môn

GVCN : Giáo viên chủ nhiệm

HĐHT : Hoạt động học tập

HS : Học sinh

NV : Nhân viên

SV : Sinh viên

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

UBND : Ủy ban nhân dân

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô học sinh tại trƣờng phổ thông DTNT huyện Hòa An

qua các năm học từ 2018 - 2021 ...................................................39

Bảng 2.2. Kết quả học tập học sinh trƣờng phổ thông DTNT huyện Hòa

An học qua các năm từ 2018 - 2021 .............................................39

Bảng 2.3. Bảng cơ cấu số lƣợng học sinh dân tộc tại trƣờng phổ thông

DTNT huyện Hòa An năm học 2020-2021...................................41

Bảng 2.5. Mức độ đánh giá theo khoảng điểm..................................................44

Bảng 2.6. Kết quả khảo sát nhận thức của học sinh về vai trò của hoạt

động học tập tại Trƣờng phổ thông DTNT huyện Hòa An...........46

Bảng 2.7. Kết quả khảo sát CBQL và GV về thực hiện mục tiêu hoạt động

học tập của HS tại Trƣờng phổ thông DTNT huyện Hòa An .......47

Bảng 2.8. Kết quả khảo sát HS về thực hiện mục tiêu hoạt động học tập tại

Trƣờng phổ thông DTNT huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ............49

Bảng 2.9. Kết quả khảo sát CBQL và GV về thực trạng thực hiện nội

dung học tập của học sinh tại Trƣờng phổ thông dân tộc nội

trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.................................................50

Bảng 2.10. Kết quả khảo sát HS về thực trạng thực hiện nội dung học tập

tại Trƣờng PTDT nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .............52

Bảng 2.11. Kết quả khảo sát CBQL và GV về thực trạng thực hiện hình

thức hoạt động học tập của học sinh tại trƣờng phổ thông dân

tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.....................................53

Bảng 2.12. Kết quả khảo sát HS về thực trạng thực hiện hình thức học tập

tại Trƣờng PTDT nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .............55

Bảng 2.13. Kết quả khảo sát CBQL và GV về thực trạng điều kiện tổ chức

hoạt động học tập của học sinh tại Trƣờng phổ thông dân tộc

nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng...........................................56

vi

Bảng 2.14. Kết quả khảo sát học sinh về thực trạng điều kiện tổ chức hoạt

động học tập của học sinh tại Trƣờng phổ thông dân tộc nội

trú huyện Hòa An ..........................................................................57

Bảng 2.15. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động học tập cho học sinh tại

Trƣờng PTDT Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng..................58

Bảng 2.16. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động học tập cho học sinh

tại Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Hòa An, tỉnh

Cao Bằng .......................................................................................60

Bảng 2.17. Kết quả khảo sát CBQL và GV về thực trạng chỉ đạo thực hiện

hoạt động học tập cho học sinh tại Trƣờng Phổ thông Dân tộc

Nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng..........................................63

Bảng 2.18. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các hoạt động

học tập cho học sinh tại Trƣờng Phổ thông Dân tộc Nội trú

huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ......................................................66

Bảng 2.19. Kết quả khảo sát CBQL và giáo viên về thực trạng các yếu tố

ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động học tập của học sinh tại

Trƣờng Phổ thông DTNT huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng...........68

Bảng 3.1. Đánh giá mức độ cấp thiết của biện pháp quản lý hoạt động học

tập của HS ở trƣờng PTDTNT huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ..109

Bảng 3.2. Đánh giá mức độ khả thi của biện pháp quản lý hoạt động học

tập của học sinh ở trƣờng phổ thông dân tộc nội trú huyện

Hòa An, tỉnh Cao Bằng ...............................................................110

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Biểu đồ 2.1. Cơ cấu HS ở khu nội trú của nhà trƣờng qua các năm học...........40

Biểu đồ 2.2. Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về vai trò của

hoạt động học tập của học sinh tại Trƣờng phổ thông DTNT

huyện Hòa An................................................................................45

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Tiềm năng trí tuệ là động lực chính của sự tăng trƣởng và phát triển, giáo

dục - đào tạo đƣợc coi là nhân tố quyết định sự thành bại của một quốc gia, sự

tồn vong của một dân tộc, sự thành công của mỗi con ngƣời trong cuộc sống

của mình.

Giáo dục phổ thông giữ vai trò quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng

dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài đáp ứng những yêu cầu của

phát triển KT-XH của một quốc gia. Đặc biệt trong thời đại ngày nay, với tốc

độ phát triển nhƣ vũ bão của khoa học và công nghệ, việc nhanh chóng hoà

nhập vào cộng đồng khu vực và thế giới, đòi hỏi giáo dục phổ thông phải có

những bƣớc tiến mới mạnh mẽ. giúp học sinh phát triển toàn diện đạo đức, trí

tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con

ngƣời Việt Nam xã hội chủ nghĩa, biết giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân

tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, phát huy tiềm năng của

dân tộc và của con ngƣời Việt Nam.

Chính vì vậy, quản lý nhà trƣờng đặc biệt là quản lý hoạt động học tập

đòi hỏi phải chặt chẽ, đồng bộ ph hợp với đối tƣợng, hiệu quả thì mới mang

lại chất lƣợng giáo dục cao cho nhà trƣờng, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn lực

con ngƣời trong thời kỳ CNH-HĐH.

Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú đƣợc nhà nƣớc thành lập cho con em

dân tộc thiểu số, con em gia đình các dân tộc định cƣ lâu dài tại v ng có điều

kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, v ng sâu, v ng xa, hải đảo nhằm góp

phần tạo nguồn đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực có chất lƣợng cho vùng này.

Từ khi có hệ thống trƣờng phổ thông dân tộc nội trú ra đời đến nay, với việc

phát triển nhanh về quy mô, số lƣợng đã cải thiện đáng kể chất lƣợng giáo dục

toàn diện, hệ thống trƣờng nội trú đã khẳng định đƣợc vai trò to lớn trong việc

duy trì và nâng cao chất lƣợng giáo dục bền vững ở vùng dân tộc thiểu số, miền