Quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm trong quá trình đào tạo ở trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

HOÀNG VĂN THÁI

QUẢN LÝ CÔNG TÁC RÈN LUYỆN NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM

TRONG QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG

SƢ PHẠM BẮC NINH

Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Thái Nguyên, năm 2013

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

HOÀNG VĂN THÁI

QUẢN LÝ CÔNG TÁC RÈN LUYỆN NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM

TRONG QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG

SƢ PHẠM BẮC NINH

Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

GS.TSKH NGUYỄN VĂN HỘ

Thái Nguyên, năm 2013

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng

được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2013

Tác giả

Hoàng Văn Thái

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu, hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận

được sự chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của các thầy, cô giáo, của đồng

nghiệp, bạn bè và gia đình.

Tác giả xin chân thành cảm ơn quý thầy cô lãnh đạo Trường Đại học Sư

phạm - Đại học Thái Nguyên, Khoa Tâm lý Giáo dục Trường Đại học Sư phạm

- Đại học Thái Nguyên.

Đặc biệt xin chân thành cảm ơn GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ đã tận tình

hướng dẫn, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, các Tổ bộ môn

trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá

trình hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và các Hiệu trưởng ở các

trường Trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và gia đình đã giúp đỡ, động

viên tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Do trình độ và thời gian nghiên cứu còn hạn chế, chắc chắn luận văn

không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả kính mong nhận được sự giúp đỡ, chỉ

dẫn và góp ý chân thành của các thầy, cô và đồng nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn !

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2013

Tác giả

Hoàng Văn Thái

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 2

4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3

6. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 3

7. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 3

7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết................................................. 3

7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn ................................................ 4

8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài......................................................... 5

8.1. Ý nghĩa lý luận .......................................................................................... 5

8.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn............................................................................ 5

9. Cấu trúc của luận văn................................................................................... 5

Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC RÈN LUYỆN... 6

NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM........ 6

1.1. Vài nét về lich sử nghiên cứu vấn đề ........................................................ 6

1.1.1. Trên thế giới........................................................................................ 6

1.1.2. Trong lịch sử giáo dục Việt Nam........................................................ 8

1.2. Những khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu.................... 11

1.2.1. Khái niệm về quản lý ........................................................................ 11

1.2.2. Quản lý giáo dục............................................................................... 12

1.2.3. Quản lý nhà trường........................................................................... 14

1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học............................................................... 15

1.2.5. Quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ............................... 16

Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 33

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Chƣơng 2 QUẢN LÝ CÔNG TÁC RÈN LUYỆN NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM

Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM BẮC NINH - THỰC TRẠNG VÀ

NGUYÊN NHÂN ............................................................................................. 35

2.1. Khái lược về trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh ................................ 35

2.2. Thực trạng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ở Trường Cao

đẳng Sư phạm Bắc Ninh................................................................................. 36

2.2.1. Thực trạng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh

viên cao đẳng năm thứ nhất........................................................................ 36

2.2.2. Thực trạng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh

viên cao đẳng năm thứ hai.......................................................................... 44

2.2.3. Thực trạng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh

viên cao đẳng năm thứ ba........................................................................... 58

2.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý công tác rèn luyện nghiệp

vụ sư phạm ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh..................................... 69

2.3.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................. 69

Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 73

Chƣơng 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG

QUẢN LÝ CÔNG TÁC RÈN LUYỆN NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM Ở

TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM BẮC NINH HIỆN NAY..................... 75

3.1. Những căn cứ và nguyên tắc để dề xuất biện pháp quản lý công tác rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên......................................................... 75

3.1.1. Những căn cứ để đề xuất biện pháp quản lý công tác rèn luyện

nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên................................................................ 75

3.1.2. Những nguyên tắc để đề xuất biện pháp quản lý công tác rèn luyện

nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên................................................................ 78

3.2. Một số biện pháp quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh

viên ................................................................................................................. 80

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.2.1. Quản lý công tác xây dựng mục tiêu, nội dung chương trình rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm phải phù hợp với yêu cầu đào tạo của trường cao

đẳng sư phạm.............................................................................................. 80

3.2.2. Quản lý tổ chức có hiệu quả công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

thường xuyên trong nhà trường.................................................................. 84

3.2.3. Xây dựng mạng lưới trường phổ thông thực hành và tổ chức hoạ t

độ ng có hiệu quả các trường phổ thông vệ tinh......................................... 92

3.2.4. Nâng cao hiệu quả quản lý công tác kiểm tra, đánh giá việc tổ chức

thực hiện hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm..................................... 94

Kết luận chương 3....................................................................................... 97

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 99

1. Kết luận chung ........................................................................................... 99

2. Khuyến nghị ............................................................................................. 100

2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ....................................................... 100

2.2. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh và Sở Giáo dục và Đào tạo

tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................ 101

2.3. Đối với Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh .................................. 102

2.4. Đối với Tổ Tâm lí - Giáo dục, Phương pháp dạy học các bộ môn và

Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ................................................................... 103

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 104

PHỤ LỤC .............................................................................................................

ix

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Kết quả học tập học phần Tâm lí đại cương của sinh viên cao

đẳng sư phạm K27 - K31.................................................................................................................39

Bảng 2.2: Kết quả học tập học phần Tâm lí lứa tuổi và tâm lí sư phạm của

sinh viên cao đẳng sư phạm K27 - K31...........................................................................40

Bảng 2.3. Kết quả học tập học phần Giáo dục học đại cương của sinh viên

cao đẳng sư phạm K27 - K31 .....................................................................................................48

Bảng 2.4. Kết quả học tập học phần Hoạt động dạy học và Hoạt động giáo

dục của sinh viên cao đẳng sư phạm K27 - K31..................................................48

Bảng 2.5. Đánh giá của giáo viên về các kỹ năng dạy học của sinh viên..................52

Bảng 2.6. Đánh giá của sinh viên năm thứ 2 về các kỹ năng dạy học của

bản thân..............................................................................................................................................................54

Bảng 2.7. Kết quả học tập học phần Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của sinh

viên cao đẳng sư phạm K27 - K31........................................................................................56

Bảng 2.8. Kết quả học môn phương pháp giảng dạy 1 của sinh viên K30...............60

Bảng 2.9. Kết quả môn phương pháp giảng dạy 2 của sinh viên K30 ..........................60

Bảng 2.10. Đánh giá của giáo viên về các kỹ năng giảng dạy của sinh viên.........62

Bảng 2.11. Ý kiến của giáo viên phổ thông về kỹ năng giảng dạy của sinh

viên..........................................................................................................................................................................64

Bảng 2.12. Kết quả thực tập sư phạm của sinh viên cao đẳng K29 - K30................66

1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Chất lượng đào tạo giáo viên được đo bằng kiến thức chuyên môn và

nghiệp vụ sư phạm. Ở thời nào cũng vậy, hai yếu tố đó được coi như “2 chân”

của mỗi giáo viên.

Nhưng nhìn vào thực tế hiện nay, kiến thức về phương pháp của giáo viên

nói chung, sinh viên sư phạm nói riêng còn có nhiều hạn chế. Trong các trường

phổ thông không thiếu những giáo viên có chuyên môn giỏi nhưng lại không

thành công trong các tiết giảng trên lớp. Nguyên nhân của tình trạng này do

nhiều yếu tố, song một trong những điều đang khiến mọi người quan tâm - đó

chính là việc đào tạo nghiệp vụ trong các trường sư phạm hiện nay đang bộc lộ

những điểm yếu (nếu không muốn nói là có nhiều bất ổn).

Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh với sứ mệnh lịch sử là "trồng

người", có nhiệm vụ đào tạo ra những thầy cô giáo tương lai có phẩm chất đạo

đức tốt, kỹ năng, tay nghề, chuyên môn vững vàng, phục vụ công tác giảng dạy

ở các trường trung học cơ sở, tiểu học, mầm non trong tỉnh và các tỉnh lân cận.

Do đó, công tác quản lý hoạt động dạy học của nhà trường luôn được quan tâm,

chú trọng, đặc biệt là công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên.

Nhà trường đã xây dựng nội dung chương trình nghiệp vụ sư phạm cho

sinh viên và dành quỹ thời gian thích ứng để sinh viên có điều kiện rèn luyện

nghiệp vụ sư phạm. Hàng năm, nhà trường đều có sự liên kết với Sở giáo dục

và Đào tạo để tổ chức cho sinh viên tham gia thực tập sư phạm tại các trường

phổ thông trong tỉnh nhằm giúp sinh viên được học tập và thực hành kỹ năng

sư phạm.

Tuy nhiên, nếu căn cứ vào kết quả kiến tập, thực tập của sinh viên sư

phạm tại các trường, chúng ta hoàn toàn thấy yên tâm vào chất lượng đào tạo

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

sư phạm và kỹ năng nghề nghiệp của sinh viên. Nhưng một nghịch lý khi sinh

viên ra trường đi xin việc thì ngay tại các trường đã thực tập đều không muốn

nhận sinh viên đó, hoặc được nhận rồi thì không ít sinh viên lại không đáp ứng

được yêu cầu đào tạo của nhà trường. Có nhiều lý do dẫn tới thực trạng này,

nhưng chúng tôi cho rằng việc đào tạo nghiệp vụ sư phạm trong các trường sư

phạm hiện nay vẫn chưa trang bị tốt cho sinh viên những năng lực sư phạm một

cách vững vàng. Nếu các trường sư phạm chưa nhận thấy điều này và không

kịp thời cải tiến, nâng cao chất lượng đào tạo nghiệp vụ sư phạm thì chất lượng

đào tạo giáo viên đang là dấu hỏi lớn trước các nhà tuyển dụng.

Xuất phát từ yêu cầu bức thiết mà thực tiễn đề ra, chúng tôi lựa chọn

nghiên cứu đề tài: "Quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm trong quá

trình đào tạo ở trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh hiện nay" nhằm góp

phần nâng cao hơn nữa chất lượng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư

phạm của nhà trường đáp ứng nhu cầu mới của xã hội.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý công tác rèn luyện

nghiệp vụ sư phạm trong quá trình đào tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc

Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cho nhà trường đáp ứng được yêu cầu thời

kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động đào tạo trong các Trường Cao

đẳng sư phạm.

- Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống các biện pháp quản lý công tác rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm trong quá trình đào tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm

Bắc Ninh.

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4. Giả thuyết khoa học

Hoạt động quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm trong quá trình

đào tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh hiện nay, mặc dù đã có rất

nhiều cố gắng, song vẫn còn nhiều bất cập. Nguyên nhân chủ yếu là công tác

quản lý của nhà trường mà trực tiếp là Phòng Đào tạo và Tổ Phương pháp

giảng dạy đối với hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm chưa thật phù hợp,

hiệu quả không cao. Nếu xây dựng được một hệ thống biện pháp quản lý thích

hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

của Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh trong giai đoạn tới.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy -

học và quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ở các Trường Cao đẳng

sư phạm trên cả nước.

- Phân tích thực trạng quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm trong

quá trình đào tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh hiện nay.

- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý công tác rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh.

6. Phạm vi nghiên cứu

- Việc nghiên cứu được giới hạn chỉ trong công tác quản lý hoạt động đào

tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh.

- Vấn đề nghiên cứu: Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ở Trường Cao đẳng

Sư phạm Bắc Ninh trong năm năm trở lại đây từ 2008 - 2012.

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết

7.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết

Thông qua việc đọc các tài liệu để phân tích và tổng hợp các lý thuyết có

liên quan nhằm hiểu sâu sắc hơn bản chất của vấn đề nghiên cứu, sắp xếp