Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường thpt thành phố trà vinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

HÀ THANH DUY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG

CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN

CÁC TRƢỜNG THPT THÀNH PHỐ

TRÀ VINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI

GIÁO DỤC HIỆN NAY

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Đà Nẵng - Năm 2016

Công trình được hoàn thành tại

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Việt Phú

Phản biện 1: PGS.TS. Trần Thị Hƣơng

Phản biện 2: PGS.TS. Lê Quang Sơn

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp

thạc sĩ Giáo dục học họp tại Đại học Trà Vinh vào ngày 22 tháng 10

năm 2016

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

- Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng

- Thư viện Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là quốc sách hàng đầu, là một

trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp

hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con

người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà

giáo và cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục là lực lượng nòng cốt có

vai trò quan trọng.

Hoạt động trung tâm của nhà trường là dạy học và giáo dục.

Thầy giáo, cô giáo là lực lượng trực tiếp thực hiện chương trình của

cấp học nhằm phát triển toàn diện cho học sinh. Chất lượng GD của

nhà trường trực tiếp do đội ngũ giáo viên (GV) quyết định, do đó

phát triển và bồi dưỡng đội ngũ vừa là mục tiêu vừa là động lực phát

triển nhà trường.

Vì vậy việc bồi dưỡng chuyên môn (BDCM) cho GV các

trường trung học phổ thông (THPT) là nhiệm vụ cấp thiết trong giai

đoạn hiện nay.

Trong thời gian qua, được sự chỉ đạo sâu sát của Sở GD&ĐT

Trà Vinh, các trường THPT trên địa bàn thành phố (TP) Trà Vinh

luôn quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ. Việc BDCM

cho GV được thực hiện thường xuyên bằng nhiều hình thức khác

nhau. Tuy nhiên đội ngũ nhà giáo và CBQL GD còn bất cập về chất

lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi

mới và phát triển GD, thiếu tâm huyết, một số GV lớn tuổi ngại đổi

mới. Chất lượng dạy học và GD của đội ngũ GV nhìn chung chưa

đáp ứng với nhu cầu phát triển ngày càng cao của xã hội. Chính vì

vậy, việc quản lý (QL) hoạt động BDCM cho GV các trường THPT

ở TP Trà Vinh là cần thiết.

2

Vì những lý do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản

lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường

THPT thành phố Trà Vinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện

nay”, với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng GD của các

trường THPT trên địa bàn TP Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp QL hoạt động BDCM cho GV THPT

góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT trên địa

bàn TP Trà Vinh.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động BDCM cho GV THPT.

- Đối tƣợng nghiên cứu: QL hoạt động BDCM cho GV

THPT TP Trà vinh, tỉnh Trà Vinh trong giai đoạn hiện nay.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu các biện pháp QL hoạt động BDCM cho GV THPT được

xác lập phù hợp với các cơ sở lý luận QL hoạt động BDCM, phù

hợp với điều kiện thực tế của mỗi trường sẽ góp phần nâng cao chất

lượng đội ngũ GV của các trường THPT TP Trà Vinh, tỉnh Trà

Vinh.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về QL hoạt động BDCM cho GV

THPT.

- Phân tích, đánh giá thực trạng QL hoạt động BDCM cho

GV THPT ở thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh hiện nay.

- Đề xuất các biện pháp QL hoạt động BDCM cho GV THPT

Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

6. Phạm vi nghiên cứu

- Đề tài tập trung nghiên cứu: Biện pháp QL của HT đối với

3

hoạt động BDCM cho GV các trường THPT TP Trà Vinh, tỉnh Trà

Vinh trong giai đoạn hiện nay.

- Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Đề tài được triển khai

nghiên cứu ở 4 trường: phổ thông Dân tộc nội trú THPT tỉnh Trà

Vinh, THPT thành phố Trà Vinh, THPT Phạm Thái Bường, THPT

chuyên Nguyễn Thiện Thành.

- Giới hạn về đối tượng khảo sát: GV, hiệu trưởng (HT), phó

HT và tổ trưởng chuyên môn (TTCM) của 4 trường. Thời gian: từ

2013- 2016.

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

a.Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết:

Thu thập, phân tích, tổng hợp các tài liệu lý luận QLGD, các

văn kiện Đảng các cấp, các văn bản pháp quy về GD và các tài liệu

khác có liên quan đến đề tài nghiên cứu.

b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Sử dụng phiếu trưng

cầu ý kiến đối với GV, CBQL nhằm thu thập thông tin cần thiết về

vấn đề được nghiên cứu.

- Phương pháp quan sát: Sử dụng các quan sát để thu thập

thông tin về biện pháp QL hoạt động BDCM đối với GV THPT.

- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Đọc, nghiên cứu hồ sơ

chuyên môn (giáo án, kế hoạch giảng dạy bộ môn…).

- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn HT, TTCM, GV về nhu

cầu, thực trạng QL hoạt động BDCM làm căn cứ đề xuất các biện pháp

QL.

- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi với các HT, TTCM và

các GV có kinh nghiệm để xác định các giải pháp tối ưu cho các biện

pháp QL hoạt động BDCM.

4

c. Phương pháp thống kê toán học:

Sử dụng các công thức toán để xử lý kết quả khảo sát, định

lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học.

8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

-Ý nghĩa khoa học

Hệ thống hoá các tài liệu, cơ sở lý luận về QL, QLGD, QL

hoạt động BDCM cho GV THPT.

- Ý nghĩa thực tiễn

Đề xuất các biện pháp QL hoạt động BDCM cho GV THPT ở

TP Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.

9. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham

khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương:

Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về QL hoạt động BDCM cho GV

THPT.

Chƣơng 2. Thực trạng QL hoạt động BDCM cho GV THPT

trên địa bàn TP Trà Vinh.

Chƣơng 3. Biện pháp QL hoạt động BDCM cho GV THPT

trên địa bàn TP Trà Vinh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện

nay.

5

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

BỒI DƢỠNG CHUYÊN MÔN CHO GV THPT

1.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ

Vấn đề bồi dưỡng (BD) phát triển đội ngũ GV đã được Đảng

và Nhà nước ta hết sức quan tâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ vai

trò và ý nghĩa của nghề dạy học: Có gì vẻ vang hơn là đào tạo những

thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng Chủ nghĩa Xã hội và Chủ

nghĩa Cộng sản. Thực hiện tư tưởng của Hồ Chủ tịch, Đảng và Nhà

nước ta đã không ngừng chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây

dựng và phát triển đội ngũ GV, trong đó có việc nghiên cứu về đội

ngũ GV.

Nghiên cứu về đội ngũ GV còn được thực hiện dưới góc độ

QLGD ở cấp độ vĩ mô và vi mô. Có thể kể đến một số nghiên cứu

loại này của các tác giả: Trần Mạnh Tuất, Vũ Thị Xuân Liên,

Hoàng Văn Huân, Nguyễn Văn Hiến, Lê Thị Hoan. Tuy nhiên chưa

có những nghiên cứu cụ thể về QL của HT THPT đối với hoạt động

BDCM cho GV ở TP Trà Vinh.

1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI

1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trƣờng

a.Khái niệm quản lý

QL là một quá trình tác động có chủ đích của chủ thể QL đến

khách thể QL nhằm thỏa mãn nhu cầu chung và đạt được các mục

tiêu đã xác định.

b.Quản lý giáo dục

QLGD là sự tác động có tổ chức, có định hướng phù hợp với

quy luật khách quan của chủ thể QL ở các cấp lên đối tượng QL,

nhằm đưa hoạt động GD của từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo

6

dục đạt tới mục tiêu đã định.

c. Quản lý nhà trường

QL nhà trường chính là sự tác động QL có chủ đích của hiệu

trường tới tất cả các yếu tố, các mối quan hệ chức năng, các nguồn

lực nhằm đưa mọi hoạt động của nhà trường đạt đến mức phát triển

caonhất.

1.2.2. Bồi dƣỡng chuyên môn.

a. Bồi dưỡng: Bồi dưỡng là hoạt động trang bị, cập nhật,

nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc.

b. Chuyên môn: Chuyên môn là tổ hợp các tri thức và kĩ

xảo thực hành mà con người tiếp thu được qua đào tạo để có khả

năng thực hiện một loạt công việc trong phạm vi một ngành nghề

nhất định theo sự phân công lao động xã hội.

c. Bồi dưỡng chuyên môn: Bồi dưỡng chuyên môn là bồi

dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng tay nghề, kỹ năng thực tiễn. Bồi

dưỡng chuyên môn cho giáo viên có thể coi là việc đào tạo lại, đổi

mới, cập nhật kiến thức và kỹ năng chuyên môn, nâng cao trình độ

cho giáo viên, là sự nối tiếp tinh thần đào tạo liên tục trước và trong

khi làm việc của người giáo viên. Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn

đối với mọi giáo viên là thường xuyên, liên tục.

1.2.3. Quản lý hoạt động BDCM cho giáo viên

QL hoạt động BDCM cho GV là sự tác động có chủ đích của

người lãnh đạo đến đội ngũ GV thuộc quyền, thông qua các biện

pháp, công cụ mang tính đặc thù trong việc thực hiện các chức năng

QL, nhằm giúp họ hoàn thiện kết quả đào tạo cơ bản, nâng cao trình

độ chuyên môn, đảm bảo năng lực thực hiện tốt các công việc được

phân công.

7

1.3. ĐỔI MỚI GD PHỔ THÔNG VÀ CÁC YÊU CẦU ĐẶT RA

VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ BDCM CHO GV THPT

1.3.1. Đổi mới giáo dục phổ thông

Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI

ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về

đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp

hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã

hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

a. Mục tiêu của đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT

Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả

giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng,

bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. GD con người

Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả

năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng

bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.

b. Định hướng xây dựng chương trình mới, sách giáo khoa

mới

Chương trình mới, sách giáo khoa mới đáp ứng yêu cầu của

giai đoạn giáo dục cơ bản là bảo đảm trang bị cho học sinh tri thức

phổ thông nền tảng, toàn diện và thực sự cần thiết.

1.3.2. Yêu cầu đổi mới QL hoạt động BDCM cho GV ở

trƣờng THPT hiện nay

Tiếp tục xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà

giáo và CBQL GD gắn với nhu cầu đào tạo nhân lực của ngành và

đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ

thông.

8

1.4. HOẠT ĐỘNG BDCM CHO GV THPT

1.4.1. Vai trò của hoạt động BDCM cho GV THPT

Là nhu cầu tất yếu để GV nâng cao năng lực trước những

biến đổi không ngừng của xã hội, đáp ứng được yêu cầu của giai

đoạn bùng nổ thông tin như hiện nay.

1.4.2. Mục tiêu BDCM cho GV THPT

Tạo điều kiện để GV củng cố, mở rộng, cập nhật kiến thức

chuyên môn, nâng cao ý thức, khả năng tự học, tự BDCM thích ứng

với yêu cầu đổi mới của chương trình và nhu cầu học tập ngày càng

cao của xã hội.

1.4.3. Nội dung BDCM cho GV THPT

GV THPT cần phải được bồi dưỡng chuyên sâu để cập nhật

kiến thức về nghiệp vụ sư phạm, trình độ chuyên môn, phương pháp

giảng dạy, phương pháp kiểm tra đánh giá học sinh, đạo đức chính

trị, học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, bồi dưỡng nâng

cao trình độ tin học, ngoại ngữ.

1.4.4.Phƣơng pháp BDCM cho GV THPT

Phương pháp bồi dưỡng cần phù hợp với nội dung, đảm bảo

yêu cầu nghiêm túc, hấp dẫn, thiết thực hiệu quả.

1.4.5. Hình thức BDCM cho GV THPT

Bồi dưỡng thông qua các lớp tập huấn, sinh hoạt tổ

nhóm chuyên môn, việc tự học của GV, thông qua dự giờ

đồng nghiệp, dự hội thảo, báo cáo chuyên đề.

1.4.6. Điều kiện phục vụ hoạt động BDCM

Các điều kiện phục vụ bao gồm cơ sở vật chất (CSVC),

nguồn lực tài chính và các phương tiện kỹ thuật phục vụ, phân công

giảng viên, bố trí thời gian hợp lý.

9

1.5. QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BDCM CHO GV THPT

1.5.1. QL mục tiêu BDCM

QL mục tiêu bồi dưỡng là quá trình thực hiện những tác động

của chủ thể QL đến các thành tố cấu thành quá trình bồi dưỡng và

thiết lập mối quan hệ, vận hành mối quan hệ của các thành tố đó

theo định hướng của mục tiêu đã xác định.

1.5.2. QL kế hoạch BDCM và tự BDCM của GV

Ngay đầu năm học, triển khai kế hoạch bồi dưỡng GV, trong

đó phải xác định rõ mục tiêu nội dung, phương pháp, điều kiện, thời

gian để GV tiến hành các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng.

1.5.3. QL nội dung BDCM

QL nội dung bồi dưỡng là quá trình hoạch định và triển khai

trên thực tiễn những nội dung phục vụ cho mục tiêu bồi dưỡng.

1.5.4. QL các hình thức BDCM

QL hình thức bồi dưỡng thông qua các lớp tập huấn, sinh hoạt

tổ nhóm chuyên môn, việc tự học của cán bộ, GV, tự nghiên cứu tài

liệu, dự giờ đồng nghiệp, dự hội thảo, báo cáo chuyên đề.

1.5.5. QL các điều kiện phục vụ hoạt động BDCM

QL các điều kiện phục vụ bồi dưỡng là khai thác, sử dụng tốt

điều kiện CSVC, nguồn lực tài chính và các phương tiện kỹ thuật

phục vụ cho công tác bồi dưỡng.

10

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1

Chương 1 đã đề cập sơ lược lịch sử của vấn đề nghiên

cứu, các cơ sở lý luận về QL hoạt động BDCM của GV ở

trường THPT.

Hoạt động BDCM cho đội ngũ GV có tầm quan trọng chiến

lược, góp phần nâng cao năng lực của đội ngũ giáo viên, một trong

những yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng GD

của nhà trường.

Để QL tốt hoạt động BDCM của GV, người CBQL cần phải

triển khai đến GV mục đích, yêu cầu, nội dung, hình thức bồi dưỡng,

đồng thời tạo điều kiện tốt nhất để GV thực hiện.

11

CHƢƠNG 2

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BDCM CHO GV

THPT TP TRÀ VINH

2.1. KHÁI QUÁT ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

2.1.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế - xã hội (KT￾XH) và giáo dục của TP Trà Vinh

a. Tình hình phát triển KT-XH của TP Trà Vinh

Thành phố Trà Vinh có diện tích tự nhiên là 6.816,2 ha. Tổng

dân số là 109.341 người, gồm dân tộc Kinh, Khmer, Hoa. Thu nhập

bình quân đầu người trên năm đạt 21,12 triệu đồng vào năm 2010;

đạt 44,6 triệu đồng vào năm 2015. Công tác y tế ở cơ sở luôn được

quan tâm chỉ đạo, hoạt động văn hóa thông tin đã có nhiều khởi sắc,

các di tích lịch sử - văn hóa được trùng tu và bảo tồn. Công tác chính

sách xã hội, đền ơn đáp nghĩa được quan tâm thực hiện tốt.

b. Tình hình phát triển giáo dục và đào tạo TP Trà Vinh

Đến năm 2015 sự nghiệp GD&ĐT tiếp tục phát triển, nâng

cao chất lượng dạy và học, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp các cấp học đạt

từ 95% trở lên, đội ngũ GV từng bước được chuẩn hóa theo quy định

của ngành.

2.1.2. Về giáo dục THPT thành phố Trà Vinh.

a. Quy mô giáo dục THPT

Thành phố Trà Vinh có bốn trường THPT. Hàng năm số học

đến trường ngày càng tăng. Đầu năm học 2015-2016 tổng số học

sinh là 3.061 em. Đội ngũ CBQL có 12 người, gồm 4 HT và 8 phó

HT, trong đó có 7 nữ, 2 dân tộc khmer, 3 thạc sĩ. Về trình độ lý luận

chính trị có: 2 cao cấp, 9 trung cấp. Tổng số GV là 272 người, tất cả

đều đạt chuẩn, trong đó có 21 thạc sĩ. Cuối mỗi năm học, các trường