Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

--------------------

ĐINH CÔNG HIỆP

PH¸T TRIÓN THÞ TR¦êNG

B¶O HIÓM PHI NH¢N THä VIÖT NAM TRONG

§IÒU KIÖN HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

--------------------

ĐINH CÔNG HIỆP

PH¸T TRIÓN THÞ TR¦êNG

B¶O HIÓM PHI NH¢N THä VIÖT NAM TRONG

§IÒU KIÖN HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ

Chuyên ngành : Kinh tế Tài chính - Ngân hàng

Mã số : 62.31.12.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. PHÍ TRỌNG THẢO

2. PGS, TS. ĐOÀN MINH PHỤNG

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án

là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Đinh Công Hiệp

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng, biểu, sơ đồ

MỞ ĐẦU........................................................................................................................... 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI................................................ 4

Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG NỀN KINH TẾ TRÌNH HỘI NHẬP........... 9

1.1. KHÁI QUÁT VỀ THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ.......................... 9

1.1.1. Khái niệm bảo hiểm phi nhân thọ và thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ .......... 9

1.1.2. Cấu thành của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ ........................................ 10

1.1.3. Vị trí vai trò của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ trong nền kinh

tế hội nhập.................................................................................................... 14

1.2. NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG

PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ............................ 18

1.2.1. Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập đối với thị

trƣờng bảo hiểm các nƣớc đang phát triển và kém phát triển.................... 18

1.2.2. Quan điểm và nguyên tắc phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân

thọ trong quá trình hội nhập........................................................................ 21

1.2.3. Nội dung phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ điều kiện hội

nhập kinh tế quốc tế..................................................................................... 25

1.2.4. Tính tất yếu phải phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ trong

nền kinh tế hội nhập .................................................................................... 28

1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP ........................ 31

1.3.1. Những yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến sự phát triển thị trƣờng bảo

hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập................................................ 31

1.3.2. Những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển thị trƣờng bảo

hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập................................................ 35

1.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO

HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP ............................. 41

1.4.1. Khái quát quá trình hội nhập và phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi

nhân thọ một số nƣớc Châu Á - Thái Bình Dƣơng .................................... 41

1.4.2. Những kinh nghiệm áp dụng cho Việt Nam về phát triển thị trƣờng

bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập......................................... 48

Kết luận chƣơng 1 .................................................................................................. 51

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM

PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH

TẾ QUỐC TẾ................................................................................................................. 53

2.1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ HỘI

NHẬP THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ................... 53

2.1.1. Khái quát quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam....................... 53

2.1.2. Quá trình hội nhập của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ......... 56

2.2. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN

THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP (1994 - 2012)................. 59

2.2.1. Môi trƣờng pháp lý cho quá trình hội nhập của thị trƣờng bảo hiểm

phi nhân thọ Việt Nam................................................................................ 59

2.2.2. Thực trạng về môi trƣờng cạnh tranh, quy mô kết cấu của thị

trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam từ 1994 đến 2012 ...................... 63

2.2.3. Sự phát triển của các thành viên tham gia thị trƣờng bảo hiểm phi

nhân thọ trong quá trình hội nhập............................................................... 73

2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH

HỘI NHẬP.............................................................................................................. 88

2.3.1. Những thành tựu đạt đƣợc của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ

Việt Nam trong quá trình hội nhập ............................................................. 88

2.3.2. Một số tồn tại hạn chế của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt

Nam trong quá trình hội nhập ................................................................... 100

Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................ 115

Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG HỘI NHẬP

QUỐC TẾ TRONG PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI

NHÂN THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020.............................................................. 116

3.1. NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC

TẾ Ở VIỆT NAM VÀ XU THẾ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM

THẾ GIỚI ĐẾN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM....... 116

3.1.1. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong thời gian

tới tác động đến sự phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ

Việt Nam.................................................................................................... 116

3.1.2. Xu thế phát triển của thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thế giới tác

động đến thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam............................. 120

3.2. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN THỊ

TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020........ 122

3.2.1. Quan điểm phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

đến 2020..................................................................................................... 122

3.2.2. Mục tiêu phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

đến 2020 .................................................................................................... 123

3.2.3. Định hƣớng phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

đến 2020..................................................................................................... 125

3.3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN

THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020..................................................................... 133

3.3.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao năng

lực quản lý nhà nƣớc về kinh doanh bảo hiểm......................................... 134

3.3.2. Nhóm giải pháp đổi mới và cải thiện môi trƣờng kinh doanh.................. 141

3.3.3. Nhóm các giải pháp cho các thành viên tham gia thị trƣờng.................... 149

Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................ 160

KẾT LUẬN................................................................................................................... 162

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

BH Bảo hiểm

DN Doanh nghiệp

DNBH Doanh nghiệp bảo hiểm

KDBH Kinh doanh bảo hiểm

KT Kinh tế

KT-XH Kinh tế xã hội

KTQT Kinh tế quốc tế

NNL Nguồn nhân lực

PNT Phi nhân thọ

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TTBH Thị trƣờng bảo hiểm.

VPĐD Văn phòng đại diện

DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN

Số hiệu Nội dung Trang

Bảng 2.1. Các Doanh nghiệp bảo hiểm, môi giới bảo hiểm, tái bảo hiểm

của TTBH PNT Việt Nam theo các hình thức sở hữu giai đoạn

1994 - 2012 ..........................................................................................64

Bảng 2.2. Doanh thu phí BH theo khối DN giai đoạn 1994 - 2012 .....................65

Bảng 2.3. Tỷ trọng doanh thu trong ngành của một số doanh nghiệp

bảo hiểm...............................................................................................70

Bảng 2.4. Một số chỉ tiêu chủ yếu của TTBH PNT từ 1994 đến 2012 ................71

Bảng 2.5. Hoạt động tái bảo hiểm với nƣớc ngoài của các DNBH phi

nhân thọ VN .........................................................................................77

Bảng 2.6. Tình hình bồi thƣờng của các DNBH phi nhân thọ thông qua

hoạt động tái bảo hiểm với nƣớc ngoài................................................79

Bảng 2.7. Hoạt động tái bảo hiểm PNT với nƣớc ngoài của VINARE................83

Bảng 2.8. Phí bảo hiểm thu xếp qua môi giới từ 1994 - 2012..............................85

Bảng 2.9. Tình hình bồi thƣờng bảo hiểm PNT từ năm 1994 đến 2012 ..............97

Bảng 3. Số liệu tăng trƣởng GDP thực tế và dự báo của Việt Nam

2011-2020 ..........................................................................................117

DANH MỤC CÁC BIỂU, SƠ ĐỒ TRONG LUẬN ÁN

Số hiệu Nội dung Trang

Biểu đồ 2.1. Thị phần theo khối doanh nghiệp từ năm 1994 - 2012.........................66

Biểu đồ 2.2. Biểu đồ nhận tái bảo hiểm từ nƣớc ngoài của các DNBH PNT...........78

Biểu đồ 2.3. Tốc độ tăng trƣởng doanh thu phí bảo hiểm toàn TTBH PNT

và tốc độ tăng trƣởng của các DNBH có vốn đầu tƣ nƣớc

ngoài từ 1996 - 2012 ............................................................................80

Biểu đồ 2.4. Tổng nguồn vốn đầu tƣ trở lại nền kinh tế của các DNBH phi

nhân thọ một số năm giai đoạn 1994-2012..........................................98

Sơ đồ 3. Mối quan hệ các giải pháp phát triển TTBH phi nhân thọ với các

yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển TTBH trong quá trình hội nhập .........133

1

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu

Thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ đóng vai trò rất quan trọng và cần thiết trong

nền kinh tế đặc biệt là nền kinh tế hội nhập, bởi một mặt nó tạo ra sự an toàn về tài

chính từ đó tạo nên sự ổn định cho xã hội, mặt khác bảo hiểm phi nhân thọ cũng góp

phần thúc đẩy nhanh hơn tiến trình hội nhập. Đồng thời là một trong những yếu tố tạo

ra môi trƣờng đầu tƣ hấp dẫn và kích thích kinh tế xã hội phát triển.

Trong quá trình hội nhập, thị trƣờng bảo hiểm các nƣớc chịu tác động lẫn nhau,

vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau. Bảo hiểm phi nhân thọ là một ngành dịch vụ tài

chính mang tính toàn cầu, rủi ro bảo hiểm không giới hạn trong phạm vi một nƣớc, vì

vậy các các doanh nghiệp bảo hiểm có thể sẽ phải phối hợp với nhau trong quá trình

hoạt động. Bên cạnh đó giá trị của cải vật chất của toàn xã hội cũng nhƣ nhu cầu về bảo

hiểm con ngƣời là rất lớn, trong khi khả năng nhận bảo hiểm của mỗi doanh nghiệp thì

có giới hạn. Do đó các doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện liên kết đồng bảo hiểm,

tái bảo hiểm không chỉ ở trong nƣớc mà với cả nƣớc ngoài để phân tán rủi ro và cùng

nhau gánh chịu tổn thất xảy ra. Với những lý do trên, bảo hiểm là một trong những nội

dung quan trọng trong việc đàm phán và thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc

tế. Vì vậy phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ cho phù hợp với các chuẩn mực,

các cam kết quốc tế là đòi hỏi khách quan của quá trình hội nhập.

Trong những năm gần đây, thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đã có

những bƣớc phát triển đáng ghi nhận. Tuy nhiên nó vẫn đƣợc đánh giá là thị trƣờng

chƣa phát triển ở khu vực, chƣa tƣơng xứng với tiềm năng và chƣa đáp ứng tốt đƣợc

yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong điều kiện Việt Nam đang hội nhập ngày càng

sâu rộng với nền kinh tế thế giới. Thế nhƣng cho đến nay chƣa có một công trình khoa

học nào nghiên cứu toàn diện tổng thể về thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ trong điều

kiện hội nhập. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đã chọn đề tài: “Phát triển thị trường

bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” làm để tài

nghiên cứu luận án tiến sĩ.

2. Mục đích nghiên cứu

Về mặt lý luận: Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về hội nhập KTQT trong

phát triển TTBH PNT, làm sáng tỏ những yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển TTBH

PNT trong quá trình hội nhập KTQT. Từ những lý luận đó sẽ vận dụng vào điều kiện

thực tế Việt Nam.

2

Về mặt thực tiễn: Bên cạnh việc khảo sát sự phát triển TTBH PNT một số nƣớc

trong quá trình hội nhập KTQT để rút ra kinh nghiệm cho TTBH PNT Việt Nam, mục

đích của luận án là tổng hợp, phân tích đánh giá thực trạng phát triển TTBH PNT Việt

Nam trong quá trình hội nhập từ 1994 đến 2012. Mặc dù chỉ lựa chọn đánh giá những

thực trạng phát triển gắn liền với quá trình hội nhập TTBH PNT Việt Nam, tuy nhiên

việc tổng hợp phân tích đánh giá vẫn toàn diện, đầy đủ các yếu tố cấu thành của TTBH

PNT (Ngƣời tổ chức thị trƣờng, ngƣời bán, ngƣời mua, yếu tố cạnh tranh, cung cầu,

sản phẩm). Đồng thời cũng đầy đủ trên các phƣơng diện KDBH, tái BH, môi giới BH

và đầu tƣ vốn vào nền KT.

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, luận án sẽ đƣa ra 3 nhóm định hƣớng,

tƣơng ứng với 3 nhóm giải pháp đó là: - Môi trƣờng kinh doanh và

Các thành viên tham gia thị trƣờng. Mục đích của những định hƣớng và các giải pháp

này là phải toàn diện, đồng bộ có cơ sở khoa học và tất nhiên nó luôn gắn với “phát

triển trong điều kiện hội nhập KTQT”. Đồng thời phải mang tính đột phá và có tính

khả thi cao nhằm phát triển TTBH PNT Việt Nam toàn diện, vững chắc, đáp ứng đƣợc

yêu cầu phát triển kinh tế xã hội (KT-XH) trong quá trình hội nhập.

3. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Là những vấn đề lý luận về phát triển TTBH PNT,

những vấn đề lý luận chung về hội nhập KTQT và hội nhập TTBH PNT bao gồm các

yếu tố cấu thành TTBH PNT, nội dung phát triển TTBH PNT, những yếu tố cơ bản tác

động đến sự phát triển TTBHPNT trong điều kiện hội nhập, những cơ hội và thách

thức của TTBH PNT trong quá trình hội nhập... những vấn đề lý luận chung về hội

nhập KTQT và hội nhập TTBH PNT. Nghiên cứu kinh nghiệm phát triển TTBH PNT

một số nƣớc và thực trạng phát triển TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập

KTQT. Ngoài ra tiềm năng và triển vọng phát triển của TTBH PNT Việt Nam trong

thời gian tới cũng là đối tƣợng nghiên cứu của luận án.

- Phương pháp nghiên cứu: Luận án vận dụng phƣơng pháp luận của chủ

nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Sử dụng và kết hợp chặt chẽ

phƣơng pháp tổng hợp, thống kê với phƣơng pháp phân tích; phƣơng pháp lịch sử và

phƣơng pháp logic. Ngoài ra luận án còn sử dụng phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp

hệ thống hóa.

- Phạm vi nghiên cứu: ý luận: Luận án sẽ không đi nghiên cứu toàn bộ các

vấn đề lý luận về TTBH phi nhân thọ mà chỉ nghiên cứu về sự phát triển TTBH PNT

gắn liền với quá trình hội nhập KTQT. Về thực tiễn: Nghiên cứu sự phát triển của

3

TTBH PNT Việt Nam từ 1994 đến 2012, tuy nhiên luận án sẽ không đi nghiên cứu

toàn bộ quá trình phát triển mà chỉ tập trung chủ yếu về những vấn đề liên quan đến sự

phát triển TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập KTQT.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

Một số vấn đề lý luận đã đƣợc luận án làm sáng tỏ

yếu tố cơ bản bao gồm cả yếu tố bên trong và yếu

tố bên ngoài tác động đến sự phát triển TTBH PNT trong điều kiện hội nhập KTQT.

Đồng thời chỉ ra những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển TTBH PNT trong quá

trình hội nhập. Bên cạnh đó luận án cũng có một phần lý luận về tác động của quá trình

hội nhập đối với TTBH PNT các nƣớc đang phát triển và kém phát triển (vì Việt Nam

nằm trong số các nƣớc này. Đó sẽ là một trong những tài liệu phục vụ cho việc nghiên

cứu về TTBH PNT trong điều kiện hội nhập nói chung và ở Việt Nam nói riêng vì

chƣa có một tài liệu hay giáo trình nào nghiên cứu một cách toàn diện và hệ thống nhƣ

trong luận án.

Các số liệu đƣợc luận án thu thập, tổng hợp phân tích là nguồn số liệu rất đáng

tin cậy và có độ chính xác cao. Việc lựa chọn, thiết kế bảng biểu minh họa cũng đƣợc

cân nhắc kỹ lƣỡng sao cho phục vụ tốt nhất cho mục đích nghiên cứu. Vì vậy luận án

sẽ giúp ngƣời đọc thấy đƣợc một cách toàn diện, khách quan và chân thực bức tranh

toàn cảnh của TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập.

Những đánh giá phân tích, những định hƣớng và giải pháp mà luận án đề xuất

sẽ góp phần đƣa TTBH PNT Việt Nam trở thành một trong những TTBH phát triển lớn

mạnh, có tên tuổi và uy tín trong khu vực và trên thế giới.

5. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, luận

án đƣợc chia thành 3 chƣơng:

Chương 1: Những vấn đề cơ bản về phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ

trong nền kinh tế hội nhập.

Chương 2: Thực trạng phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Chương 3: Định hƣớng và giải pháp tăng cƣờng hội nhập quốc tế trong phát

triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đến năm 2020.

4

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

Hiện nay đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến thị trƣờng bảo hiểm

(TTBH) phi nhân thọ (PNT) Việt Nam. Cụ thể:

1. Một số luận văn và luận án có liên quan đến thị trƣờng bảo hiểm

phi nhân thọ

- Đề tài luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Tiến Phúc (2006) - Học viện Tài chính

là: “Phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam trong điều kiện gia nhập WTO”. Luận

văn đề cập đến TTBH nói chung (trong đó có cả PNT và nhân thọ). Mặt khác tác giả

cũng chỉ đặt vấn đề nghiên cứu trong điều kiện Việt Nam gia nhập WTO và đã cách

đây 7 năm. Đây chỉ là một trong nhiều hình thức hội nhập, vì vậy nó không đại diện

cho quá trình hội nhập. Trong quá trình hội nhập, ngoài cam kết mở cửa TTBH với

WTO, Việt Nam còn cam kết mở cửa với nhiều quốc gia, nhiều tổ chức khác ở khu vực

và trên thế giới, ví dụ: ASEAN; Hiệp định thƣơng mại Việt Mỹ…

Về phần lý luận: Luận văn mới chủ yếu là hệ thống hóa lại một số vấn đề về BH

PNT và TTBH PNT (nhƣ khái niệm, vai trò, đặc điểm...) chứ chƣa tập trung nghiên

cứu về những yếu tố tác động đến TTBH, hay những cơ hội và thách thức của TTBH

trong điều kiện gia nhập WTO.

Về phần thực trạng luận văn mới chỉ đánh giá chung về TTBH Việt Nam chứ

không đánh giá trong điều kiện hội nhập hay gia nhập WTO (vì tại thời điểm nghiên

cứu (2006) TTBH Việt Nam đã hội nhập nhƣng Việt Nam chƣa gia nhập WTO) và

cũng chủ yếu đánh giá các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH). Vì vậy các giải pháp đƣa

ra là chƣa toàn diện và chƣa đồng bộ, đồng thời các giải pháp đó chỉ là giải pháp chung

chứ thực thực sự là giải pháp phát triển trong điều kiện gia nhập WTO.

- Luận văn thạc sỹ “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam”

(2007), của tác giả Lê Đăng Khánh, Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn tập trung

nghiên cứu:

Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển TTBH PNT: Khái

niệm bảo hiểm, TTBH, các nhân tố tác động đến TTBH và kinh nghiệm của một số

nƣớc về phát triển TTBH PNT.

Đánh giá thực trạng TTBH PNT Việt Nam: Số lƣợng các DNBH, doanh thu, thị

phần, bồi thƣờng, đầu tƣ vốn ở thời điểm cách đây 6 năm.

Đề xuất các giải pháp và đƣa ra một số kiến nghị nhằm thúc đẩy phát triển

TTBH PNT Việt Nam. Các giải pháp chỉ tập trung nâng cao năng lực của các DNBH

5

PNT nhƣ: chất lƣợng sản phẩm, kênh phân phối, khả năng cạnh tranh và một phần nhỏ

về đổi mới tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về kinh doanh bảo hiểm (KDBH).

- Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Quỳnh Nga - Đại học Ngoại thƣơng

(2008) đã nghiên cứu về đề tài: “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

giai đoạn 2007 -2015”. Tác giả nghiên cứu về TTBH PNT cách đây 5 năm và không

đặt vấn đề nghiên cứu trong điều kiện hội nhập.

Cơ sở lý luận trong luận văn là những lý chung về bảo hiểm (BH) và TTBH bao

gồm sự hình thành và phát triển của BH PNT, khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân loại..

Luận văn đã trình bày thực trạng của TTBH PNT cách đây 5 năm và chủ yếu

tập trung vào hoạt động của các DNBH và một phần về quản lý nhà nƣớc về hoạt động

KDBH. Luận văn chƣa đánh giá đầy đủ về môi trƣờng KDBH cũng nhƣ chƣa đánh giá

toàn diện cả DNBH, tái BH, hoạt động trung gian BH và ngƣời tiêu dùng BH.

Do cách đặt vấn đề nghiên cứu và đánh giá thực trạng TTBH PNT Việt Nam

nên các giải pháp phát triển TTBH PNT chỉ chủ yếu là tập trung phát triển các DNBH

và một phần về các chính sách phát triển TTBH. Vì vậy các giải pháp của luận văn là

chƣa thực sự đồng bộ. Mặt khác do phạm vi nghiên cứu của đề tài nên các giải pháp

cũng không đề cập tới phát triển TTBH PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập.

- Luận án tiến sĩ của tác giả Hoàng Mạnh Cừ (2007) - Học Viện tài chính về đề tài:

“Các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy phát triển thị trường bảo hiểm ở Việt Nam”.

Luận án đã tập trung đi sâu nghiên cứu về các giải pháp tài chính, chứ không đặt

vấn đề nghiên cứu toàn bộ các giải pháp để phát triển TTBH ở Việt Nam. Luận án đã

nghiên cứu về TTBH nói chung (bao gồm cả PNT và nhân thọ).

Do phạm vi và thời điểm nghiên cứu của đề tài nên phần thực trạng luận án chỉ

tập trung đánh giá về các giải pháp tài chính nhằm phát TTBH Việt Nam tại thời điểm

nghiên cứu. Từ đó đƣa ra một số các giải pháp về tài chính nhằm thúc đẩy TTBH Việt

Nam phát triển. Phạm vi nghiên cứu của luận án cũng không đặt vấn đề về phát triển

TTBH Việt Nam trong điều kiện hội nhập.

- Đề tài luận án tiến sĩ của tác giả Trịnh Xuân Dung (2011) - Đại học kinh tế

quốc dân là:“Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam”.

Luận án đã tập trung nghiên cứu các vấn đề sau:

Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển TTBH phi nhân thọ: Đặc điểm, vai trò

của bảo hiểm phi nhân thọ, TTBH phi nhân thọ và các nhân tố ảnh hƣởng tới sự phát

triển của TTBH phi nhân thọ. Một số bài học kinh nghiệm quốc tế về phát triển TTBH

phi nhân thọ.

6

Thực trạng TTBH phi nhân thọ Việt Nam giai đoạn 2006-2010: Trƣớc khi đi

đánh giá thực trạng, luận án nêu khái quát quá trình hình thành phát triển của TTBH

phi nhân thọ Việt Nam từ 1964 đến 2010, điều kiện KT-XH Việt Nam trong giai đoạn

nghiên cứu. Phân tích, đánh giá thực trạng về số lƣợng DNBH, doanh thu, bồi thƣờng,

tốc độ tăng trƣởng… của các DNBH PNT Việt Nam.

Đề xuất hệ thống các giải pháp: Hoàn thiện khung pháp lý, chiến lƣợc phát triển

TTBH 2010-2020, nâng cao năng lực quản lý giám sát nhà nƣớc về KDBH, nâng cao

năng lực của các DNBH, Một số các giải pháp khác nhƣ nâng cao nhận thức của ngƣời

dân và vai trò của hiệp hội bảo hiểm Việt Nam.

2. Những vấn đề chƣa đƣợc nghiên cứu về thị trƣờng bảo hiểm phi nhân

thọ Việt Nam

Trong số các công trình nghiên cứu nêu trên có 2 công trình có cách tiếp cận

gần nhất với đề tài phát triển TTBH PNT Việt Nam đó là:

2.1. Luận văn thạc sĩ “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt

Nam” (2007), của tác giả Lê Đăng Khánh, Đại học quốc gia Hà Nội

Tác giả chỉ chú trọng đến nghiên cứu các DNBH PNT (cách đây 6 năm). Vì vậy

các giải pháp để phát triển TTBH hoàn toàn là giải pháp để phát triển các DNBH PNT

Việt Nam và có 1 phần rất nhỏ về tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc. Nhƣ vậy là chƣa bao

quát, chƣa đồng bộ vì để phát triển TTBH, không chỉ các DNBH mà còn có các DN tái

BH, các hoạt động trung gian BH và quan trọng hơn cả là hệ thống chính sách pháp luật.

Một số vấn đề chƣa đƣợc luận văn nghiên cứu: Hệ thống pháp luật, các chính

sách cho phát triển TTBH PNT, tác động của nó và giải pháp để hoàn thiện khung pháp

lý về hoạt động KDBH. Chƣa nghiên cứu toàn diện, đồng bộ các thành viên tham gia

TTBH (còn thiếu doanh nghiệp (DN) tái BH, các tổ chức trung gian, trình độ dân trí,

tiềm năng của TTBH). Luận văn cũng không đặt vấn đề nghiên cứu phát triển TTBH

PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế (KTQT).

2.2. Luận án tiến sĩ “Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở

Việt Nam” (2011) của tác giả Trịnh Xuân Dung - Đại học kinh tế quốc dân

Với những khái quát về nội dung của luận án đã nêu ở phần 2.1, các vấn đề

chƣa đƣợc luận án nghiên cứu là: Phạm vi nghiên cứu của luận án là không nghiên cứu

TTBH PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập. Phần lý luận của luận án chƣa đề cập

đến nội dung phát triển TTBH PNT cũng nhƣ sự cần thiết khách quan phải phát triển

TTBH PNT. Phần thực trạng cũng nhƣ giải pháp của luận án chủ yếu tập trung vào các