Quản lý hoạt động dạy học môn toán theo hướng hình thành năng lực cho học sinh ở các trường trung học cơ sở huyện ea kar tỉnh đăk lăk

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LẠI CAO ĐẰNG

QUẢN L HOẠT Đ NG DẠ HỌC M N TO N

THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC

CHO HỌC SINH Ở C C TRƯỜNG THCS

HU ỆN EA KAR TỈNH ĐĂK LĂK

LUẬN VĂN THẠC SĨ GI O DỤC HỌC

ĐÀ NẴNG, NĂM 2017

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LẠI CAO ĐẰNG

QUẢN L HOẠT Đ NG DẠ HỌC M N TO N

THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC

CHO HỌC SINH Ở C C TRƯỜNG THCS

HU ỆN EA KAR TỈNH ĐĂK LĂK

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ GI O DỤC HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI VIỆT PHÚ

ĐÀ NẴNG, NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Lại Cao Đằng

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu..................................................................3

4. Giả thuyết khoa học..........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................3

8. Cấu trúc luận văn..............................................................................................4

CHƯ NG 1. C SỞ L LUẬN VỀ QUẢN L HOẠT Đ NG DẠ HỌC

M N TO N THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC

SINH TRUNG HỌC C SỞ....................................................................................6

1.1. T NG QU N NGHI N C U VẤN Ề............................................................6

1.1.1. Nghiên cứu ở ngoài nước ...........................................................................6

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước............................................................................7

1.2. C C KH I NI M CH NH C Ề T I..........................................................9

1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường.........................................9

1.2.2. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở..........................13

1.2.3. Năng lực ...................................................................................................14

1.2.4. Hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học

sinh ............................................................................................................................15

1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực

học sinh THCS ..........................................................................................................18

1.3. LÝ LUẬN VỀ HOẠT ỘNG DẠY HỌC MÔN TO N THEO HƯỚNG

HÌNH TH NH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS ...............................18

1.3.1. Mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh

ở trường THCS..........................................................................................................18

1.3.2. Nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh

ở trường THCS..........................................................................................................19

1.3.3. Phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học

sinh ở trường THCS ..................................................................................................20

1.3.4. Hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực

học sinh ở trường THCS ...........................................................................................22

1.3.5. Phương tiện dạy học và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn

Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS..............................23

1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn Toán theo hướng

hình thành năng lực học sinh ....................................................................................24

1.4. QUẢN LÝ HOẠT ỘNG DẠY HỌC MÔN TO N THEO HƯỚNG HÌNH

TH NH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS ..........................................26

1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực

học sinh ở trường THCS ...........................................................................................26

1.4.2. Quản lý nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực

học sinh ở trường THCS ...........................................................................................27

1.4.3. Quản lý phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng

lực học sinh ở trường THCS .....................................................................................28

1.4.4. Quản lý hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành

năng lực học sinh ở trường THCS ............................................................................30

1.4.5. Quản lý phương tiện dạy học và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy

học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS...............31

1.4.6. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo

hướng hình thành năng lực học sinh .........................................................................31

1.5. C C YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ẾN HI U QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ỘNG

DẠY HỌC MÔN TO N THEO HƯỚNG HÌNH TH NH NLHS Ở TRƯỜNG

THCS.........................................................................................................................33

1.5.1. Các yếu tố khách quan..............................................................................33

1.5.2. Các yếu tố chủ quan..................................................................................34

TIỂU KẾT CHƯ NG 1............................................................................................36

CHƯ NG 2. THỰC TRẠNG QUẢN L HĐDH M N TO N THEO

HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở C C TRƯỜNG

THCS HU ỆN EA KAR TỈNH ĐĂK LĂK .........................................................37

2.1. KH I QU T VỀ QU TRÌNH IỀU TR , KHẢO S T THỰC TRẠNG....37

2.1.1. Mục đích khảo sát.....................................................................................37

2.1.2. Nội dung khảo sát.....................................................................................37

2.1.3. ối tượng kháo sát, địa bàn khảo sát........................................................37

2.1.4. Tổ chức khảo sát.......................................................................................37

2.1.5. Xử lý số liệu và viết báo cáo kết quả khảo sát .........................................38

2.2. KH I QU T TÌNH HÌNH GD& T HUY N E K R, TỈNH ĂK LĂK ...38

2.2.1. Khái quát về GD& T huyện Ea Kar, tỉnh ăk Lăk ................................38

2.2.2. Tình hình giáo dục THCS huyện Ea Kar, tỉnh ăk Lăk ..........................40

2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ỘNG DẠY HỌC MÔN TO N THEO HƯỚNG

HÌNH TH NH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở C C TRƯỜNG THCS HUY N

E K R, TỈNH ĂK LĂK......................................................................................41

2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV Toán về dạy học theo hướng

hình thành năng lực học sinh ....................................................................................41

2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng

lực học sinh ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh ăk Lăk.................................44

2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ỘNG DẠY HỌC MÔN TO N THEO

HƯỚNG HÌNH TH NH NLHS Ở C C TRƯỜNG THCS HUY N E K R,

TỈNH ĂK LĂK ......................................................................................................48

2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình

thành NLHS ..............................................................................................................48

2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình

thành năng lực học sinh.............................................................................................50

2.4.3. Thực trạng quản lý phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình

thành năng lực học sinh ở các trường THCS ............................................................52

2.4.4. Thực trạng quản lý các hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo

hướng hình thành NLHS ở trường THCS.................................................................56

2.4.5. Thực trạng quản lý phương tiện dạy học và các điều kiện hỗ trợ hoạt

động dạy học môn Toán............................................................................................58

2.4.6. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn

Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ........................................................60

2.5. NH GI CHUNG THỰC TRẠNG..............................................................62

2.5.1. Ưu điểm....................................................................................................62

2.5.2. Hạn chế .....................................................................................................63

TIỂU KẾT CHƯ NG 2............................................................................................64

CHƯ NG 3. BIỆN PH P QUẢN L HĐDH M N TO N THEO HƯỚNG

HÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở C C TRƯỜNG THCS

HU ỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK....................................................................65

3.1. C C NGUY N TẮC CHUNG Ề XUẤT BI N PH P .................................65

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .............................................................65

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ...........................................................65

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn...........................................................65

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...........................................................65

3.1.5. Bảo đảm tính hiệu quả ..............................................................................66

3.2. BI N PH P QUẢN LÝ H DH MÔN TO N THEO HƯỚNG HÌNH

TH NH NLHS Ở C C TRƯỜNG THCS HUY N E K R, TỈNH ĂK LĂK..66

3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý H DH môn

Toán theo hướng hình thành NLHS cho đội ngũ CBQL và giáo viên Toán ở các

trường THCS.............................................................................................................66

3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo giáo viên chủ động vận dụng linh hoạt, sáng tạo

các phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học tích cực trong dạy học

môn Toán theo hướng hình thành NLHS..................................................................69

3.2.3. Biện pháp 3: ổi mới công tác kiểm tra đánh giá chất lượng giảng dạy

của giáo viên và kết quả học tập môn Toán của học sinh theo hướng hình thành

năng lực .....................................................................................................................73

3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý công tác giáo dục động cơ học tập, tổ chức

hướng dẫn các phương pháp học tập tích cực môn Toán cho học sinh ....................76

3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường cơ sở vật chất, đẩy mạnh ứng dụng công

nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu dạy học môn Toán theo hướng hình thành

NLHS ở trường THCS ..............................................................................................81

3.2.6. Biện pháp 6: Tạo dựng môi trường thuận lợi để GV và HS phát huy

tốt nhất vai trò của mình trong dạy học theo định hướng hình thành năng lực học

sinh ............................................................................................................................83

3.3. MỐI QU N H GIỮ C C BI N PH P.......................................................86

3.4. KHẢO NGHI M T NH CẤP THIẾT V T NH KHẢ THI C C C

BI N PH P Ề XUẤT............................................................................................87

3.4.1.Mục đích khảo nghiệm..............................................................................87

3.4.2. ối tượng khảo nghiệm............................................................................87

3.4.3. Nội dung và kết quả khảo nghiệm............................................................87

TIỂU KẾT CHƯ NG 3............................................................................................92

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................93

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................96

QU ẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ

BGH Ban giám hiệu

CBGV Cán bộ giáo viên

CBQL Cán bộ quản lý

CNTT Công nghệ thông tin

CSVC Cơ sở vật chất

DTTS Dân tộc thiểu số

GD& T Giáo dục và đào tạo

GDPT Giáo dục phổ thông

GS Giáo sư

GV Giáo viên

H DH Hoạt động dạy học

HS Học sinh

HT Hiệu trưởng

HTTCDH Hình thức tổ chức dạy học

KQHT Kết quả học tập

KT- G Kiểm tra – đánh giá

MTDH Mục tiêu dạy học

NDDH Nội dung dạy học

NXB Nhà xuất bản

NL Năng lực

NLHS Năng lực học sinh

PGS Phó giáo sư

PPCT Phân phối chương trình

PPDH Phương pháp dạy học

PTDH Phương tiện dạy học

Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ

QLGD Quản lý giáo dục

QTDH Quá trình dạy học

SGK Sách giáo khoa

TBDH Thiết bị dạy học

TH Tiểu học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

TS Tiến sĩ

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

1.1.

So sánh chương trình giáo dục định hướng nội dung và

chương trình định hướng năng lục

17

1.2.

So sánh giữa đánh giá theo theo năng lực với đánh giá theo

kiến thức, kỹ năng 25

2.1. Quy mô mạng lưới trường lớp huyện Ea Kar năm 2015-2016 38

2.2.

Thống kê số lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên

huyện Ea Kar năm học 2015 – 2016

39

2.3.

Quy mô phát triển trường lớp THCS huyện Ea Kar trong 3

năm gần đây 40

2.4.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quan niệm của

CBQL và GV Toán về dạy học hướng hình thành NLHS 41

2.5.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quan niệm của CBQL

và GV Toán về dạy học hướng hình thành NLHS 42

2.6.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng nhận thức về tầm

quan trọng và sự cần thiết của dạy học theo hướng hình thành

NLHS

43

2.7.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng nhận thức về tầm quan

trọng và sự cần thiết của dạy học theo hướng hình thành

NLHS

43

2.8.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng tình hình thực hiện

H DH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường

THCS

44

2.9.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng tình hình thực hiện

H DH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường

THCS

44

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.10.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng hoạt động học tập

môn Toán theo hướng hình thành NL của HS

46

2.11.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng về thực trạng hoạt động

học tập môn Toán theo hướng hình thành NL của HS

47

2.12.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý mục tiêu

dạy học môn Toán theo hướng hình thành và phát triển

NLHS

48

2.13.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý mục tiêu dạy

học môn Toán theo hướng hình thành và phát triển NLHS 49

2.14.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý nội dung

dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS

50

2.15.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý nội dung dạy

học môn Toán theo hướng hình thành NLHS

50

2.16.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý phương

pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS

52

2.17.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý PPDH môn

Toán theo hướng hình thành NLHS

53

2.18.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý phương

pháp học tập và phát triển NL tự học môn Toán theo hướng

theo hướng hình thành năng lực cho HS ở các trường THCS

55

2.19.

Kết quả khảo sát đánh giá về thực trạng quản lý phương pháp

học tập và phát triển NL tự học môn Toán theo hướng theo

hướng hình thành năng lực cho HS ở các trường THCS

55

2.20.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý hình thức

tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS 56

2.21.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý HTTCDH môn

Toán theo hướng hình thành NLHS

57

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.22.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý PTDH và

các điều kiện hỗ trợ H DH môn Toán THCS theo hướng

hình thành NLHS

58

2.23.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý PTDH và các

điều kiện hỗ trợ H DH môn Toán THCS theo hướng hình

thành NLHS

58

2.24.

Các nhóm nội dung khảo sát về thực trạng quản lý công tác

kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo hướng hình

thành NLHS

60

2.25.

Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý công tác kiểm

tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo hướng hình

thành NLHS

61

3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp 88

3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp 90

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ Tên biểu đồ Trang

3.1. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp 91

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nhân loại đã bước vào thế kỷ XXI, thế kỷ mà khoa học - công nghệ có

những bước phát triển nhảy vọt, đưa loài người sang kỷ nguyên công nghệ, thông

tin và phát triển kinh tế tri thức. Chính sự phát triển nhanh chóng về thông tin cũng

như khoa học kĩ thuật đã làm thay đổi hình thái giáo dục. Giáo dục đang chuyển dần

từ giáo dục theo định hướng tiếp cận nội dung kiến thức sang giáo dục theo định

hướng tiếp cận NL người học, theo đó người học khi tốt nghiệp ra trường có đủ các

phẩm chất, NL nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội và thị trường lao động. Hệ thống

giáo dục của Việt Nam để theo kịp với các hệ thống giáo dục tiên tiến trên thế giới

cũng đã bắt đầu chuyển đổi sang hình thái giáo dục NL.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết số 29-NQ/TW, hội

nghị lần VIII BCHTW khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo là:

“Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo

theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”. Trong đó

nhấn mạnh: “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người

học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề” [7].

Nghị quyết ại hội ảng toàn Quốc lần thứ XII của ảng CSVN đã khẳng

định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng

cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo

dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất

người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn” [8].

Ở nhà trường phổ thông, môn Toán là một trong những môn học thể hiện rõ

nét nhất khả năng rèn luyện các phẩm chất của tư duy, sáng tạo, vận dụng kiến thức

vào thực tiễn của người học; là một trong những môn học đóng vai trò là công cụ để

học tập những môn học khác và vận dụng kiến thức đã học vào trong đời sống xã

hội.

Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Toán trong những năm gần đây ở hầu hết