Quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở các trường mầm non huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

ĐÀO THỊ XUÂN HÒA

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ

CHO TRẺ 3-6 TUỔI Ở CÁC TRƢỜNG MẦM NON

HUYỆN VÂN CANH, TỈNH BÌNH ĐỊNH

Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số : 8 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. Lê Quang Sơn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực

hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Lê Quang Sơn.

Các số liệu và kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn là trung

thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Đào Thị Xuân Hòa

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, bản

thân tôi đã nhận đƣợc sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi

nhất của các cấp lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn:

Lãnh đạo Trƣờng Đại học Quy Nhơn, Khoa Khoa học xã hội và nhân

văn, Phòng Đào tạo Sau đại học Trƣờng Đại học Quy Nhơn, các giảng viên

đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Quang Sơn

đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn

này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào

tạo huyện Vân Canh, cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên các trƣờng mầm non

trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định đã nhiệt tình cung cấp thông tin,

số liệu, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong việc nghiên cứu và hoàn

thành luận văn này.

Tác giả luận văn

Đào Thị Xuân Hòa

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

MỞ ĐẦU................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu............................................................................. 3

3. Khách thể nghiên cứu ........................................................................... 4

4. Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................... 4

5. Giả thuyết khoa học .............................................................................. 4

6. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 4

7. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................ 5

8. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 5

9. Cấu trúc luận văn .................................................................................. 6

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT

TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 3-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON .............. 7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 7

1.1.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài .................................................................7

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nƣớc..................................................................8

1.2. Các khái niệm chính của đề tài ................................................................ 11

1.2.1. Quản lý giáo dục.............................................................................11

1.2.2. Hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo...........................14

1.2.3. Quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo..............16

1.3. Lý luận về phát triển ngôn ngữ cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo....................... 16

1.3.1. Mục tiêu phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo .............................16

1.3.2. Nội dung hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo............17

1.3.3. Phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động phát triển ngôn

ngữ cho trẻ mẫu giáo......................................................................20

1.3.4. Các điều kiện, phƣơng tiện phục vụ hoạt động phát triển ngôn

ngữ cho trẻ mẫu giáo......................................................................23

1.3.5. Đánh giá kết quả hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo .....24

1.4. Quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non ..26

1.4.1. Quản lý mục tiêu hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi........ 26

1.4.2. Quản lý nội dung hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi.......27

1.4.3. Quản lý phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động phát

triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi.......................................................29

1.4.4. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho 3 - 6 tuổi ở trƣờng mầm non ...................................................31

1.4.5. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động phát

triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non........................34

1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho

trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non ........................................................................ 35

1.5.1. Các yếu tố khách quan....................................................................35

1.5.2. Các yếu tố chủ quan .......................................................................36

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1......................................................................................... 38

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN

NGÔN NGỮ CHO TRẺ 3-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON HUYỆN VÂN

CANH, TỈNH BÌNH ĐỊNH................................................................................... 39

2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục mầm non

của huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định ............................................................. 39

2.1.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiện, kinh tế - xã hội huyện Vân

Canh, tỉnh Bình Định .....................................................................39

2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục mầm non huyện Vân Canh, tỉnh

Bình Định .......................................................................................40

2.2. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng .............................................. 43

2.2.1. Mục đích khảo sát...........................................................................43

2.2.2. Nội dung khảo sát...........................................................................43

2.2.3. Địa bàn, đối tƣợng và quy mô khảo sát..........................................43

2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát và xử lý số liệu...........................................44

2.3. Thực trạng hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở các trƣờng

mầm non huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.................................................... 45

2.3.1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động phát triển ngôn

ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non.........................................45

2.3.2. Thực trạng mục tiêu của hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ

3-6 tuổi ...........................................................................................46

2.3.3. Thực trạng nội dung hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ

3-6 tuổi...................................................................................................... 48

2.3.4. Thực trạng các phƣơng pháp và hình thức tổ chức phát triển

ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi...............................................................50

2.3.5. Thực trạng các điều kiện phục vụ hoạt động phát triển ngôn

ngữ cho trẻ 3-6 tuổi........................................................................54

2.3.6. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động phát

triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi.......................................................56

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở

trƣờng mầm non huyện Vân Canh .................................................................. 57

2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non ................................................57

2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non ................................................60

2.4.3. Thực trạng quản lý phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt

động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non.......62

2.4.4. Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động phát triển

ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non................................65

2.4.5 Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá hoạt động phát

triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non........................67

2.5. Đánh giá chung ........................................................................................ 70

2.5.1. Ƣu điểm..........................................................................................70

2.5.2. Hạn chế...........................................................................................71

2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế...............................................................72

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2......................................................................................... 73

CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGÔN

NGỮ CHO TRẺ 3-6 TUỔI Ở CÁC TRƢỜNG MẦM NON HUYỆN VÂN

CANH, TỈNH BÌNH ĐỊNH................................................................................... 74

3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp............................................................... 74

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu.................................................74

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn.................................................75

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.................................................75

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi....................................................75

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở

các trƣờng mầm non huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.................................. 76

3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho giáo viên về

việc tổ chức một cách có hệ thống các hoạt động phát triển

ngôn ngữ.........................................................................................76

3.2.2. Tăng cƣờng bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên về năng lực tổ chức

các hoạt động phát triển ngôn ngữ.................................................78

3.2.3. Chỉ đạo xây dựng và thực hiện chƣơng trình chuyên biệt về

hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi ở các trƣờng

mầm non.........................................................................................82

3.2.4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển ngôn

ngữ theo hƣớng dựa vào chuẩn phát triển ngôn ngữ của trẻ

mẫu giáo .........................................................................................86

3.2.5. Xây dựng và triển khai thực hiện cơ chế phối hợp giữa nhà

trƣờng, gia đình trong hoạt động phát triển ngôn ngữ...................90

3.2.6. Tăng cƣờng đầu tƣ, đảm bảo nguồn lực tài chính, nhân sự và

cơ sở vật chất - kỹ thuật hỗ trợ hoạt động phát triển ngôn ngữ .....93

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 97

3.4.1. Mô tả quá trình khảo nghiệm .........................................................98

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm....................................................................100

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3....................................................................................... 106

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 108

1. Kết luận ..................................................................................................... 108

1.1.Về lý luận .........................................................................................108

1.2. Về thực tiễn .....................................................................................108

2. Khuyến nghị.............................................................................................. 109

2.1. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Bình Định ...............................................109

2.2. Đối với UBND huyện Vân Canh ....................................................109

2.3. Đối với Phòng GD&ĐT huyện Vân Canh ......................................110

2.4. Đối với các trƣờng mầm non trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh

Bình Định .....................................................................................110

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 111

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO)

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

CBQL Cán bộ quản lý

CĐ Cao đẳng

CNTT Công nghệ thông tin

CSVC Cơ sở vật chất

ĐH Đại học

ĐTB Điểm trung bình

GD Giáo dục

GV Giáo viên

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GDMN Giáo dục mầm non

KT-XH Kinh tế - xã hội

NQ Nghị quyết

NV Nhân viên

QLGD Quản lý giáo dục

TB Trung bình

TC Trung cấp

THCS Trung học cơ sở

UBND Ủy ban nhân dân

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng Tên bảng Trang

1.1 Nội dung giáo dục theo độ tuổi 18

2.1 Thống kê số lƣợng trƣờng lớp mầm non huyện Vân Canh 41

2.2 Thống kê tình hình đội ngũ giáo viên mầm non huyện Vân

Canh

41

2.3 Thống kê chất lƣợng giáo dục mầm non huyện Vân Canh 42

2.4 Số lƣợng giáo viên và cán bộ quản lý đƣợc khảo sát 43

2.5 Ý nghĩa giá trị trung bình 46

2.6

Nhận thức của CBQL, GV về hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi ở trƣờng mầm non 46

2.7

Thực trạng nội dung của hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi

47

2.8

Thực trạng nội dung của hoạt động phát triển ngôn ngữ cho

trẻ 3-6 tuổi

48

2.9

Thực trạng các phƣơng pháp tổ chức hoạt động phát triển

ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi 50

2.10

Thực trạng các hình thức tổ chức hoạt động phát triển ngôn

ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi

53

2.11

Thực trạng các điều kiện phục vụ hoạt động phát triển ngôn

ngữ cho trẻ 3-6 tuổi 54

2.12

Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động

phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi 56

2.13

Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi

58

2.14

Thực trạng quản lý nội dung hoạt động phát triển ngôn ngữ

cho trẻ 3-6 tuổi 60

2.15

Thực trạng quản lý phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt

động phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi 63

2.16

Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động phát triển

ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi 65

2.17 Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển

ngôn ngữ cho trẻ 3-6 tuổi

68

3.1 Thăm dò tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất 100

3.2 Thăm dò tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 102

3.3 Tổng hợp thứ bậc và tƣơng quan giữa tính cấp thiết và tính

khả thi của 6 biện pháp

104

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới đƣợc xác định là

một lĩnh vực quan trọng, là chìa khóa đƣa đến thành công của đất nƣớc. Nghị

quyết Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI (NQ 29-NQ/TW) nêu rõ “Giáo dục và

đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nƣớc và của toàn

dân. Đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ phát triển, đƣợc ƣu tiên đi trƣớc trong các

chƣơng trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội”. Tiếp tục thực hiện chủ

trƣơng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo mà Nghị quyết Hội

nghị Trung ƣơng 8 khóa XI (NQ 29-NQ/TW) đề ra, Đại hội Đảng lần thứ XII

đề ra phƣơng hƣớng: Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển GD&ĐT

nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài. Chuyển mạnh

quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng

lực và phẩm chất ngƣời học; Phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu

cầu phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với tiến bộ khoa

học, công nghệ; Phấn đấu trong những năm tới, tạo chuyển biến căn bản,

mạnh mẽ về chất lƣợng, hiệu quả GD&ĐT; Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo

dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.

Giáo dục mầm non là bộ phận quan trọng và nền tảng trong hệ thống

giáo dục quốc dân. Với mục tiêu nuôi dƣỡng, dạy dỗ giúp trẻ có thể phát triển

về mọi mặt nhƣ: thể chất, trí tuệ, đời sống tinh thần, … Từ đó, hình thành nên

nhân cách tốt, nền tảng kiến thức sơ khai để trẻ đủ hành trang bƣớc vào lớp

một. Mục tiêu phát triển giáo dục mầm non cũng đƣợc Đảng và nhà nƣớc

quan tâm nhiều. Ngày 03/12/2018, Thủ tƣớng chính phủ đã phê duyện đề án

phát triển giáo dục mầm non nhằm củng cố, phát triển mạng lƣới trƣờng, lớp

mầm non phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phƣơng, đáp ứng nhu

cầu đến trƣờng của trẻ em, theo hƣớng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và

2

hội nhập quốc tế. Đa dạng hóa các phƣơng thức, nâng cao chất lƣợng nuôi

dƣỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em theo hƣớng đạt chuẩn chất lƣợng giáo dục

mầm non trong khu vực và quốc tế.

Dân gian ta có câu “Học ăn, học nói, học gói, học mở”, thế nhƣng ngày

nay vẫn có nhiều học trò “Ăn không nên đọi, nói không lên lời”. Nhiều em

nói chậm chạp, lí nhí, vòng vo, diễn đạt tối nghĩa, không hiểu đƣợc ý nghĩa

của ngƣời đối thoại… Điều mà ai cũng biết là một học sinh giao tiếp bằng lời

nói không hiệu quả sẽ dễ dàng nản chí, ảnh hƣởng đến học tập, gặp khó khăn

trong việc phát biểu xây dựng bài, gặp bất lợi trong việc thể hiện bản thân và

tâm lý.

Ông bà ta xƣa có câu “Trẻ lên 3 cả nhà học nói”, thật đúng thế, dạy

tiếng mẹ đẻ cho trẻ lên 3 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ngôn ngữ phát triển

mạch lạc, tốt sẽ giúp trẻ nhận thức và giao tiếp tốt, hình thành và phát triển

nhân cách cho trẻ. Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong giai đoạn 3 - 6 tuổi

sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với các môn học khác, đặc biệt thông qua bộ môn

văn học sẽ giúp trẻ có khả năng phát triển tƣ duy và ngôn ngữ, cảm thụ cái

hay, cái đẹp xung quanh trẻ. Phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ

hàng đầu phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ mầm non.

Vấn đề phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non cũng đƣợc nhiều nhà nghiên

cứu trong và ngoài nƣớc quan tâm đến. Trong cuốn Giáo dục học đại cƣơng, nhà

xuất bản Giáo dục Hà Nội, nhà giáo dục học E.I.TIKH EVEA ngƣời Liên Xô đã

khẳng định: “Ngôn ngữ là công cụ để tƣ duy, là chìa khóa để nhận thức, là vũ

khí để chiếm lĩnh kho tàng kiến thức dân tộc của nhân loại. Do vậy, ngôn ngữ có

vai trò quan trọng đối với con ngƣời, đặc biệt là giai đoạn đầu của mỗi ngƣời,

nên việc giáo dục ngôn ngữ cho trẻ phải bắt đầu từ rất sớm”.

Thực hiện đề án phát triển giáo dục mầm non giai đoạn 2018 – 2025,

các cấp quản lý giáo dục huyện Vân Canh đã chú ý đến việc phát triển mạng