Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học cơ sở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

HUỲNH VĂN CHƢƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TUY PHƢỚC,

TỈNH BÌNH ĐỊNH

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS ĐẬU MINH LONG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số : 8140114

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan

Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục với đề tài:

“Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học

cơ sở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định”

Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự

hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Đậu Minh Long. Các số liệu, kết quả nêu

trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ công

trình nào khác.

Tuy Phước, tháng 3 năm 2021

Tác giả

Huỳnh Văn Chƣơng

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục hướng

nghiệp ở các trường trung học cơ sở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định”, tôi

đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của của Ban Giám hiệu, các

thầy giáo, cô giáo, cán bộ nhân viên trƣờng Đại học Sƣ phạm, Đại học Huế;

của Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh các trƣờng THCS huyện Tuy Phƣớc,

tỉnh Bình Định. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về sự giúp đỡ đó.

Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đậu Minh Long,

ngƣời thầy đã tận tâm hƣớng dẫn, giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình

hoàn thành luận văn này.

Mặc dù tác giả đã rất cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những

thiếu sót, kính mong nhận đƣợc sự chỉ dẫn của quý thầy giáo, cô giáo, ý kiến

trao đổi của các đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Tuy Phước, tháng 3 năm 2021

Tác giả

Huỳnh Văn Chƣơng

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài....................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu................................................................................. 2

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................... 2

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................ 3

6. Phạm vi nghiên cứu................................................................................... 3

7. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 4

8. Cấu trúc của luận văn................................................................................ 5

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

HƢỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................... 6

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................ 6

1.1.1Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài............................................................... 6

1.1.2Các nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................. 8

1.2. Các khái niệm chính của đề tài ............................................................... 11

1.2.1. Khái niệm về hƣớng nghiệp.............................................................. 11

1.2.2. Khái niệm giáo dục hƣớng nghiệp.................................................... 13

1.2.3. Khái niệm hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp................................... 13

1.2.4. Khái niệm quản lý giáo dục .............................................................. 15

1.2.5. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp...................... 18

1.3. Cơ sở lý luận về hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở trƣờng trung học

cơ sở ................................................................................................................ 19

1.3.1. Tầm quan trọng của hoạt động GDHN cho học sinh THCS ............ 19

1.3.2. Mục tiêu hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THCS..... 20

1.3.3. Nội dung hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THCS .... 20

1.3.4. Hình thức hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THCS ... 23

1.3.5. Các lực lƣợng tham gia hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở trƣờng

trung học cơ sở............................................................................................ 26

1.3.6. Các điều kiện hỗ trợ hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho học

sinh THCS................................................................................................... 27

1.4. Lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở trƣờng trung

học cơ sở.......................................................................................................... 28

1.4.1. Quản lý việc thực hiện mục tiêu hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp 28

1.4.2. Quản lý việc thực hiện nội dung hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp 28

1.4.3. Quản lý việc thực hiện các hình thức hoạt động giáo dục hƣớng

nghiệp.......................................................................................................... 29

1.4.4. Quản lý các lực lƣợng tham gia hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp . 29

1.4.5. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục

hƣớng nghiệp.............................................................................................. 31

1.4.6. Quản lý công tác bồi dƣỡng, tập huấn về kỹ năng tổ chức hoạt

động giáo dục hƣớng nghiệp cho đội ngũ giáo viên THCS........................ 31

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 32

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

HƢỚNG NGHIỆP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN

TUY PHƢỚC, TỈNH BÌNH ĐỊNH ................................................................ 34

2.1. Khái quát về quá trình nghiên cứu thực trạng.......................................... 34

2.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................. 34

2.1.2. Nội dung khảo sát ............................................................................. 34

2.1.3. Đối tƣợng khách thể khảo sát............................................................ 34

2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát ....................................................................... 34

2.1.5. Xử lý số liệu và viết báo cáo khảo sát .............................................. 35

2.2. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Tuy Phƣớc, tỉnh

Bình Định ........................................................................................................ 36

2.2.1. Tình hình kinh tế - xã hội của huyện Tuy Phƣớc.............................. 36

2.2.2. Khái quát về giáo dục - đào tạo của huyện Tuy Phƣớc .................... 38

2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học

cơ sở huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định......................................................... 41

2.3.1. Nhận thức của CBQL, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng

của GDHN đối với học sinh THCS ............................................................ 41

2.3.2. Thực trạng mục tiêu hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ................... 45

2.3.3. Thực trạng nội dung hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp................... 47

2.3.4. Thực trạng hình thức hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp.................. 47

2.3.5. Thực trạng về các lực lƣợng tham gia hoạt động giáo dục hƣớng

nghiệp ở trƣờng trung học cơ sở ................................................................. 49

2.3.6. Thực trạng về các điều kiện hỗ trợ hoạt động giáo dục hƣớng

nghiệp ở trƣờng THCS................................................................................ 50

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng

trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định ........................................ 52

2.4.1. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu chƣơng trình hoạt động

giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc ... 52

2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện nội dung chƣơng trình hoạt động

giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc ... 54

2.4.3. Thực trạng quản lý thực hiện các hình thức giáo dục hƣớng nghiệp

ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc ......................................... 57

2.4.4. Thực trạng quản lý việc phối hợp các lực lƣợng tham gia hoạt

động giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy

Phƣớc tham gia hoạt động GDHN.............................................................. 61

2.4.5. Thực trạng quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo

dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc........... 62

2.4.6. Thực trạng quản lý việc bồi dƣỡng các lực lƣợng làm công tác

giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc ... 65

2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣớng đến quản lý hoạt động giáo dục

hƣớng nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc...................... 67

2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hƣớng

nghiệp ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định....... 68

2.6.1. Ƣu điểm............................................................................................. 68

2.6.2. Một số tồn tại .................................................................................... 69

2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ............................................................. 70

TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 70

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƢỚNG

NGHIỆP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TUY

PHƢỚC, TỈNH BÌNH ĐỊNH.......................................................................... 72

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................ 72

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích................................................... 72

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................... 73

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................... 73

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và khoa học ............................... 73

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................... 74

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp ở các trƣờng

trung học cơ sở huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định ........................................ 74

3.2.1. Tổ chức tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo

viên, Các lực lƣợng tham gia và học sinh về vai trò và tầm quan trọng

của hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THCS........................ 74

3.2.2. Chỉ đạo đa dạng hoá về nội dung và hình thức hoạt động giáo dục

hƣớng nghiệp cho học sinh THCS phù hợp với tình hình thực tế .............. 79

3.2.3. Tăng cƣờng công tác phối kết hợp các lực lƣợng tham gia hoạt

động giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh THCS ...................................... 82

3.2.4. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp cho

học sinh THCS ............................................................................................ 86

3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động giáo dục hƣớng

nghiệp cho học sinh THCS ......................................................................... 88

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 91

3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp........................ 91

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm...................................................................... 91

3.4.2. Phƣơng pháp khảo nghiệm................................................................ 92

3.4.3. Các bƣớc khảo nghiệm...................................................................... 92

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................ 93

TIỂU KẾT CHƢƠNG 3................................................................................ 100

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................... 101

1. Kết luận ..................................................................................................... 101

1.1. Về lý luận ........................................................................................... 101

1.2. Về thực tiễn ........................................................................................ 101

2. Khuyến nghị.............................................................................................. 102

2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo........................................................ 102

2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định ...................................... 103

2.3. Đối với Ủy ban nhân dân huyện Tuy Phƣớc...................................... 103

2.4. Đối với các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Tuy Phƣớc.. 103

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................... 105

PHỤ LỤC

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (Bản sao)

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

1 CBQL Cán bộ quản lý

2 CMHS Cha mẹ học sinh

3 CSSX Cơ sở sản xuất

4 CSVC Cơ sở vật chất

5 CĐ Cao đẳng

6 CNH Công nghiệp hóa

7 ĐH Đại học

8 KT-XH Kinh tế - xã hội

9 HĐH Hiện đại hóa

10 GDHN Giáo dục hƣớng nghiệp

11 GVCN Giáo viên chủ nhiệm

12 GVBM Giáo viên bộ môn

13 THCS Trung học cơ sở

14 THPT Trung học phổ thông

15 THCN Trung học chuyên nghiệp

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng

GDHN ............................................................................................. 41

Bảng 2.2: Mức độ hiểu biết về nghề nghiệp của học sinh .............................. 43

Bảng 2.3. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố đối với sự lựa chọn nghề của

học Sinh.......................................................................................... 44

Bảng 2.4. Đối tƣợng định hƣớng, giúp đỡ học sinh lựa chọn nghề................ 45

Bảng 2.5. Đánh giá về mức độ đạt mục tiêu GDHN tại nhà trƣờng............... 46

Bảng 2.6. Mức độ thực hiện các nội dung GDHN.......................................... 47

Bảng 2.7: Thực trạng các hình thức tổ chức hoạt động GDHN ..................... 48

Bảng 2.8: Mức độ tham gia GDHN của các lực lƣợng giáo dục.................... 50

Bảng 2.9. Thực trạng sử dụng CSVC và các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động

GDHN ............................................................................................. 51

Bảng 2.10. Thực trạng về mức độ đạt mục tiêu GDHN tại nhà trƣờng.......... 53

Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện các nội dung quản lý

GDHN ............................................................................................. 55

Bảng 2.12: Nội dung hoạt động GDHN lớp 9 ở các trƣờng THCS................ 58

Bảng 2.13. Thực trạng quản lý việc phối hợp các lực lƣợng tham gia hoạt

động GDHN.................................................................................... 61

Bảng 2.14. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GDHN ............................ 62

Bảng 2.15. Mức độ thực hiện các cách thức kiểm tra, đánh giá hoạt động

GDHN ở các trƣờng THCS............................................................. 63

Bảng 2.16. Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ

cho CBQL và giáo viên về hoạt động GDHN................................ 66

Bảng 2.17. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố đối với GDHN....................... 67

Bảng 3.1: Mức độ cấp thiết của các biện pháp hoạt động GDHN tại các

trƣờng THCS trên địa bàn huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định....... 93

Bảng 3.2: Mức độ khả thi của các biện pháp hoạt động GDHN tại các

trƣờng THCS trên địa bàn huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định....... 96

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Bản chất của hoạt động quản lý..................................................... 16

Sơ đồ 1.2. Cấu trúc hoạt động quản lý trong nhà trƣờng................................ 18

Sơ đồ 1.3. Vai trò của hƣớng nghiệp .............................................................. 19

Sơ đồ 1.4: Mối quan hệ của nội dung hƣớng nghiệp...................................... 22

Sơ đồ 1.5: Tam giác hƣớng nghiệp (K.K. Platonov) ...................................... 23

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Mức độ cấp thiết của các biện pháp hoạt động GDHN tại các

trƣờng THCS trên địa bàn huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định....... 94

Biểu đồ 3.2: Mức độ khả thi của các biện pháp hoạt động GDHN tại các

trƣờng THCS trên địa bàn huyện Tuy Phƣớc, tỉnh Bình Định....... 97