Quản lý hoạt động tăng cường tiếng việt cho trẻ người dân tộc thiểu số ở các trường mẫu giáo huyện nam giang tỉnh quảng nam

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

------------

NGUYỄN THỊ THUÝ HẰNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TĂNG CƢỜNG TIẾNG VIỆT CHO

TRẺ NGƢỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG

MẪU GIÁO HUYỆN NAM GIANG TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - Năm 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

------------

NGUYỄN THỊ THUÝ HẰNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TĂNG CƢỜNG TIẾNG VIỆT CHO

TRẺ NGƢỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG MẪU

GIÁO HUYỆN NAM GIANG TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành : Quản lý giáo dục

Mã số : 814.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. TRẦN VĂN HIẾU

Đà Nẵng - Năm 2022

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................... ii

MỤC LỤC .....................................................................................................................vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................................................x

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................xi

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài...................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................2

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................2

4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................................2

6. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................3

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................3

8. Cấu trúc của luận văn............................................................................................3

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TĂNG CƢỜNG

TIẾNG VIỆT CHO TRẺ NGƢỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TRƢỜNG MẪU

GIÁO...............................................................................................................................4

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................................4

1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài .........................................................................4

1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc .............................................................................6

1.2. Các khái niệm cơ bản ...............................................................................................9

1.2.1. Quản lý............................................................................................................9

1.2.2. Quản lý giáo dục ...........................................................................................10

1.2.3. Quản lý nhà trƣờng .......................................................................................10

1.2.4. Tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số..................11

1.2.5. Quản lý hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc

thiểu số...........................................................................................................................13

1.3. Đặc điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số ...............14

1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở trƣờng mẫu giáo .....14

1.3.2. Đặc điểm tiếp cận tiếng Việt của trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở trƣờng mẫu

giáo ................................................................................................................................14

1.4. Hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở trƣờng mẫu

giáo ................................................................................................................................16

1.4.1. Vị trí, vai trò của hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo

ngƣời dân tộc thiểu số trong chƣơng trình giáo dục mầm non......................................16

1.4.2. Mục tiêu hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân

tộc thiểu số.....................................................................................................................16

vii

1.4.3. Nội dung, chƣơng trình hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu

giáo ngƣời dân tộc thiểu số............................................................................................17

1.4.4. Phƣơng pháp, hình thức tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời

dân tộc thiểu số..............................................................................................................20

1.4.5. Điều kiện, môi trƣờng hỗ trợ hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................23

1.5. Quản lý hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở

trƣờng mẫu giáo.............................................................................................................24

1.5.1. Xây dựng nội dung, chƣơng trình, kế hoạch tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................24

1.5.2. Chỉ đạo thực hiện phƣơng pháp, hình thức tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................26

1.5.3. Quản lý phối hợp các lực lƣợng trong việc tổ chức hoạt động tăng cƣờng

tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số.......................................................26

1.5.4. Quản lý xây dựng môi trƣờng tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo

ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................................27

1.5.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo

ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................................27

1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt

cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các trƣờng mẫu giáo.................................................28

1.6.1. Các yếu tố chủ quan......................................................................................28

1.6.2. Các yếu tố khách quan ..................................................................................29

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1................................................................................................31

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TĂNG CƢỜNG

TIẾNG VIỆT CHO TRẺ NGƢỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC TRƢỜNG

MẪU GIÁO HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM...................................32

2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Nam Giang, tỉnh Quảng

Nam ...............................................................................................................................32

2.1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên .................................................................32

2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội..............................................................................32

2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục ........................................................................33

2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................................35

2.2.1. Mục đích khảo sát .........................................................................................35

2.2.2. Nội dung khảo sát .........................................................................................36

2.2.3. Đối tƣợng, địa bàn khảo sát ..........................................................................36

2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát...................................................................................36

2.2.5. Tiến trình, thời gian khảo sát ........................................................................37

2.3. Thực trạng hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở

các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam ...........................................37

viii

2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, GV về tăng cƣờng tiếng Việt

cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang ....................37

2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân

tộc thiểu số.....................................................................................................................38

2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân

tộc thiểu số ở trƣờng mẫu giáo ......................................................................................41

2.3.4. Thực trạng sử dụng các phƣơng pháp, hình thức tăng cƣờng tiếng Việt

cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số........................................................................................43

2.3.5. Thực trạng điều kiện hỗ trợ hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

ngƣời dân tộc thiểu số ở các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang ................................47

2.3.6. Thực trạng kết quả hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ .......................48

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu

số ở các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam ...................................49

2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng nội dung, chƣơng trình, kế hoạch tăng

cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số............................................49

2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện phƣơng pháp, hình thức tăng cƣờng tiếng

Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số................................................................50

2.4.3. Thực trạng quản lý phối hợp các lực lƣợng trong việc tổ chức hoạt động

tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số....................................51

2.4.4. Thực trạng quản lý xây dựng môi trƣờng tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................................52

2.4.5. Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt

cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở các trƣờng mẫu giáo ..................................................54

2.5. Đánh giá chung thực trạng .....................................................................................55

2.5.1. Đánh giá chung .............................................................................................55

2.5.2. Phân tích nguyên nhân thực trạng.................................................................56

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2................................................................................................58

CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TĂNG CƢỜNG TIẾNG

VIỆT CHO TRẺ NGƢỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC TRƢỜNG MẪU

GIÁO HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM.............................................59

3.1. Nguyên tắc xác lập các biện pháp ..........................................................................59

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ...............................................................59

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...............................................................60

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................................60

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................61

3.2. Biện pháp quản lý hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu

số tại các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam..................................61

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về vai trò, ý nghĩa của hoạt động

tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở trƣờng mẫu giáo.....................61

ix

3.2.2. Chỉ đạo GV xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với đặc điểm trẻ mẫu

giáo ngƣời dân tộc thiểu số của độ tuổi và phù hợp văn hóa địa phƣơng .....................63

3.2.3. Tăng cƣờng xây dựng môi trƣờng giàu ngôn ngữ thông qua sự tƣơng tác,

hỗ trợ giữa trẻ mẫu giáo ở các độ tuổi khác nhau trong cùng lớp mẫu giáo ghép ........64

3.2.4. Hƣớng dẫn GV xây dựng môi trƣờng giáo dục địa phƣơng tại trƣờng,

lớp, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo

ngƣời dân tộc thiểu số....................................................................................................67

3.2.5. Đa dạng hoá các hình thức tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ............................68

3.2.6. Tăng cƣờng phối hợp giữa gia đình, nhà trƣờng và cộng đồng nhằm tăng

cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số............................................72

3.2.7. Chú trọng công tác bồi dƣỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội

ngũ GV trong hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc

thiểu số...........................................................................................................................74

3.2.8. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt

động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ...............................................................................75

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.............................................................................77

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp...............................77

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm..................................................................................77

3.4.2. Đối tƣợng khảo nghiệm ................................................................................78

3.4.3. Nội dung khảo nghiệm..................................................................................78

3.4.4. Tiến trình khảo nghiệm.................................................................................78

3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................79

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3................................................................................................83

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................84

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................88

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)

x

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ

1 CB Cán bộ

2 CBQL Cán bộ quản lý

3 CSVC Cơ sở vật chất

4 ĐTB Điểm trung bình

5 DTTS Dân tộc thiểu số

6 GV Giáo viên

7 MN Mầm non

8 NV Nhân viên

9 NXB Nhà xuất bản

10 PGD&ĐT Phòng Giáo dục và Đào tạo

11 PH Phụ huynh

12 PHHS Phụ huynh học sinh

13 TCTV Tăng cƣờng tiếng Việt

14 Tr Trang

15 TV Tiếng Việt

xi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1.

Mạng lƣới trƣờng, lớp khối trƣờng mầm non-mẫu giáo trên địa

bàn

35

2.2.

Đánh giá mức độ nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động

tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các

trƣờng mẫu giáo

37

2.3.

Đánh giá tình hình thực hiện mục tiêu hoạt động tăng cƣờng

tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các trƣờng mẫu giáo

38

2.4.

Đánh giá tình hình thực hiện các nội dung tăng cƣờng tiếng Việt

cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các trƣờng mẫu giáo

41

2.5.

Đánh giá mức độ sử dụng các phƣơng pháp, hình thức tăng

cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số ở các trƣờng

mẫu giáo

43

2.6.

Đánh giá thực trạng điều kiện tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ

ngƣời dân tộc thiểu số tại các trƣờng mẫu giáo huyện Nam

Giang

47

2.7.

Đánh giá thực trạng kết quả hoạt động TCTV cho trẻ ngƣời

DTTS

48

2.8.

Đánh giá thực trạng quản lý xây dựng nội dung, chƣơng trình,

kế hoạch tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời DTTS ở các

trƣờng mẫu giáo

49

2.9.

Đánh giá thực trạng quản lý thực hiện các phƣơng pháp, hình

thức tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các

trƣờng mẫu giáo

50

2.10.

Đánh giá thực trạng quản lý phối hợp các lực lƣợng trong việc

tổ chức hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo ngƣời

dân tộc thiểu số

51

2.11.

Đánh giá thực trạng quản lý xây dựng môi trƣờng tăng cƣờng

tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số

52

2.12.

Đánh giá thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động tăng

cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số tại các trƣờng

mẫu giáo

54

2.13.

Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý hoạt động TCTV

cho trẻ ngƣời DTTS tại các trƣờng mẫu giáo huyện Nam Giang

57

xii

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

3.1.

Bảng khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt

động tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời DTTS tại các trƣờng

mẫu giáo

79

3.2.

Bảng khảo sát tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động

tăng cƣờng tiếng Việt cho trẻ ngƣời dân tộc thiểu số 81

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục vừa có tính khoa học vừa có tính nghệ thuật. Giáo dục là quá trình đào

tạo con ngƣời, nhằm chuẩn bị cho họ tham gia vào đời sống xã hội, lao động sản xuất

bằng cách tổ chức việc truyền thụ và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử xã hội của loài

ngƣời. Giáo dục là quá trình tổ chức học tập kiến thức, thói quen và kỹ năng của con

ngƣời một cách có hệ thống. Thông qua giáo dục con ngƣời tiếp biến những kiến thức,

thói quen và kỹ năng đó thành kinh nghiệm cá nhân và ứng dụng vào thực tế đời sống

xã hội. Trách nhiệm tổ chức hiệu quả quá trình này thuộc về hệ thống giáo dục.

Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục, đặt nền móng

cho sự phát triển của trẻ em cả về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm mỹ,

phát triển ngôn ngữ. Những kỹ năng, kinh nghiệm học tập ở lớp và ở trƣờng rất quan

trọng đối với trẻ. Những nội dung mà trẻ tiếp thu đƣợc qua chƣơng trình giáo dục mầm

non sẽ là bƣớc đệm cho việc học tập và thành công sau này của trẻ. Trong quá trình

giáo dục trẻ, GVMN đóng vai trò hết sức quan trọng. Các cô giáo cần đƣợc trang bị

những kiến thức tốt nhất về phƣơng pháp giáo dục và sự phát triển của trẻ nhỏ, kiến

thức và kỹ năng kích hoạt và thúc đẩy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ mầm

non, thông qua đó tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển trong tƣơng lai của trẻ. Với

những đặc điểm lứa tuổi và yêu cầu phát triển toàn diện của trẻ trong nhà trƣờng mầm

non, lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho học sinh mẫu giáo trở thành vấn đề quan trọng

cần đƣợc quan tâm đặc biệt. Phát triển ngôn ngữ là điều kiện tiền đề giúp trẻ dễ dàng

tiếp thu các nội dung khác trong chƣơng trình giáo dục mầm non, giúp hình thành và

phát triển hiệu quả các kỹ năng, kinh nghiệm cần thiết cho trẻ.

Mỗi đứa trẻ khi đƣợc sinh ra và lớn lên ở một vùng miền, một dân tộc khác nhau

thì sẽ có một loại ngôn ngữ giao tiếp khác nhau, tuy nhiên khi đi ra xã hội nói chung

thì cần có một loại ngôn ngữ chung nhất để giao tiếp và ở nƣớc ta ngôn ngữ đó chính

là tiếng Việt. Tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia, là ngôn ngữ chính thức dùng trong các

cơ sở giáo dục từ mầm non đến đại học. Tuy nhiên trẻ mẫu giáo ngƣời dân tộc thiểu số

khi đến trƣờng mầm non thƣờng gặp rào cản về ngôn ngữ, ảnh hƣởng rất lớn đến việc

tiếp nhận, lĩnh hội kiến thức của trẻ. Chính vì vậy, hoạt động tăng cƣờng tiếng Việt đối

với trẻ ngƣời dân tộc thiểu số có ý nghĩa vô cùng quan trọng, nhằm nâng cao khả năng

sử dụng tiếng Việt của trẻ, đảm bảo cho các em có kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng

tiếng Việt, hoàn thành Chƣơng trình giáo dục mầm non, tạo tiền đề cho việc học tập,

lĩnh hội kiến thức ở cấp học tiểu học, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục vùng dân

tộc thiểu số.