Quản lý hoạt động tham vấn học đường cho học sinh THPT huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải phòng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––––––

NGÔ VĂN TUYẾN

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN HỌC ĐƢỜNG

CHO HỌC SINH THPT HUYỆN THỦY NGUYÊN

THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

––––––––––––––––––––

NGÔ VĂN TUYẾN

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN HỌC ĐƢỜNG

CHO HỌC SINH THPT HUYỆN THỦY NGUYÊN

THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

: Quản lý giáo dục

: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời khoa học: GS. TS. NGUYỄN QUANG UẨN

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Ngô Văn Tuyến

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Tác giả trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:

- Thầy hướng dẫn GS-TS Nguyễn Quang Uẩn;

- Trưởng khoa Sau đại học và Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại học sư

phạm - Đại học Thái Nguyên;

- Các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn

tác giả trong suốt quá trình học tập;

- Lãnh đạo, chuyên viên Vụ Giáo dục Trung học và các Cục, Vụ, Viện liên

quan thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo;

- Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Phòng, Lãnh đạo và giáo

viên các trường THPT trên địa bàn huyện Thủy Nguyên;

- Người hướng dẫn khoa học và các thầy, cô giáo trong Hội đồng khoa học phê

duyệt đề cương Luận văn đã hướng dẫn và chỉ bảo nhiều ý kiến quý báu để tác giả

hoàn thành bản Luận văn này.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn bản Luận văn còn nhiều thiếu

sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy giáo, cô giáo và các bạn

đồng nghiệp.

Trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015

Tác giả

Ngô Văn Tuyến

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................. ii

MỤC LỤC .................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC BẢNG...........................................................................................v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH........................................................................vi

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................1

1.Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...........................................................................2

4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.....................................................................................3

6.1. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu ........................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................4

8. Cấu trúc của luận văn.................................................................................................4

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN

HỌC ĐƢỜNG CHO HỌC SINH THPT...................................................................5

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................................5

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài.....................................................................................5

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước .....................................................................................8

1.2. Một số vấn đề lý luận về TVHĐ và quản lý hoạt động TVHĐ............................10

1.2.1. Các khái niệm cơ bản.........................................................................................10

1.2.2. Những vấn đề chung về hoạt động TVHĐ cho học sinh THPT........................16

1.2.3. Quản lý hoạt động tham vấn học đường cho học sinh THPT ...........................22

1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tham vấn học đường của Hiệu

trưởng trường THPT....................................................................................................31

1 ........................................................................................................37

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THAM VẤN HỌC ĐƢỜNG VÀ

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN CHO HỌC SINH TẠI

CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN THỦY NGUYÊN - HẢI PHÒNG.....................38

2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo tại huyện Thủy

Nguyên - Hải Phòng ....................................................................................................38

2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên huyện Thủy Nguyên........................................38

2.1.2. Kinh tế - Văn hóa xã hội huyện Thủy Nguyên..................................................38

2.1.3. Giáo dục và đào tạo huyện Thủy Nguyên .........................................................39

2.1.4. Vài nét về trường các trường THPT thuộc địa bàn nghiên cứu........................40

2.2. Thực trạng hoạt động TVHĐ và quản lý hoạt động TVHĐ cho học sinh của 03

trường THPT(Lê Ích Mộc - Phạm Ngũ Lão - Dân lập 25/10) huyện Thủy Nguyên...41

2.2.1. Thực trạng về hoạt động TVHĐ ở 03 trường THPT.........................................41

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động TVHĐ cho học sinh của 03 trường THPT huyện

Thủy Nguyên - Thành phố Hải Phòng.........................................................................59

.........................59

....................................................................63

..........66

..............................................................................................................70

...............................73

........................................................................................77

Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................80

Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THAM VẤN HỌC

ĐƢỜNG TẠI CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN THỦY NGUYÊN - HẢI PHÒNG..81

3.1. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp....................................................81

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ....................................................................81

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ......................................................................81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ....................................................................81

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................................82

3.2. Các biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động TVHĐ của hiệu trưởng

các trường THPT tại huyện Thủy Nguyên - Hải Phòng ..............................................83

3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền và nâng cao nhận thức về tham vấn học đường cho

học sinh, cha mẹ học sinh, giáo viên và các lực lượng xã hội nhằm nâng cao nhận

thức về TVHĐ cho học sinh ........................................................................................83

3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch tham vấn cho

học sinh có hiệu quả.....................................................................................................85

3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng và phát triển đội ngũ cán bộ,hỗ trợ giáo viên, cha mẹ

học sinh và các lực lượng giáo dục về nhận thức và kỹ năng tham vấn làm công tác

tham vấn học đường cho học sinh ...............................................................................86

, điều kiện phương tiện phục vụ hoạt

động TVHĐ cho học sinh sao cho có hiệu quả ...........................................................88

3.2.5. Biện pháp 5: Hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động TVHĐ..............90

3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường phối hợp giữa cán bộ tham vấn, cán bộ giáo viên, cha

mẹ học sinh, cán bộ đoàn thanh niên và lực lượng giáo dục ngoài nhà trường để tham

vấn cho học sinh .........................................................................................................91

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ..............................................................93

3.4. Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện

pháp đề xuất................................................................................................................95

3.4.1. Các bước tiến hành khảo nghiệm ......................................................................95

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm các biện pháp đề xuất .....................................................95

Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................97

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................98

1. Kết luận....................................................................................................................98

2. Khuyến nghị...........................................................................................................100

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................102

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

CMHS : Cha mẹ học sinh

DSGĐTE : Dân số gia đình trẻ em

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

GV : Giáo viên

GVCN : Giáo viên chủ nhiệm

HĐTV : Hoạt động tham vấn

HS : Học sinh

NTV : Nhà tham vấn

TC : Thân chủ

THPT : Trung học phổ thông

TV : Tham vấn

TVHĐ : Tham vấn học đường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

............................................................41

..............................................................................................44

................................49

..................53

,

kiểm tra đánh giá TVHĐ............................................................................55

..................60

...................................................63

...67

...................................................................................70

..............73

..............................................................77

...........................................................95

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH

BIỂU ĐỒ

................................................................42

......................................................................................... 42

HÌNH

........................................................................................... 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Hiện nay sự phát triển với tốc độ nhanh và đầy biến động của nền kinh tế - xã

hội, sự phát triển của quá trình toàn cầu hóa đã đem lại những thay đổi đáng kể trong

đời sống vật chất, tinh thần của mỗi con người trong xã hội, đặc biệt là ở những nước

đang phát triển như Việt Nam. Tuy nhiên bên cạnh những mặt tích cực nó cũng gây

ra không ít những mâu thuẫn, xung đột và tác động tiêu cực đến đời sống của mỗi cá

nhân, gia đình và xã hội. Dưới góc độ nghiên cứu về vấn đề tham vấn học đường

(TVHĐ) cụ thể là , về TVHĐ

TVHĐ

. Ở mỗi cá nhân xuất hiện những khó khăn mà bản thân mỗi cá nhân không

thể giải quyết được, cần tìm đến sự trợ giúp của TVHĐ - một loại hình đang ngày

càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Áp lực lớn từ những vấn đề của xã hội hiện đại

cũng làm cho quá trình phát triển của học sinh THPT - lứa tuổi đang trong giai đoạn

hình thành và phát triển nhân cách mạnh mẽ nhất - diễn ra không hoàn toàn phẳng

lặng, êm xuôi mà ở mỗi giai đoạn phát triển thường xảy ra những lo âu, căng thẳng,

xung đột riêng. Vì thế, trong quá trình phát triển học sinh luôn có những sự mất cân

bằng với các hiện tượng bất thường. Trong thực tế, một số hiện tượng bất thường xẩy

ra chỉ là tạm thời, là tự nhiên, thậm chí là cần thiết. Tuy nhiên ở một số trường hợp cụ

thể, chúng là biểu hiện của sự nhiễu loạn tâm lí ở trẻ khiến cha mẹ, thầy cô giáo lo

lắng, bực bội và nhiều khi bất lực. Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng học

sinh ngày nay đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn trong việc lựa chọn những

giá trị của thời đại, trong định hướng nghề, và sự lựa chọn việc làm; trong quan hệ

giao lưu và những khó khăn nảy sinh trong chính nội tại quá trình phát triển. Vì vậy

nhu cầu cần được trợ giúp và định hướng để giải quyết những khó khăn ở học sinh rất

lớn. Nhiều mô hình trợ giúp học sinh được thử nghiệm, trong đó TVHĐ là một trong

những hình thức đang được phát triển và kỳ vọng.

sự lồng ghép TVHĐ cho học sinh vào dạy học thông qua các môn học, vào hoạt động

ngoài giờ lên lớp, hoạt động Đoàn,… tuy nhiên hiệu quả chưa cao. Do đó, các em học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn

sinh còn nhiều hạn chế, chưa có khả năng đáp ứng tốt với yêu cầu của xã hội, của

cuộc sống đặt ra. Trong khi đó quan tâm nhiều

rèn luyện kỹ năng ứng xử và giải quyết tình huống

, vì thế khi gặp những căng thẳng về tâm lí, nếu học sinh

được tham vấn, giải tỏa kịp thời thì những ảnh hưởng tiêu cực của nó đến cuộc sống

nói chung và đến kết quả học tập sẽ giảm đi rõ rệt. Ngược lại, các em có thể bị stress,

lo âu, trầm cảm hoặc có những hành vi lệch chuẩn. Việc ra đời của các phòng tham

vấn ở các trường THPT là điều rất cần thiết. Đối với học sinh THPT huyện Thủy

Nguyên - thành phố Hải Phòng, là huyện có địa bàn rộng kinh tế cũng đang phát

triển, văn hoá nơi thành thị du nhập đã tạo ra một số xáo trộn trong cuộc sống nơi

đây, dẫn đến những biến động không nhỏ tới tâm lí của các em. Các em cũng gặp

phải những khó khăn cần được tháo gỡ mà không phải thầy cô hay cha mẹ nào cũng

có thể giúp đỡ để các em có được sự thăng bằng, sự hiểu biết và phương hướng phát

triển nhân cách đúng đắn. Đây là một nhu cầu có thực và ngày càng trở nên cấp thiết

của học sinh THPT. Vấn đề đặt ra là cần phải tìm hiểu xem có những nguyên nhân cơ

bản nào gây ra những khó khăn của các em? nhu cầu tham vấn của các em ở mức độ

nào ? lĩnh vực nào các em cần được tham vấn nhiều nhất ? để từ đó xác định phương

hướng tổ chức các hoạt động tham vấn và quản lý hoạt động tham vấn, nhằm đáp ứng

nhu cầu của các em học sinh trong phạm vi của huyện cũng như toàn thành phố. Xuất

phát từ những lí do trên chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tham

vấn học đường cho học sinh THPT huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải phòng”

làm đề tài nghiên cứu khoa học.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về hoạt động TVHĐ, quản lý hoạt động tham

vấn học đường, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TVHĐ của hiệu trưởng các

trường THPT giúp cho hoạt động TVHĐ cho học sinh THPT huyện Thủy Nguyên –

Thành phố Hải Phòng có kết quả.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Hoạt động tham vấn và quản lý hoạt TVHĐ đường cho học sinh THPT tại

huyện Thủy Nguyên - Thành Phố Hải Phòng.