Phát triển nông nghiệp Đài Loan: tiến trình phát triển và nhân tố tác động

Nghiên cứu Quốc tế số 2 (93) Nghiên cứu - Trao đổi

6/2013 197 1 198 6/2013

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÀI LOAN:

TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN VÀ

NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG

PGS. TS. Phạm Thị Thanh Bình*

Tóm tắt

Có nhiều yếu tố tạo nên sự thần kỳ của nền kinh tế Đài Loan, tuy

nhiên, đầu tư cho phát triển nông nghiệp, lấy nông nghiệp làm cơ sở để

phát triển công nghiệp và thực hiện chiến lược công nghiệp hóa hướng

ngoại được coi là yếu tố cơ bản đầu tiên. Bài viết này phân tích tiến trình

cũng như các nhân tố tác động tới sự phát triển nông nghiệp của Đài

Loan kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay.

Tiến trình phát triển nông nghiệp Đài Loan

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nền nông nghiệp quy mô nhỏ ở

Đài Loan đã trải qua thời kỳ hơn 50 năm phát triển thành công, một thời

kỳ phát triển liên tục song ở mỗi giai đoạn phát triển chung thì nông

nghiệp lại có một vai trò riêng của mình. Sự phát triển của nông nghiệp

đã đặt nền tảng cho “thần kỳ kinh tế” của Đài Loan và trải qua các giai

đoạn phát triển sau:

* Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Bài viết

thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả.

Phát triển nông nghiệp sau khủng hoảng (1945 đến 1953). Sau

Chiến tranh thế giới thứ hai, các cơ sở nông nghiệp ở Đài Loan đã bị thiệt

hại nghiêm trọng. Đài Loan tập trung phục hồi các cơ sở thủy nông để

gia tăng mức sản xuất nông phẩm. Sau cuộc cải cách ruộng đất “Người

cày có ruộng” và “Giảm tô 375”, một hệ thống chính sách và quy hoạch

phát triển nông nghiệp đã dần dần được hoàn chỉnh. Các chương trình

nông nghiệp lần lượt ra đời và có hiệu lực, đó là “Hệ thống hàng đổi

hàng: gạo - phân bón”; “Quy định phân phối phân bón”; “Luật quản lý

thực phẩm”; “Luật giảm tiền thuế 37,5%”; “Luật bán đất công”. Nhờ

những biện pháp này, sản xuất nông nghiệp được phục hồi lên tới mức

cao nhất của thời kỳ trước chiến tranh.

Đồng thời, để khôi phục và phát triển kinh tế, Đài Loan đã thực

hiện chính sách cải cách nông nghiệp, được thực hiện theo ba bước: Bước

1 (1949-1951): giảm thuê mướn; Bước 2 (1951-1953): bán đất công;

Bước 3 (1953-1955): thực hiện chương trình đất dành cho người nông

dân (land-to-the-tiller). Chương trình cải cách nông nghiệp ba bước này

đã tạo nền tảng cho quá trình công nghiệp hóa của Đài Loan trong giai

đoạn 1960-1980. Sản xuất nông nghiệp được cải thiện đáng kể, đạt tăng

trưởng hàng năm khoảng 4,7%, cho phép Đài Loan sử dụng lãi để đầu tư

vào công nghiệp.

Đồng thời, việc thúc đẩy thực hiện chương trình cải cách nông

nghiệp ba bước này đã mang lại cho Đài Loan thêm nhiều lợi ích: Thứ

nhất, cải cách nông nghiệp giúp Đài Loan khắc phục được tình trạng

thiếu nguồn lực kinh tế còn hạn chế do tầng lớp thống trị nông thôn độc

quyền và tiết kiệm cho nền kinh tế Đài Loan một khoản vốn cần phải vay

mượn; Thứ hai, việc thúc đẩy chính sách cải cách nông nghiệp giúp hạn

chế quỹ đất do tầng lớp tư sản chiếm hữu, buộc họ muốn có thêm nguồn

thu nhập mới thì họ phải có trách nhiệm đối với xã hội; Thứ ba, cải cách

, 3/62013: 11397-140. 208