Phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

CAO THỊ MỸ NGỌC

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

CAO THỊ MỸ NGỌC

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số:8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Hợp

THÁI NGUYÊN - 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết

quả nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa

từng được công bố trong bất cứ công trình nào.

Tuyên Quang, ngày tháng năm 2021

Tác giả luận văn

Cao Thị Mỹ Ngọc

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự

hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý Thầy, cô Trường Đại học Kinh tế và

Quản trị kinh doanh thuộc Đại học Thái Nguyên; lãnh đạo và nhân viên của các

Doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; gia đình và bè bạn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn tất cả mọi người đã dành cho tôi sự giúp đỡ, ủng hộ

và động viên vô cùng quý báu để tôi hoàn thành khóa học và thực hiện đề tài luận

văn tốt nghiệp.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy hướng dẫn, TS. Nguyễn Quang

Hợp - người đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn tôi nghiên cứu và

hoàn thành luận văn.

Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận

văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng

góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.

Tác giả luận văn

Cao Thị Mỹ Ngọc

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH.................................................................v

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................4

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................4

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH

NGHIỆP.....................................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp.............................................................5

1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp ...................................................................................5

1.1.2. Vai trò của doanh nghiệp ..................................................................................5

1.1.3. Phân loại doanh nghiệp .....................................................................................7

1.1.4. Đặc điểm của doanh nghiệp ............................................................................10

1.1.5. Nội dung công tác phát triển doanh nghiệp ....................................................15

1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển doanh nghiệp......................................19

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển doanh nghiệp .......................................................20

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp của một số địa phương .......................20

1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Tuyên Quang.........................................28

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................30

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................30

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................30

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................30

2.2.2. Phương pháp tổng hợp số liệu.........................................................................32

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................32

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu của đề tài.............................................................34

iv

Chương 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP TỈNH TUYÊN

QUANG....................................................................................................................36

3.1. Giới thiệu về tỉnh Tuyên Quang.........................................................................36

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ...........................................................................................36

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................38

3.1.3. Những thuận lợi, khó khăn đối với phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh

Tuyên Quang.............................................................................................................41

3.2. Thực trạng phát triển doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang .....................................43

3.2.1. Tình hình doanh nghiệp tại tỉnh Tuyên Quang ...............................................43

3.2.2. Thực trạng công tác phát triển doanh nghiệp của tỉnh Tuyên Quang.............54

3.2.3. Ý kiến đánh giá của cán bộ phụ trách công tác phát triển doanh nghiệp và các

chủ doanh nghiệp về công tác phát triển doanh nghiệp tại Tuyên Quang ................70

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang...........................72

3.4. Đánh giá về công tác phát triển doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang.....................76

3.4.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................76

3.4.2. Một số tồn tại, hạn chế ....................................................................................77

3.4.3. Nguyên nhân tồn tại, hạn chế..........................................................................78

Chương 4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP TỈNH

TUYÊN QUANG TRONG THỜI GIAN TỚI......................................................81

4.1. Quan điểm, định hướng phát triển doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang ................81

4.1.1. Quan điểm phát triển doanh nghiệp ................................................................81

4.1.2. Định hướng phát triển doanh nghiệp...............................................................81

4.1.3. Mục tiêu phát triển doanh nghiệp ...................................................................82

4.2. Một số giải pháp phát triển doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang............................82

4.2.1. Giải pháp về cải thiện môi trường đầu tư........................................................82

4.2.2. Giải pháp về phát triển doanh nghiệp .............................................................83

KẾT LUẬN..............................................................................................................91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................92

PHỤ LỤC.................................................................................................................94

v

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng

Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu về số lượng doanh nghiệp Tuyên Quang, 2016-2019 .....43

Bảng 3.2: Cơ cấu loại hình doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang năm 2018..................45

Bảng 3.3: Số doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang phân theo lĩnh vực kinh doanh trong

giai đoạn 2016-2019 ................................................................................46

Bảng 3.4: Bình quân số vốn, lao động, doanh thu trên mỗi doanh nghiệp tỉnh Tuyên

Quang trong giai đoạn 2016-2019 ...........................................................47

Bảng 3.5: Vốn, số lao động và doanh thu của khối doanh nghiệp Tuyên Quang trong

giai đoạn 2016-2019 ................................................................................48

Bảng 3.6: Mức tăng vốn, lao động và doanh thu của khối doanh nghiệp Tuyên Quang

trong giai đoạn 2017-2019.......................................................................48

Bảng 3.7: Tình hình lợi nhuận trước thuế của khối doanh nghiệp và các hộ kinh doanh

tại tỉnh Tuyên Quang trong giai đoạn 2016-2019....................................49

Bảng 3.8: Đóng góp ngân sách của các doanh nghiệp và các hộ kinh doanh trên địa

bàn tỉnh Tuyên Quang trong giai đoạn 2016-2019..................................51

Bảng 3.9: Đóng góp ngân sách của các doanh nghiệp và các hộ kinh doanh trên địa

bàn tỉnh Tuyên Quang trong giai đoạn 2016-2019..................................52

Bảng 3.10: Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Tuyên Quang, 2015-2018 ......67

Bảng 3.11: Bảng thống kê đánh giá công tác phát triển doanh nghiệp tỉnh Tuyên

Quang.......................................................................................................71

Biểu đồ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu doanh nghiệp Tuyên Quang theo lĩnh vực kinh doanh, giai đoạn

2016-2019 ................................................................................................46

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Phát triển kinh tế về cơ bản có nghĩa là một quá trình thay đổi đi lên, theo đó

thu nhập bình quân đầu người thực tế của một quốc gia tăng lên trong một khoảng

thời gian. Doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế.

Doanh nghiệp là chất xúc tác trong quá trình công nghiệp hóa và tăng trưởng kinh tế.

Tiến bộ kỹ thuật một mình không thể dẫn đến phát triển kinh tế, trừ khi các đột phá

công nghệ được các doanh nghiệp đưa vào sử dụng trong kinh doanh.

Doanh nghiệp khởi xướng và duy trì quá trình phát triển kinh tế theo những cách

sau: hình thành vốn - yếu tố cần thiết để tăng trưởng kinh tế nhanh chóng; cải thiện

thu nhập bình quân đầu người của quốc gia; tạo việc làm, cả việc làm trực tiếp và việc

làm gián tiếp; giúp các vùng lãnh thổ phát triển đồng đều; cải thiện mức sống thông

qua việc loại bỏ tình trạng khan hiếm hàng hóa thiết yếu và giới thiệu các sản phẩm

mới; bảo đảm sự độc lập về kinh tế thông qua tự bảo đảm các nhu cầu, giảm sự phụ

thuộc vào nước ngoài hoặc các vùng miền khác; tạo ra các mối liên kết kinh tế.

Do những vai trò to lớn nói trên của doanh nghiệp mà công tác phát triển doanh

nghiệp có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của một

nước, một vùng, một địa phương. Tại Việt Nam, trong những năm qua Quốc hội và

Chính phủ đã có những nỗ lực rất lớn nhằm thúc đẩy công tác phát triển doanh nghiệp

thông qua các Luật, các chương trình, các chính sách liên quan đến doanh nghiệp và

phát triển doanh nghiệp. Những Luật, chương trình, chính sách đó có vai trò là những

tác nhân rất quan trọng đã thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển doanh nghiệp trong phạm

vi cả nước, qua đó góp phần đưa đất nước đạt được những thành tựu kinh tế thần kỳ.

Tại tỉnh Tuyên Quang, trong thời gian qua công tác phát triển doanh nghiệp

đã được hết sức chú trọng. Tỉnh đã tích cực triển khai thực hiện các Luật, các chương

trình, chính sách phát triển doanh nghiệp của Quốc hội và Chính phủ, đồng thời cũng

có những chương trình, chính sách riêng cho công tác phát triển doanh nghiệp trên

địa bàn tỉnh cho phù hợp với đặc thù của địa phương. Những nỗ lực đó của tỉnh Tuyên

Quang đã đem lại những thành tựu to lớn: từ một tỉnh miền núi nghèo, lạc hậu, số

lượng doanh nghiệp ban đầu rất ít, tới nay số lượng doanh nghiệp của tỉnh đã có

2

những bước tăng đáng kể. Theo Niên giám thống kê tỉnh Tuyên Quang năm 2018,

đến hết năm 2016 toàn tỉnh có 1.073 doanh nghiệp, năm 2018 có 1.461 doanh nghiệp,

tức là số lượng doanh nghiệp đã tăng lên 36,2% trong vòng 03 năm .

Trong công tác phát triển doanh nghiệp, tỉnh Tuyên Quang rất chú trọng tới

việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tạo cơ chế thuận lợi nhất để các nhà đầu

tư đến với tỉnh. Thứ bậc xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, chỉ số cải

cách hành chính của tỉnh tăng khá nhanh. Năm 2019, chỉ số năng lực cạnh tranh

cấp tỉnh (PCI) xếp thứ 32, tăng 16 bậc so với năm 2015; chỉ số cải cách hành chính

(PAR INDEX) xếp thứ 16, tăng 33 bậc so với năm 2015; chỉ số hiệu quả hành

chính công (PAPI) xếp thứ 36, chỉ số hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của

cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) xếp thứ 26/63 tỉnh, thành phố của cả nước…

Nhờ đó đến nay, tỉnh Tuyên Quang đã thu hút được khoảng 50 doanh nghiệp

đầu tư vào lĩnh vực nông, lâm nghiệp. Nổi bật có nhiều doanh nghiệp lớn như Tập

đoàn DABACO, Công ty cổ phần Woodsland, Tập đoàn Geleximco đã đến Tuyên

Quang. Trong đó đã hoàn thành đi vào hoạt động một số dự án lớn gồm Nhà máy chế

biến gỗ tại cụm công nghiệp Thắng Quân của Công ty cổ phần Woodsland Tuyên

Quang; Nhà máy sản xuất viên gỗ nén tại Hoàng Khai (huyện Yên Sơn) của Công ty

cổ phần Sản xuất và Thương mại Võ Thuận Phát; Nhà máy Chế biến thức ăn gia súc

tại cụm công nghiệp Phúc Ứng của Công ty TNHH Trường Thọ; Nhà máy chế biến

các sản phẩm chè Kia Tăng (huyện Na Hang)...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển doanh nghiệp

của tỉnh Tuyên Quang vẫn còn những tồn tại, hạn chế: công tác dự báo, xây dựng

chiến lược, kế hoạch phát triển doanh nghiệp còn hạn chế; một số chính sách, quy

định của Nhà nước về chương trình, chính sách liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp

chưa kịp thời, còn thiếu đồng bộ, triển khai thực hiện chậm; bộ máy quản lý nhà nước

đối với doanh nghiệp hoạt động chưa thực sự hiệu lực, hiệu quả, phù hợp, công bằng,

bền vững; đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước và cán bộ lãnh đạo quản lý doanh nghiệp

còn hạn chế; khả năng tiếp cận thị trường, lực lượng lao động tay nghề thấp; công

nghệ, kỹ thuật lạc hậu… hiệu quả sản xuất kinh doanh thấp, tăng trưởng chậm, thiếu

bền vững.

3

Thực trạng nói trên đặt ra yêu cầu cấp thiết là tỉnh Tuyên Quang phải đổi mới

công tác phát triển doanh nghiệp nhằm: định hướng hoạt động của doanh nghiệp cho

phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tỉnh, khuyến khích doanh nghiệp

chủ động xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh; tìm kiếm, mở rộng và phát triển

thị trường trong và ngoài tỉnh, tăng cường tham gia hội nhập kinh tế quốc tế; tạo ra

môi trường pháp lý và các chính sách hỗ trợ phù hợp để doanh nghiệp tận dụng các

cơ hội, vượt qua các thách thức do quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc

tế; thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Xuất phát từ yêu cầu nói

trên, tôi lựa chọn đề tài “Phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang”

làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình để góp phần thúc đẩy sự phát triển doanh nghiệp

trên địa bàn tỉnh.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Mục tiêu chung của đề tài là tìm hiểu thực trạng công tác phát triển doanh

nghiệp của tỉnh Tuyên Quang, trên cơ sở đó đề ra một số giải pháp chính sách nhằm

thúc đẩy công tác phát triển doanh nghiệp của tỉnh Tuyên Quang trong thời gian tới

mạnh mẽ hơn nữa.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp.

- Đánh giá thực trạng công tác phát triển doanh nghiệp của tỉnh Tuyên Quang

trong giai đoạn 2017-2019, những kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân của những

hạn chế.

- Đề xuất một số giải pháp đối với công tác phát triển doanh nghiệp ở Tuyên

Quang trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác phát triển doanh nghiệp của chính

quyền tỉnh Tuyên Quang.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Không gian nghiên cứu của đề tài là phạm vi tỉnh Tuyên Quang.