Phát triển doanh nghiệp công nghiệp thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐÌNH THÀNH

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐÌNH THÀNH

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ GẤM

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

hoàn toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi

sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được ghi trong lời cảm ơn. Các

thông tin và tài liệu trình bày trong luận văn được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Đình Thành

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu và Quý thầy cô

trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, Quý thầy cô

các trường đại học đã tham gia giảng dạy lớp Cao học Quản lý Kinh tế K12G.

Các thầy cô đã nhiệt tình, tận tụy truyền đạt những kiến thức quý giá, hỗ trợ

cho tôi trong suốt thời gian theo học tại Trường, cũng như thời gian thực hiện

luận văn này.

Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô giáo PGS. TS. Nguyễn

Thị Gấm đã ủng hộ và hướng dẫn tôi thực hiện luận văn cao học này.

Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các bạn bè, đồng nghiệp, gia đình

đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi về thời gian, vật chất, tinh thần

để tôi hoàn thành được luận văn này.

Do thời gian và trình độ có hạn nên luận văn chắc chắn không thể tránh

khỏi thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của Quý thầy

cô, bạn bè, cùng toàn thể những ai quan tâm đến vấn đề nghiên cứu của đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn !

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2017

Tác giả

Nguyễn Đình Thành

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................. vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ .......................................... x

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do lựa chọn đề tài..................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2

4. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 3

5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP ............................................................. 5

1.1. Cơ sở lý luận về doanh nghiệp công nghiệp.............................................. 5

1.1.1. Khái quát chung về doanh nghiệp công nghiệp...................................... 5

1.1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp công nghiệp ................................................. 5

1.1.1.2. Đặc điểm của các doanh nghiệp công nghiệp ở Việt Nam.................. 6

1.1.1.3. Phân loại doanh nghiệp công nghiệp ................................................... 7

1.1.1.4. Vai trò của các doanh nghiệp công nghiệp .......................................... 9

1.1.2. Cơ sở lý luận về sự phát triển doanh nghiệp công nghiệp.................... 11

1.1.2.1. Khái niệm phát triển doanh nghiệp.................................................... 11

1.1.2.2. Nội dung phát triển doanh nghiệp công nghiệp................................. 11

1.1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của các doanh nghiệp CN...... 15

1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp......................... 17

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển các doanh nghiệp công nghiệp tỉnh

Vĩnh Phúc ....................................................................................................... 17

1.2.2. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp công nghiệp tỉnh Bắc Ninh ...... 20

1.2.3. Kinh nghiệm phát triển doanh nghiệp công nghiệp tỉnh Đồng Nai...... 22

1.3. Bài học kinh nghiệm ................................................................................ 26

iv

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 28

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 28

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 28

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 28

2.2.1.1. Thu thập thông tin thứ cấp ................................................................. 28

2.2.1.2. Thu thập thông tin sơ cấp................................................................... 28

2.2.2. Phương pháp xử lý và phân tích thông tin ............................................ 30

2.2.2.1. Phương pháp xử lý thông tin.............................................................. 30

2.2.2.2. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................... 31

2.2.2.3. Phương pháp phân tích dữ liệu sơ cấp ............................................... 31

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của doanh nghiệp công nghiệp..... 36

Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP

CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH

QUẢNG NINH............................................................................................... 39

3.1. Khái quát về thành phố Uông Bí.............................................................. 39

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của thành phố Uông Bí........................................... 39

3.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 39

3.1.1.2. Địa hình, địa mạo ............................................................................... 39

3.1.1.3. Diện tích tự nhiên............................................................................... 40

3.1.1.4. Tiềm năng và lợi thế........................................................................... 40

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ........................................................................ 41

3.1.2.1. Dân số và nguồn nhân lực.................................................................. 41

3.1.2.2. Hệ thống giáo dục đào tạo.................................................................. 43

3.1.2.3. Hệ thống y tế ...................................................................................... 45

3.2. Thực trạng hoạt động nhằm phát triển các doanh nghiệp công nghiệp

trên địa bàn thành phố Uông Bí ...................................................................... 45

3.2.1. Xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi.......................................... 45

3.2.2. Tăng cường năng lực tài chính của DNCN........................................... 47

3.2.3. Nâng cao trình độ kỹ thuật công nghệ .................................................. 49

v

3.2.4. Nâng cao năng lực của bộ máy quản lý DNCN.................................... 50

3.2.5. Nâng cao trình độ của nguồn nhân lực ................................................. 51

3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển các doanh nghiệp

công nghiệp trên địa bàn Uông Bí .................................................................. 55

3.3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu............................................ 55

3.3.1.1. Thông tin của đối tượng nghiên cứu về giới tính............................... 55

3.3.1.2. Thông tin của đối tượng nghiên cứu về cơ cấu nhóm tuổi ................ 56

3.3.1.3. Thông tin của đối tượng nghiên cứu về trình độ của cán bộ quản lý .... 56

3.3.1.4. Thông tin của đối tượng nghiên cứu về thâm niên quản lý ............... 57

3.3.2. Đánh giá của đối tượng nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến

phát triển DNCN thành phố Uông Bí.............................................................. 57

3.3.2.1. Yếu tố môi trường kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp......... 57

3.3.2.2. Yếu tố năng lực tài chính của doanh nghiệp công nghiệp................. 58

3.3.2.3. Yếu tố trình độ kỹ thuật công nghệ.................................................... 59

3.3.2.4. Yếu tố năng lực của bộ máy quản lý doanh nghiệp........................... 60

3.3.2.5. Yếu tố nguồn nhân lực ....................................................................... 61

3.3.2.6. Yếu tố sự phát triển của doanh nghiệp công nghiệp.......................... 62

3.3.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển các DNCN thành

phố Uông Bí .................................................................................................... 62

3.3.3.1. Kiểm định độ tin cậy của thang đo .................................................... 63

3.3.3.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển các DNCN

thành phố Uông Bí .......................................................................................... 67

3.3.3.3. Kiểm định tương quan giữa các biến ................................................. 72

3.3.3.4. Phân tích mô hình hồi quy đa biến về các nhân tố ảnh hưởng sự

phát triển DNCN thành phố Uông Bí.............................................................. 73

3.4. Đánh giá chung thực trạng phát triển của các doanh nghiệp công

nghiệp thành phố Uông Bí .............................................................................. 76

3.4.1. Đánh giá chung ..................................................................................... 76

3.4.2. Những kết quả đã đạt được ................................................................... 76

3.4.3. Những tồn taị......................................................................................... 78

3.4.4. Nguyên nhân của những tồn taị ............................................................ 79

vi

Chương 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP CÔNG

NGHIỆP THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TRONG NHỮNG NĂM TỚI................. 81

4.1. Quan điểm và định hướng phát triển doanh nghiệp công nghiệp ở

Quảng Ninh ..................................................................................................... 81

4.2. Các giải pháp phát triển DNCN ở thành phố Uông Bí đến năm 2020 .... 81

4.2.1. Giải pháp thuộc về các cơ quan QLNN của thành phố......................... 81

4.2.1.1. Nâng cao khả năng phối hợp giữa các sở, ngành trong việc triển

khai thực hiện các chính sách phát triển DNCN............................................. 81

4.2.1.2. Đổi mới quản lý nhà nước và nâng cao vai trò của chính quyền

thành phố Uông Bí đối với phát triển DNCN ................................................. 83

4.2.1.3. Tạo điều kiện thuận lợi cho các DNCN tiếp cận các nguồn vốn,

ưu tiên các DN sản xuất hàng xuất khẩu, hàng có giá trị gia tăng cao ........... 83

4.2.1.4. Tạo dựng môi trường kinh doanh, sân chơi bình đẳng, thuận lợi

cho sản xuất, kinh doanh của các DNCN........................................................ 84

4.2.1.5. Hoàn thiện chính sách phát triển nguồn nhân lực trong các doanh

nghiệp công nghiệp ......................................................................................... 85

4.2.2. Giải pháp đối với doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn ................... 87

4.2.2.1. Từng bước xây dựng và hoàn thiện kế hoạch sản xuất - kinh

doanh của DNCN theo định hướng phát triển của thành phố......................... 87

4.2.2.2. Chú trọng tới việc đổi mới công nghệ phù hợp và hoạt động

nghiên cứu phát triển với chi phí thấp để từng bước nâng cao năng lực

công nghệ cho DNCN của thành phố.............................................................. 89

4.2.2.3. Khuyến khích sự liên kết giữa các các DNCN với nhau thuộc

mọi thành phần kinh tế.................................................................................... 90

4.3. Kiến nghị đối với việc phát triển các doanh nghiệp công nghiệp ở

Uông Bí ........................................................................................................... 91

KẾT LUẬN.................................................................................................... 93

DANH MUC T ̣ ÀI LIÊU THAM KH ̣ ẢO..................................................... 95

PHỤ LỤC........................................................................................................ 97

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH - HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá

DN Doanh nghiệp

DNCN Doanh nghiệp Cá nhân

DNNN Doanh nghiệp Nhà nước

KCN Khu Công nghiệp

LĐ&TBXH Lao động và Thương binh Xã hội

TT-GTĐT Thông tin - Đối thoại điện tử

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Số lượng doanh nghiệp công nghiệp theo vùng quy hoạch ........ 28

Bảng 2.2. Số lượng mẫu doanh nghiệp công nghiệp điều tra ..................... 29

Bảng 3.1. Dân số và lực lượng lao động Thành phố năm 2016 .................. 42

Bảng 3.2. Số lương c ̣ ác DNCN của thành phố Uông Bí ............................ 47

Bảng 3.3. Doanh thu của các DNCN thành phố Uông Bí........................... 48

Bảng 3.4. Lao động làm việc trong các ngành kinh tế thành phố Uông

Bí giai đoạn 2010 - 2016............................................................. 52

Bảng 3.5. Hiện trạng chất lượng lao động trong doanh nghiệp công

nghiệp năm 2016......................................................................... 53

Bảng 3.6. Thu nhập của người lao động tại các DNCN thành phố

Uông Bí năm 2014 - 2016........................................................... 55

Bảng 3.7. Thống kê thông tin giới tính của đối tượng khảo sát.................. 55

Bảng 3.8. Thống kê thông tin độ tuổi của đối tượng khảo sát .................... 56

Bảng 3.9. Thống kê thông tin về trình độ của đối tượng khảo sát .............. 56

Bảng 3.10. Thống kê thông tin thâm niên quản lý của đối tượng khảo sát........ 57

Bảng 3.11. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về yếu tố môi

trường kinh doanh ....................................................................... 57

Bảng 3.12. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về năng lực tài chính.... 58

Bảng 3.13. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về trình độ kỹ

thuật công nghệ ........................................................................... 59

Bảng 3.14. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về năng lực của

bộ máy quản lý doanh nghiệp ..................................................... 60

Bảng 3.15. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về nguồn nhân lực ....... 61

Bảng 3.16. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về phát triển

doanh nghiệp công nghiệp .......................................................... 62

Bảng 3.17. Kiểm định độ tin cậy của biến môi trường kinh doanh .............. 63

Bảng 3.18. Kiểm định độ tin cậy của biến năng lực tài chính....................... 64

ix

Bảng 3.19. Kiểm định độ tin cậy của biến trình độ kỹ thuật công nghệ ....... 64

Bảng 3.20. Kiểm định độ tin cậy của biến năng lực của bộ máy quản lý

doanh nghiệp ............................................................................... 65

Bảng 3.21. Kiểm định độ tin cậy của biến nguồn nhân lực .......................... 66

Bảng 3.22. Kiểm định độ tin cậy của biến phát triển DNCN........................ 66

Bảng 3.23. Phân tích nhân tố biến môi trường kinh doanh........................... 67

Bảng 3.24. Phân tích nhân tố biến năng lực tài chính ................................... 68

Bảng 3.25. Phân tích nhân tố biến trình độ kỹ thuật công nghệ.................... 69

Bảng 3.26. Phân tích nhân tố biến năng lực của bộ máy quản lý

doanh nghiệp....................................................................... 69

Bảng 3.27. Phân tích nhân tố biến nguồn nhân lực....................................... 70

Bảng 3.28. Phân tích nhân tố biến sự phát triển của DNCN......................... 71

Bảng 3.29. Kiểm định tương quan giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập..... 72

Bảng 3.30. Phân tích hồi quy về các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển

DNCN thành phố Uông Bí.......................................................... 74

Bảng 3.31. Giá trị beta chuyển hóa của các biến .......................................... 75