Quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN MINH PHƯƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

CHO THANH THIẾU NIÊN THÔNG QUA KHÓA HỌC HÈ

TẠI CÁC CƠ SỞ PHẬT GIÁO THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN MINH PHƯƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

CHO THANH THIẾU NIÊN THÔNG QUA KHÓA HỌC HÈ

TẠI CÁC CƠ SỞ PHẬT GIÁO THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phó Đức Hòa

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i

http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ

công trình nào khác.

Thái Nguyên, ngày 19 tháng 4 năm 2016

TÁC GIẢ

Nguyễn Minh Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Đào tạo, các thầy cô

giáo khoa Tâm lý giáo dục, trường Đại hoạc Sư phạm Thái Nguyên đã tham gia

quản lý, giảng dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, tạo

điều kiện thuận lợi để em hoàn thành khóa học.

Em cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS. Phó Đức Hòa,

người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo giúp đỡ em trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Nhân dịp này, con xin thành kính tri ân công đức tới Quý cấp lãnh đạo

Giáo hội Phật giáo và huynh đệ đồng tu đã cung cấp tài liệu, động viên, khích

lệ và giúp đỡ về mọi mặt trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô các trường THCS, phụ

huynh và thanh thiếu niên học sinh trên địa bàn thành phố Hải Dương đã tạo

điều kiện thuận lợi giúp tôi khảo sát thực trạng luận văn.

Do điều kiện thời gian và phạm vi nghiên cứu có hạn, chắc chắn luận văn

tốt nghiệp của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được

sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo để luận văn của em được hoàn

chỉnh hơn.

Thái Nguyên, ngày 19 tháng 4 năm 2016

TÁC GIẢ

Nguyễn Minh Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ....................................................................v

MỞ ĐẦU..............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

CHO THANH THIẾU NIÊN TẠI CÁC CƠ SỞ PHẬT GIÁO............................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Trên thế giới ..............................................................................................7

1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................8

1.2. Một số khái niệm công cụ...........................................................................11

1.2.1. Quản lý.....................................................................................................11

1.2.2. Quản lý giáo dục......................................................................................15

1.2.3. Hoạt động giáo dục..................................................................................16

1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục.....................................................................18

1.3. Hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè .......20

1.3.1. Những đặc trưng tâm sinh lý của thanh thiếu niên hiện nay...................20

1.3.2. Tầm quan trọng của việc giáo dục cho thanh thiếu niên.........................23

1.3.3. Hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè

tại các cơ sở Phật giáo .............................................................................23

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua

các khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo ..................................................33

1.4.1. Quản lý mục tiêu, nội dung giáo dục cho thanh thiếu niên.....................33

1.4.2. Xây dựng kế hoạch hoạt động và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo

dục cho thanh thiếu niên..........................................................................33

1.4.3. Tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên...................34

1.4.4. Chỉ đạo, định hướng phương pháp giáo dục cho thanh thiếu niên..........35

1.4.5. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá trong giáo dục cho thanh thiếu niên.......35

1.4.6. Tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ giáo dục cho thanh

thiếu niên .................................................................................................35

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu

niên thông qua các khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo .........................36

1.5.1. Yếu tố khách quan ...................................................................................36

1.5.2. Yếu tố chủ quan.......................................................................................38

Kết luận chương 1..............................................................................................41

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO

THANH THIẾU NIÊN THÔNG QUA CÁC KHÓA HỌC HÈ TẠI CÁC

CƠ SỞ PHẬT GIÁO THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG...........................................42

2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ................................................................42

2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội thành phố Hải Dương................42

2.1.2. Khái quát về tình hình văn hóa - giáo dục của TP Hải Dương ...............44

2.1.3. Khái quát về tình hình của giáo hội Phật giáo TP Hải Dương................46

2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các

khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương.....................50

2.2.1. Thực trạng nhận thức của lực lượng giáo dục và thanh thiếu niên về

hoạt động giáo dục thanh thiếu niên của các khóa tu mùa hè .................50

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua

các khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương ..............56

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.3.1. Thực trạng kế hoạch giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các

khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương.....................56

2.3.2. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh thiếu

niên thông qua các khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố

Hải Dương ...............................................................................................58

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo

hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè

tại các cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương .........................................61

2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục cho thanh thiếu

niên thông qua các khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo thành phố

Hải Dương ...............................................................................................64

2.4. Đánh giá chung thực trạng..........................................................................66

2.4.1. Những ưu điểm........................................................................................66

2.4.2. Những hạn chế.........................................................................................67

2.4.3. Nguyên nhân thực trạng ..........................................................................68

Kết luận chương 2..............................................................................................69

Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO

THANH THIẾU NIÊN THÔNG QUA CÁC KHÓA HỌC HÈ TẠI CÁC

CƠ SỞ PHẬT GIÁO THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG...........................................70

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................70

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và kế thừa ........................................70

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ...........................................................70

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................71

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.............................................................71

3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên

thông qua các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương....72

3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nâng cao nhận thức của phụ huynh,

thanh thiếu niên và xã hội về vai trò của hoạt động giáo dục cho

thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo.............72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa công tác quản lý hoạt động giáo dục cho

thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo.............75

3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức có hiệu quả việc triển khai thực hiện kế hoạch

quản lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các khóa

học hè tại cơ sở Phật giáo........................................................................77

3.2.4. Biện pháp 4: Phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả giáo dục của thanh

thiếu niên giữa nhà chùa với nhà trường, gia đình, chính quyền địa

phương và các đoàn thể xã hội................................................................79

3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất,

làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục phục vụ công tác giáo dục cho

thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo.............82

3.2.6. Biện pháp 6: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục

cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo..........84

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................87

3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản

lý hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học

hè tại cơ sở Phật giáo thành phố Hải Dương...........................................88

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................88

3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm...........................................................................88

3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm......................................................................88

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................88

Kết luận chương 3..............................................................................................94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................95

1. Kết luận..........................................................................................................95

2. Khuyến nghị...................................................................................................96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................97

PHỤ LỤC...............................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL Cán bộ quản lý

CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

GD & ĐT Giáo dục và Đào tạo

GDĐĐ Giáo dục đạo đức

HĐGD Hoạt động giáo dục

HS Học sinh

LLGD Lực lượng giáo dục

PGTPHD Phật giáo thành phố Hải Dương

QL Quản lý

QLGD Quản lý giáo dục

THCS Trung học cơ sở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng 2.1. Nhận thức của các LLGD và thanh thiếu niên học sinh về các cơ sở

Phật giáo tổ chức các khóa tu mùa hè giáo dục cho thanh thiếu niên ..50

Bảng 2.2. Vai trò của việc giáo dục cho thanh thiếu niên thông qua các

khóa học hè tại các cơ sở Phật giáo...................................................51

Bảng 2.3. Tác dụng, lợi ích của các khóa học hè tại cơ sở Phật giáo mang

lại cho thanh thiếu niên .....................................................................52

Bảng 2.4. Thái độ của thanh thiếu niên khi tham gia khóa tu mùa hè tại các

cơ sở Phật giáo ..................................................................................53

Bảng 2.5. Mối quan hệ giữa Ban tổ chức khóa tu và phụ huynh của thanh

thiếu niên ...........................................................................................55

Bảng 2.6. Hiệu quả xây dựng kế hoạch giáo dục thanh thiếu niên thông qua

các khóa tu mùa hè ............................................................................57

Bảng 2.7. Đánh giá về mức độ cần thiết tổ chức hoạt động giáo dục thanh

thiếu niên thông qua các khóa tu mùa hè ..........................................59

Bảng 2.8. Hiệu quả công tác tổ chức hoạt động giáo dục thanh thiếu niên

thông qua các khóa tu mùa hè ...........................................................59

Bảng 2.9. Đánh giá việc chỉ đạo thực hiện các biện pháp giáo dục cho

thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè .....................................61

Bảng 2.10. Hiệu quả việc chỉ đạo thực hiện các biện pháp giáo dục cho

thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè .....................................62

Bảng 2.11. Thực trạng việc thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục

cho thanh thiếu niên thông qua các khóa học hè...............................64

Bảng 2.12. Hiệu quả công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục cho thanh thiếu

niên thông qua các khóa học hè ........................................................65

Bảng 3.1. Bảng tổng hợp ý kiến về tính cần thiết của các biện pháp................89

Bảng 3.2. Bảng tổng hợp ý kiến về tính khả thi của các biện pháp ..................91

Biểu đồ 3.1. So sánh tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .............93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Trong mọi xã hội, mọi thời đại đạo đức, tư tưởng, lối sống, thế giới

quan, nhân sinh quan… luôn là một mặt quan trọng, một nhân tố cốt lõi trong

nhân cách con người. Tầm quan trọng của việc hình thành những phẩm chất

đạo đức, tư tưởng, lối sống, thế giới quan, nhân sinh quan… trong việc hình

thành nhân cách toàn diện của thế hệ trẻ đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng

định lúc sinh thời: “Người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó,

người có tài mà không có đức thì vô dụng” [11]. Tư tưởng của Người là giáo

dục đạo đức cách mạng cho thanh thiếu niên, học sinh vừa “hồng” vừa chuyên.

Giáo dục đạo đức tư tưởng, lối sống, thế giới quan, nhân sinh quan… là

một trong những nội dung cơ bản của tư tưởng đổi mới giáo dục và đào tạo

hiện nay ở nước ta. Điều này được thể hiện trong các văn kiện, nghị quyết của

Đảng, Luật giáo dục và các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong

mục tiêu giáo dục được xác định tại Luật giáo dục 2005: “Đào tạo con người

Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề

nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình

thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng

yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [29].

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI (2011) nêu rõ: “Tập trung nâng cao

chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực

sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp,… Xây dựng môi trường giáo

dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội” [12].

Hiện nay với sự phát triển không ngừng của kinh tế, khoa học và công

nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin đã giúp cho học sinh, thanh thiếu niên hình

thành được những giá trị mới mang tính tích cực. Song, bên cạnh đó thì mặt trái

của cơ chế thị trường cũng ảnh hưởng không tốt đến hoạt động giáo dục cho học

sinh, thanh thiếu niên nói riêng. Thực tiễn cho thấy một bộ phận không nhỏ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn

thanh thiếu niên, học sinh suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phát

triển lệch lạc như sống thực dụng, ý thức kém trong quan hệ cộng đồng, thiếu

niềm tin trong cuộc sống, thiếu lý tưởng, mơ ước, hoài bão, bạo lực, sống buông

thả, vô cảm, xa ngã vào các tệ nạn xã hội… do sớm tiếp cận với văn hóa ngoại lai,

ăn mặc hở hang, phim ảnh đồi trụy không phù hợp với thuần phong mỹ tục. Đánh

giá về thực tế này trong văn kiện Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần 2

khóa VIII nhấn mạnh: “Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên

có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng,

thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của đất nước” [10].

Nhiệm vụ của nhà trường là đào tạo ra những thanh thiếu niên có tri thức

phổ thông toàn diện vững chắc, có phẩm chất đạo đức, có hệ thống các năng

lực cần thiết để chuẩn bị bước vào cuộc sống. Tuy nhiên trong thực tiễn nhiều

năm gần đây sự phát triển mạnh mẽ về quy mô, số lượng học sinh không tỷ lệ

thuận với chất lượng văn hóa, đạo đức. Bên cạnh đó, sau một năm học đến

trường, học sinh được nghỉ hè 3 tháng. Đây là một khoảng thời gian dài thiếu

sự kèm cặp của thầy cô, tập thể, việc giáo dục cho học sinh phụ thuộc vào gia

đình và các tổ chức xã hội.

1.2. Giáo dục cho thanh thiếu niên, học sinh không chỉ bó hẹp trong phạm

vi nhà trường mà nó còn có sự tham gia của nhiều lực lượng xã hội. Trong

những năm trở lại đây, các khóa học hè cho thanh thiếu niên tại các cơ sở Phật

giáo trong cả nước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng nhất là ở

các thành phố. Tuy nhiên, việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh thiếu niên

tại các cơ sở này gặp nhiều khó khăn, bất cập bởi thiếu các cơ chế quản lý cũng

như khoa học, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với nhà trường và gia đình,...

Các khóa học hè cho thanh thiếu niên tại các cơ sở Phật giáo Thành phố

Hải Dương nằm trong thực trạng trên. Do sống ở thành phố, các gia đình, phụ

huynh học sinh tập trung làm kinh tế mà chưa quan tâm đúng mức đến việc

giáo dục cho con em. Bên cạnh việc chăm lo bồi dưỡng kiến thức trong hè cho

học sinh, nhiều phụ huynh đã quan tâm đến việc giáo dục toàn diện cho con em