Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trường trung học cơ sở Hồng Hải, thành phố Hạ Long theo tiếp cận phát triển năng lực

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN LỆ THU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

HỒNG HẢI, THÀNH PHỐ HẠ LONG

THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN LỆ THU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

HỒNG HẢI, THÀNH PHỐ HẠ LONG

THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Ngành: Quản lý Giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Dương Thị Hoàng Yến

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Được thực hiện

dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Dương Thị Hoàng Yến.

Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, được tổng hợp từ quá trình khảo sát,

đánh giá của tác giả tại địa bàn nghiên cứu. Những kết luận khoa học của luận văn chưa

từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Lệ Thu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành, tôi được cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu Trường

Đại học Thái Nguyên; các thầy giáo, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy, trang bị cho tôi

hệ thống tri thức quý báu về khoa học quản lý giáo dục, những phương pháp nghiên

cứu khoa học.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Dương

Thị Hoàng Yến - người hướng dẫn khoa học - đã trực tiếp tận tình giúp đỡ, chỉ bảo ân

cần và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ninh; Phòng

Giáo dục và đào tạo Hạ Long, Ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn, các thầy, cô

giáo giảng dạy bộ môn Tiếng Anh của trường THCS Hồng Hải và các trường trong

cụm chuyên môn số 3 đã nhiệt tình cung cấp số liệu và tạo mọi điều kiện thuận lợi

nhất cho tôi hoàn thành luận văn của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn động viên,

khích lệ, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập.

Do khả năng và điều kiện nghiên cứu còn hạn chế nên luận văn không tránh

khỏi thiếu sót, hạn chế, tôi rất mong được sự chỉ dẫn và đóng góp ý kiến của các nhà

khoa học, các thầy, cô giáo cùng các bạn đồng nghiệp.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Lệ Thu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................iv

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU...........................................................................v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .......................................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

HỌC MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC...................................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...................................................................6

1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động dạy học theo tiếp cận phát triển

năng lực .....................................................................................................6

1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ngoại ngữ theo tiếp

cận phát triển năng lực ..............................................................................7

1.2. Một số khái niệm cơ bản ...........................................................................8

1.2.1. Quản lí nhà trường.....................................................................................8

1.2.2. Hoạt động dạy học...................................................................................11

1.2.3. Hoạt động dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực..............................12

1.3. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực.....18

1.3.1. Những năng lực chung được hình thành và phát triển trong môn tiếng Anh ... 18

1.3.2. Năng lực của môn tiếng Anh theo Chương trình giáo dục phổ thông mới... 19

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.3.3. Mối quan hệ giữa hoạt động dạy học môn tiếng Anh và hình thành

năng lực tiếng Anh ..................................................................................24

1.3.4. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực

người học .................................................................................................27

1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường trung học cơ

sở theo tiếp cận phát triển năng lực.........................................................31

1.4.1. Quản lý phát triển chương trình và xác định mục tiêu dạy học môn

tiếng Anh .................................................................................................31

1.4.2. Quản lý kế hoạch dạy học và nội dung dạy học môn tiếng Anh.............31

1.4.3. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên môn tiếng Anh .............................33

1.4.4. Quản lý hoạt động học của học sinh trong môn tiếng Anh.....................34

1.4.5. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ...................................................35

1.4.6. Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy...............................................36

1.4.7. Quản lý các phương tiện phục vụ hoạt động dạy học môn tiếng Anh

theo tiếp cận phát triển năng lực .............................................................37

1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn tiếng

Anh tại trường trung học cơ sở theo tiếp cận phát triển năng lực...........37

1.5.1. Yếu tố chủ quan.......................................................................................37

1.5.2. Yếu tố khách quan...................................................................................41

Kết luận chương 1..............................................................................................43

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

HỒNG HẢI, THÀNH PHỐ HẠ LONG THEO TIẾP CẬN

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC..................................................................44

2.1. Khái quát chung về trường THCS Hồng Hải, thành phố Hạ Long.........44

2.1.1. Quy mô phát triển giáo dục .....................................................................44

2.1.2. Chất lượng giáo dục ................................................................................45

2.1.3. Hệ thống trang thiết bị, phương tiện dạy học..........................................46

2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................48

2.2.1. Mục đích của khảo sát .............................................................................48

2.2.2. Đối tượng khảo sát ..................................................................................48

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.2.3. Nội dung khảo sát....................................................................................48

2.2.5. Tiêu chí và thang đánh giá.......................................................................49

2.2.6. Thời gian khảo sát ...................................................................................49

2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển

năng lực ...................................................................................................49

2.3.1. Thực trạng xác định mục tiêu dạy học môn tiếng Anh ...........................49

2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học môn tiếng Anh..........................50

2.3.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn tiếng Anh ..............52

2.3.4. Thực trạng sử dụng các hình thức dạy học môn tiếng Anh ....................53

2.3.5. Thực trạng kết quả dạy học môn tiếng Anh ............................................54

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trường

THCS theo tiếp cận phát triển năng lực ..................................................55

2.4.1. Thực trạng quản lý phát triển chương trình và xác định mục tiêu dạy

học môn tiếng Anh ..................................................................................55

2.4.2. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học và nội dung dạy học môn tiếng Anh ..57

2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên môn tiếng Anh ...........58

2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh trong môn tiếng Anh ...62

2.4.5. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học .................................64

2.4.6. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy.............................66

2.4.8. Thực trạng quản lý các phương tiện phục vụ hoạt động dạy học môn

tiếng Anh .................................................................................................68

2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn

tiếng Anh tại trường THCS theo tiếp cận phát triển năng lực ................72

2.5.1. Thực trạng các yếu tố chủ quan...............................................................72

2.5.2. Thực trạng các yếu tố khách quan...........................................................73

2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng

Anh theo tiếp cận năng lực......................................................................74

2.6.1. Điểm mạnh ..............................................................................................74

2.6.2. Điểm yếu..................................................................................................75

2.6.3. Những vấn đề cần giải quyết...................................................................76

Kết luận chương 2..............................................................................................77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN

TIẾNG ANH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HỒNG

HẢI, THÀNH PHỐ HẠ LONG THEO TIẾP CẬN PHÁT

TRIỂN NĂNG LỰC..............................................................................78

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp...........................................................78

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ..........................................................78

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.............................................................78

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ...........................................................78

3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa............................................................78

3.2. Đề xuất hệ thống biện pháp quản lý hoạt động dạy học môntiếng

Anh tại trường THCS Hồng Hải, thành phố Hạ Long theo tiếp cận

phát triển năng lực ...................................................................................78

3.2.1. Biện pháp 1: Chỉ đạo tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên

môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên Tiếng Anh và khả năng tự học

của học sinh .............................................................................................78

3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo đổi mới hoạt động tổ chuyên môn chất lượng,

hiệu quả, đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu

bài học......................................................................................................81

3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo xây dựng nền nếp, kỷ cương trong dạy và học

môn Tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực ...................................88

3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo thành lập câu lạc bộ nói Tiếng Anh .....................92

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp..............................................................93

3.4. Khảo sát đánh giá về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp

đã đề xuất.................................................................................................94

3.4.1. Tổ chức khảo nghiệm..............................................................................94

3.4.2. Kết quả khảo sát ......................................................................................95

Kết luận chương 3..............................................................................................98

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................99

1. Kết luận..........................................................................................................99

2. Khuyến nghị.................................................................................................100

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................102

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nội dung

1. BGH Ban giám hiệu

2. CBQL Cán bộ quản lý

3. CNH-HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

4. CNTT Công nghệ thông tin

5. CSVC Cơ sở vật chất

6. CT Chỉ thị

7. CT GDPT Chương trình giáo dục phổ thông

8. DH Dạy học

9. ĐTB Điểm trung bình

10. GD Giáo dục

11. GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

12. GV Giáo viên

13. HĐDH Hoạt động dạy học

14. HĐND Hội đồng nhân dân

15. HS Học sinh

16. KTĐG Kiểm tra đánh giá

17. KTDH Kỹ thuật dạy học

18. KTKN Kiến thức kỹ năng

19. KTXH Kinh tế xã hội

20. NQ/TW Nghị quyết/ Trung ương

21. PPCT Phân phối chương trình

22. PPDH Phương pháp dạy học

23. PTNL Phát triển năng lực

24. QLGD Quản lý giáo dục

25. SGK Sách giáo khoa

26. SHCM Sinh hoạt chuyên môn

27. TBDH Thiết bị dạy học

28. THPT Trung học phổ thông

29. TTCM Tổ trường chuyên môn

30. UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

Bảng 1.1. Các nội dung dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực .................15

Bảng 1.2. So sánh một số đặc trưng cơ bản của dạy học theo cách tiếp cận

truyền thống và theo tiếp cận phát triển năng lực người học..........16

Bảng 1.3. Bảng so sánh giữa đánh giá năng lực người học và đánh giá

kiến thức, kỹ năng của người học ...................................................17

Bảng 2.1. Kết quả xếp loại học lực, hạnh kiểm học sinh các năm học 2015

- 2016 đến năm học 2017-2018.......................................................45

Bảng 2.2. Số giải học sinh giỏi các cấp môn Tiếng Anh từ 2015 đến 2017 ...46

Bảng 2.3. Thực trạng CSVC phục vụ dạy và học năm học 2017 - 2018 ........46

Bảng 2.4. Thực trạng xác định mục tiêu dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp

cận phát triển năng lực ....................................................................50

Bảng 2.5. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học môn Tiếng Anh theo

hướng giao tiếp hàng ngày ..............................................................51

Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng PPDH môn Tiếng Anh theo tiếp cận phát

triển năng lực ..................................................................................52

Bảng 2.7. Thực trạng sử dụng hình thức tổ chức dạy học môn Tiếng Anh

theo tiếp cận phát triển năng lực ....................................................53

Bảng 2.8. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp

cận phát triển năng lực ...................................................................54

Bảng 2.9. Thực trạng quản lí phát triển chương trình và xác định mục tiêu

dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực...............55

Bảng 2.10. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học và nội dung dạy học môn

tiếng Anh theo tiếp cận phát triển năng lực ....................................57

Bảng 2.11. Thực trạng chỉ đạo việc soạn giáo án của giáo viên tiếng Anh

theo tiếp cận phát triển năng lực ....................................................59

Bảng 2.12. Thực trạng chỉ đạo việc lên lớp của giáo viên tiếng Anh theo

tiếp cận phát triển năng lực .............................................................60

Bảng 2.13. Thực trạng chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn Tiếng Anh

theo tiếp cận phát triển năng lực ....................................................61

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.14. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh trong môn tiếng

Anh theo tiếp cận phát triển năng lực ............................................63

Bảng 2.15. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học theo tiếp cận

năng lực ..........................................................................................65

Bảng 2.16. Thực trạng chỉ đạo quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy

theo tiếp cận năng lực .....................................................................67

Bảng 2.17. Thực trạng quản lí các phương tiện phục vụ hoạt động dạy học

môn tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ............................................69

Bảng 2.18. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt

động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ...................72

Bảng 2.19. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý động

dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực .............................73

Bảng 3.1. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp

quản lý đề xuất ................................................................................96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ:

Biểu đồ 2.1. So sánh kết quả khảo sát các nội dung quản lý hoạt động

dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận năng lực.........................71

Biểu đồ 3.1. So sánh kết quả đánh giá mức độ cấp thiết và tính khả thi

của các biện pháp quản lý đề xuất.............................................97

Sơ đồ:

Sơ đồ 1.1. Mô hình về quản lý ....................................................................9

Sơ đồ 1.2. Quan hệ các chức năng quản lý ................................................10

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Với xu thế hội nhập, ngoại ngữ đóng một vai trò quan trọng trong mọi

lĩnh vực: khoa học kỹ thuật, giáo dục, du lịch, thương mại và đời sống hàng

ngày... Ngoại ngữ không chỉ góp phần trang bị cho HS những tri thức cần thiết

về các đối tượng nhận thức thế giới khách quan thuộc các lĩnh vực chuyên

ngành mà còn là một công cụ rất quan trọng giúp cho họ nắm chắc hơn các tri

thức cơ sở của các chuyên ngành khác, đồng thời giúp cho việc phát triển năng

lực trí tuệ của họ được phát triển hơn. Ngoại ngữ là công cụ giao tiếp mới, giúp

người học nâng cao và mở rộng tầm hiểu biết của mình qua việc tiếp xúc, tìm

hiểu và chọn lọc những tri thức văn hóa không những của riêng dân tộc đó mà

còn của cả loài người.

Trước những yêu cầu đổi mới của nền kinh tế, xã hội của đất nước trong

bối cảnh hội nhập toàn cầu hóa, ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng là

một công cụ, phương tiện đắc lực và hữu hiệu trong quá trình hội nhập và phát

triển. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp nhằm phát triển giáo

dục vững chắc và mạnh mẽ hơn trong thời gian tới đó là đổi mới việc quản lý tổ

chức hoạt động dạy học ngoại ngữ trong hệ thống GDQD để cung cấp cho thế

hệ trẻ một phương tiện giao tiếp, học tập và làm việc hữu hiệu trong môi trường

đa ngôn ngữ của xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, đáp ứng yêu cầu công nghiệp

hoá, hiện đại hoá đất nước.

Theo số Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương

8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT đã chỉ rõ: “...yêu cầu của sự

nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và quá trình hội nhập kinh tế

quốc tế đang đặt ra những đòi hỏi bức xúc phải đổi mới căn bản quá trình dạy

và học ngoại ngữ cho thể hệ trẻ...” [1]. Ngoại ngữ đã trở thành nhu cầu ngày

càng phát triển cùng với sự phát triển đi lên của toàn xã hội. Chính vì vậy việc

học ngoại ngữ nói chung, dạy học tiếng Anh nói riêng vừa là xu hướng tất yếu,

vừa là một nhiệm vụ của các nhà trường hiện nay.