Phát triển nông nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC HẠNH

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ

TẠI THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC HẠNH

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ

TẠI THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ ANH TÀI

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn được

thực hiện nghiêm túc và mọi số liệu trong này được trích dẫn có nguồn gốc rõ

ràng.

Thái Nguyên, tháng 01 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Hạnh

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám hiệu, toàn thể các Giảng viên

trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt

tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình theo học tại trường và

tạo điều kiện thuận lợi nhất trong thời gian học tập và nghiên cứu nhằm hoàn

thành chương trình Cao học.

Với tình cảm trân trọng nhất, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn chân thành, sâu

sắc tới PGS. TS. Đỗ Anh Tài đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ trong quá trình

thực hiện luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 02 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Hạnh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH .........................................................vii

MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................. 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn............................................................... 4

5. Kết cấu của luận văn ............................................................................. 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ ............................................................ 5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nông nghiệp đô thị............................... 5

1.1.1. Một số khái niệm............................................................................. 5

1.1.2. Vai trò và đặc điểm của nông nghiệp đô thị ................................. 10

1.1.3. Nội dung phát triển nông nghiệp đô thị ........................................ 13

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp đô thị........... 21

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển nông nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả,

tỉnh Quảng Ninh.............................................................................. 27

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước ......................... 27

1.2.2. Bài học cho thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh...................... 32

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................... 34

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................... 34

2.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................. 34

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin.................................................... 34

2.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin .............................. 34

iv

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.................................................. 37

2.3.1. Nhóm các chỉ tiêu về phát triển kinh tế xã hội thành phố Cẩm

Phả................................................................................................. 37

2.3.2. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá phát triển nông nghiệp đô thị thành phố

Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 38

Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ

TẠI THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH .......... 40

3.1. Khái quát về thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh..................... 40

3.1.1. Điều kiện tự nhiên......................................................................... 40

3.1.2. Điều kiện kinh tế ........................................................................... 41

3.1.3. Điều kiện xã hội ............................................................................ 46

3.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp tại thành phố Cẩm Phả qua các

năm 2015-2017 ............................................................................. 50

3.2.1. Thực trạng cơ cấu nông, lâm, ngư nghiệp .................................... 50

3.2.2. Thực trạng khu vực nông thôn...................................................... 52

3.2.3. Thực trạng và quy hoạch các sản phẩm nông nghiệp tập trung.... 57

3.2.4. Thực trạng chính sách hỗ trợ lãi suất đầu tư cho nông nghiệp..... 58

3.2.5. Thực trạng thực hiện đề án OCOP “Mỗi xã, phường một sản phẩm

tỉnh Quảng Ninh” giai đoạn 2017 - 2020...................................... 62

3.3. Thực trạng phát triển nông nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả qua

các năm 2015-2017 ....................................................................... 65

3.3.1. Phát triển các loại hình sản xuất nông nghiệp đô thị .................... 65

3.3.2. Phát triển các loại hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp đô thị70

3.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp đô thị tại

thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .......................................... 73

3.4.1. Nhân tố khách quan....................................................................... 73

3.4.2. Nhân tố chủ quan .......................................................................... 78

v

3.5. Những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong phát

triển nông nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả........................... 83

3.5.1. Những kết quả đạt được................................................................ 83

3.5.2. Những hạn chế .............................................................................. 85

3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 86

Chương 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ TẠI

THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH .................. 87

4.1. Quan điểm, phương hướng và mục tiêu về phát triển nông nghiệp

đô thị thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh................................ 87

4.1.1. Quan điểm, phương hướng ........................................................... 87

4.1.2. Mục tiêu ........................................................................................ 88

4.2. Giải pháp phát triển nông nghiệp đô thị thành phố Cẩm Phả, tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................... 92

4.2.1. Giải pháp phát triển nông nghiệp kết hợp với du lịch sinh thái.... 92

4.2.2. Giải pháp về thị trường tiêu thụ...................................................... 92

4.2.3. Giải pháp về khoa học - công nghệ................................................. 93

4.2.4. Giải pháp liên quan tới bảo vệ môi trường..................................... 94

4.2.5. Giải pháp về đất đai ...................................................................... 95

4.3. Kiến nghị....................................................................................... 95

4.3.1. Giải pháp về cơ chế, chính sách đối với Nhà nước ...................... 95

4.3.2. Đối với Bộ NN và PTNT .............................................................. 97

4.3.3. Đối với UBND tỉnh Quảng Ninh .................................................. 97

KẾT LUẬN.......................................................................................... 102

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 104

vi

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BHYT : Bảo hiểm y tế

CNC : Công nghệ cao

CNH - HĐH : Công nghiệp hoá, hiện đại hoá

CSHT : Cơ sở hạ tầng

CSVCKT : Cơ sở vật chất kỹ thuật

ĐTH : Đô thị hóa

HĐH : Hiện đại hóa

HTX : Hợp tác xã

KH - KT : Khoa học - Kỹ thuật

KNNCNC : Khu nông nghiệp công nghệ cao

KT - XH : Kinh tế - xã hội

NNĐT : Nông nghiệp đô thị

TDMNPB : Trung du miền núi phía bắc

UBND : Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH

Bảng:

Bảng 3.1: Tình hình thu ngân sách thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2015-

2017..................................................................................... 42

Bảng 3.2: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế TP Cẩm Phả giai đoạn

2015-2017 ........................................................................... 44

Bảng 3.3: Cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế TP Cẩm Phả giai

đoạn 2015-2017 .................................................................. 46

Bảng 3.4: Tình hình dân số thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2015-

2017..................................................................................... 46

Bảng 3.5: Một số chỉ tiêu Kinh tế - Xã hội thành phố Cẩm Phả......... 51

Bảng 3.6: Thu nhập bình quân khu vực nông thôn của TP Cẩm Phả giai

đoạn 2015-2017 .................................................................. 52

Bảng 3.6: Số hộ nghèo 3 xã Cẩm Hải, Cộng Hoà, Dương Huy của TP

Cẩm Phả giai đoạn 2015-2017............................................ 52

Bảng 3.7: Số lượng đào tạo hàng năm tại TP Cẩm Phả giai đoạn 2015-

2017................................................................................................... 56

Bảng 3.8: Quy mô vùng trồng trọt và chăn nuôi tập trung dự kiến của

thành phố Cẩm Phả đến năm 2020 ..................................... 58

Bảng 3.9: Các lĩnh vực đầu tư được hỗ trợ lãi suất vay vốn............... 60

Bảng 3.10: Chuỗi sản phẩm OCOP có liên kết vùng của TP Cẩm Phả 63

Bảng 3.11: Đóng góp của nông nghiệp đô thịsinh thái vào sự phát triển lĩnh

vực nông nghiệp thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2015-2017 ...66

Bảng 3.12: Đóng góp của nông nghiệp công nghệ cao vào sự phát triển lĩnh

vực nông nghiệp thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2015-2017 ...67

Bảng 3.13: Thống kê số lượng các nông hộ tham gia phát triển nông

nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2015-

2017..................................................................................... 70

Bảng 3.14: Thống kê số lượng các trang trại tham gia phát triển nông

nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2015-

2017..................................................................................... 71

Bảng 3.15: Thống kê số lượng các hợp tác xã tham gia phát triển nông

nghiệp đô thị tại thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2015-

2017..................................................................................... 72

Bảng 3.16: Dân số, lao động thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai

đoạn 2015-2017 .................................................................. 81

viii

Hình:

Hình 3.1: Bản đồ quy hoạch sử dụng đất và phân khu chức năng thành

phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 ................ 40

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội ở nước ta hiện nay, đô thị hóa là

một quá trình tất yếu khách quan. Đô thị hóa trong điều kiện tiền công nghiệp hóa

thường ít gắn với các yếu tố nội tại làm trầm trọng thêm các khó khăn lớn của các

đô thị như: một bộ phận lao động trong nông nghiệp mất đất sản xuất trở nên thiếu

công ăn việc làm; một bộ phận dân cư từ nông thôn chuyển về đô thị để làm việc

làm gia tăng nhu cầu về lương thực, thực phẩm, vấn đề vệ sinh môi trường đô thị

cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng; sự ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước là

điều không thể tránh khỏi. Các vấn đề nêu trên đe dọa sự phát triển nhanh và bền

vững của các đô thị hiện nay. Trong rất nhiều các giải pháp thì phát triển nông

nghiệp đô thị được xem như một hướng đi tối ưu có tính khả thi cao để giải quyết

các bất cập liên quan trong tiến trình đô thị hóa, hướng tới xây dựng các đô thị

sinh thái bền vững cho tương lai.

Theo số liệu từ Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Quảng Ninh, hiện nay, số ca

phát hiện mắc các bệnh không lây nhiễm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ngày càng

tăng cao. Như đối với bệnh đái tháo đường (ĐTĐ), năm 2015 sàng lọc cho 1.514

người, phát hiện 145 người ĐTĐ và 571 người tiền ĐTĐ. Tỷ lệ người mắc bệnh

ĐTĐ tại điểm sàng lọc là 9,6%; tiền ĐTĐ chiếm 37,7%. Tỷ lệ này năm 2016 là

19,3% người ĐTĐ và 45,1% người tiền ĐTĐ. 3 tháng đầu năm 2017, sàng lọc

850 người, cho tỷ lệ là 13,2% người ĐTĐ, 22,7% người tiền ĐTĐ. Tương tự, đối

với bệnh ung thư, số lượng bệnh nhân ung thư điều trị chỉ tính ở các bệnh viện lớn

như: Bãi Cháy, Đa khoa tỉnh, Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí mỗi năm lên tới

hàng nghìn người. Tháng 4 năm 2017, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh tổ chức

khám, tư vấn miễn phí bệnh ĐTĐ, tăng HA cho người dân Thành phố Cẩm Phả.

Trong số khoảng 120 người đến khám, thì có trên 15% có dấu hiệu mắc bệnh.

Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Quảng Ninh nhận định có rất nhiều nguyên nhân

gây ra các bệnh không lây nhiễm, trong đó nguyên nhân chính là do lối sống, thực