Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học huyện trần văn thời tỉnh cà mau

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN HOÀNG CHẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN

TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - Năm 2021

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN HOÀNG CHẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN

TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Quang Sơn

Đà Nẵng - Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Chấn

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................i

TÓM TẮT ......................................................................................................................ii

MỤC LỤC .....................................................................................................................iv

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT.................................................................... viii

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................ix

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................3

4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................................4

6. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................4

7. Cấu trúc luận văn ..................................................................................................5

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN

MÔN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC....................................................................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề...................................................................................7

1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài..........................................................................7

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ..........................................................................8

1.2. Các khái niệm chính của đề tài...............................................................................11

1.2.1. Quản lý..........................................................................................................11

1.2.2. Quản lý giáo dục ...........................................................................................12

1.2.3. Quản lý nhà trường .......................................................................................13

1.2.4. Quản lý trường tiểu học ................................................................................14

1.2.5. Hoạt động tổ chuyên môn ở trường Tiểu học ...............................................15

1.2.6. Quản lý hoạt động TCM ở trường Tiểu học .................................................15

1.3. Giáo dục TH trong hệ thống giáo dục quốc dân.....................................................17

1.3.1. Vị trí, vai trò của giáo dục TH trong hệ thống giáo dục quốc dân ...............17

1.3.2. Những yêu cầu đối với giáo dục TH trong giai đoạn hiện nay.....................18

1.4. Hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học ..........................................................21

1.4.1. Hệ thống tổ chuyên môn trong trường tiểu học ............................................21

1.4.2. Chức năng, nhiệm vụ của tổ chuyên môn trong trường tiểu học..................22

1.4.3. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học .................................22

1.5. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học .............................................23

v

1.5.1. Quản lý việc tổ chuyên môn tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của

nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học...............................................25

1.5.2. Quản lý việc thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường và tổ ..25

1.5.3. Quản lý phân công GV dạy và GV chủ nhiệm lớp theo năm học ................27

1.5.4. Quản lý việc lựa chọn sách giáo khoa và các xuất bản phẩm tham khảo

để sử dụng trong nhà trường..........................................................................................29

1.5.5. Quản lý việc tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên và cán bộ quản lý nhà

trường.............................................................................................................................30

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đế hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học..................31

1.6.1. Các yếu tố khách quan ..................................................................................31

1.6.2. Các yếu tố chủ quan......................................................................................32

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................................32

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QL HOẠT ĐỘNG TCM Ở CÁC TRƯỜNG TH

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU.............................34

2.1. Khái quát quá trình khảo sát ...................................................................................34

2.1.1. Mục tiêu khảo sát ..........................................................................................34

2.1.2. Nội dung khảo sát .........................................................................................34

2.1.3. Phương pháp khảo sát ...................................................................................34

2.1.4. Tổ chức khảo sát ...........................................................................................35

2.2. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện

Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau ..........................................................................................35

2.2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội...............................................................35

2.2.2. Tình hình giáo dục và đào tạo.......................................................................36

2.2.3. Tình hình giáo dục TH..................................................................................37

2.3. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện

Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau ..........................................................................................40

2.3.1. Nhận thức về sự cần thiết và tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên

môn ................................................................................................................................40

2.3.2. Thực trạng sự tham gia của tổ chuyên môn vào xây dựng kế hoạch giáo

dục của nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học .................................40

2.3.3. Thực trạng tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của

trường và của tổ .............................................................................................................42

2.3.4. Thực trạng công tác đề xuất của tổ chuyên môn đối với hiệu trưởng về

phân công giáo viên dạy và giáo viên chủ nhiệm lớp theo năm học.............................43

2.3.5. Thực trạng tổ chuyên môn tổ chức thực hiện lựa chọn sách giáo khoa và

các xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường .........................................44

vi

2.3.6. Thực trạng tổ chuyên môn tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên và

CBQL nhà trường ..........................................................................................................46

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học trên địa bàn

huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau................................................................................48

2.4.1. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn tham gia xây dựng kế hoạch giáo

dục của nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học .................................48

2.4.2. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch hoạt động

chuyên môn của trường và tổ ........................................................................................49

2.4.3. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn phân công giáo viên dạy và giáo

viên chủ nhiệm lớp theo năm học..................................................................................51

2.4.4. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn lựa chọn sách giáo khoa và các

xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường ...............................................53

2.4.5. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn tham gia đánh giá, xếp loại giáo

viên và CBQL nhà trường .............................................................................................55

2.5. Đánh giá chung.......................................................................................................56

2.5.1. Những kết quả đạt được ................................................................................56

2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân....................................................................57

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................................57

CHƯƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TCM Ở CÁC

TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẦN VĂN THỜI TỈNH

CÀ MAU.......................................................................................................................59

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ..........................................................................59

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...............................................................59

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................................59

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................................59

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................60

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...............................................................60

3.2. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường TH trên địa bàn

huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau................................................................................60

3.2.1. Tổ chức các hoạt động hướng đến nâng cao nhận thức cho đội ngũ tổ

trưởng chuyên môn, giáo viên và nhân viên nhà trường về tầm quan trọng của việc

thực hiện hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn................................................................60

3.2.2. Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng năng lực điều hành tổ chuyên môn cho

đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của trường tiểu học ......................................................63

3.2.3. Mở rộng phạm vi hoạt động của tổ chuyên môn theo đúng điều lệ trường

Tiểu học .........................................................................................................................65

vii

3.2.4. Thiết kế cơ chế trao đổi thông tin hai chiều giữa tổ chuyên môn và BGH...70

3.2.5. Hoàn thiện bộ máy và quy trình quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong

nhà trường......................................................................................................................72

3.2.6. Tăng cường ứng dụng CNTT và đảm bảo các điều kiện hoạt động TCM ...83

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.............................................................................85

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ......................................85

3.4.1. Khái quát về quá trình khảo nghiệm.............................................................85

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................86

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ................................................................................................90

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................94

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)

viii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

BGH Ban giám hiệu

CBQL Cán bộ quản lý

CSVC Cơ sở vật chất

GD Giáo dục

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GV Giáo viên

HS Học sinh

HT Hiệu trưởng

PPDH Phương pháp dạy học

QL Quản lý

QLGD Quản lý giáo dục

TCM Tổ chuyên môn

TH Tiểu học

TTCM Tổ trưởng chuyên môn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1.

Qui mô phát triển trường học, lớp học, học sinh tiểu học

huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau từ năm 2016 đến năm

2020.

39

2.2.

Kết quả khảo sát về thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động

TCM

40

2.3.

Kết quả hoạt động tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch ở các

trường TH

42

2.4.

Kết quả khảo sát về thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá

chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lí sử dụng

sách, thiết bị

43

2.5.

Kết quả khảo sát về thực trạng công tác bồi dưỡng, tự bồi

dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ

45

2.6.

Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá, xếp loại giáo viên theo

quy định Chuẩn nghề nghiệp

46

2.7.a. Kết quả khảo sát tình hình quản lý lập kế hoạch TCM 48

2.7.b.

Kết quả khảo sát thực trạng QL công tác bồi dưỡng, tự bồi

dưỡng TCM

49

2.7.c.

Kết quả khảo sát thực trạng QL công tác bồi dưỡng, tự bồi

dưỡng TCM

50

2.8.a. Kết quả khảo sát thực trạng QL hoạt động dạy và học ở TCM 51

2.8.b. Kết quả khảo sát thực trạng QL hoạt động dạy và học ở TCM 52

2.9.a.

Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao

chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn

53

2.9.b. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao

chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn

54

2.9.c.

Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá, xếp loại GV theo quy

định Chuẩn nghề nghiệp GV Tiểu học ở các trường TH

55

3.1 a. Kết quả thăm dò tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất 86

3.1 b. Kết quả thăm dò tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất 87

3.1 c. Kết quả thăm dò tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất 87

3.2.a. Kết quả thăm dò tính khả thi của các biện pháp đề xuất 88

3.2.b. Kết quả thăm dò tính khả thi của các biện pháp đề xuất 89

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa

XIV, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2019 đã nêu ở Điều 2: “Mục tiêu

giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa,

sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có

lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ

nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân

trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây

dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế” và Điều 7: “Nội dung giáo dục phải bảo

đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại, có hệ thống và được cập nhật thường

xuyên; coi trọng giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức và ý thức công dân; kế thừa và

phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân

loại; phù hợp với sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tâm sinh lý lứa tuổi và khả năng của

người học. Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ

động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học và hợp

tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. [1, tr.1,3]

Để thực hiện được mục tiêu, nội dung, phương pháp trên; yêu cầu đặt ra cho

ngành GD&ĐT là phải tập trung hơn nữa tới chất lượng giáo dục, tăng cường các biện

pháp quản lý hoạt động dạy học ở các nhà trường. Hệ thống các trường tiểu học cũng

không đi ngoài mục tiêu, nội dung, phương pháp ấy bởi vì trường tiểu học là cái nôi

đầu tiên cho mỗi HS bắt đầu hình thành những kỹ năng hoc tập, ý thức lao động và

từng bước thích nghi với cuộc sống trong thời kì đổi mới của đất nước. Trong trường

tiểu học, HS phải được tiếp thu những tri thức khoa học một cách có hệ thống, có

những kỹ năng cần thiết để hình thành và phát triển những tri thức và phẩm chất tốt

đẹp ban đầu của mỗi con người. Môi trường giáo dục luôn có tác động rất lớn đến sự

hình thành và phát triển nhân cách con người thông qua các mối quan hệ xã hội đa

dạng. Do đó, chất lượng giảng dạy và cách thức giáo dục của nhà trường phải phù hợp,

làm sao để chuẩn bị thật tốt cho các em trở thành những công dân tương lai có đạo

đức, trí tuệ và thể lực tốt nhằm góp phần xây dựng một nước Việt Nam đang trên đà

phát triển công nghiệp hóa và hiện đại hóa.

Như vậy, cần xem công tác chuyên môn ở các trường tiểu học là hoạt động quan

trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Cần tăng cường sự

chỉ đạo TCM hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả.

Bởi vì TCM là một bộ phận quan trọng trong tổ chức nhà trường. Đây là cấp