Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THẾ ĐẠI

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH : QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THẾ ĐẠI

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH : QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Đình Thao

THÁI NGUYÊN – 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân và không

sao chép các công trình nghiên cứu của người khác để làm sản phẩm của

riêng mình. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết

quả trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung

thực chưa từng được ai công bố trước đây. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm

về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2021

Học viên

Nguyễn Thế Đại

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban

Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, các

thầy cô giáo đã trực tiếp truyền thụ, trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản

và những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền

đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Đình

Thao đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho

tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã

quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành

nghiên cứu và hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2021

Học viên

Nguyễn Thế Đại

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................ii

MỤC LỤC....................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ..................................................................vii

MỞ ÐẦU........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............................................. 2

4. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA...........................................................................5

1.1 Cơ sở lý luận về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa................................. 5

1.1.1 Khái niệm, tiêu chí và vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa................... 5

1.1.2 Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa....................................................... 12

1.2.Cơ sở thực tiễn về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa............................ 21

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển DNNVV tại một số địa phương...................... 21

1.2.2 Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Đại Từ....................................... 25

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................27

2.1 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 27

2.2 Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 27

2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu................................................................. 27

2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu............................................................... 29

2.3 Tổng hợp các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 30

2.3.1 Số doanh nghiệp..................................................................................... 30

2.3.2 Số lao động của doanh nghiệp ............................................................... 30

iv

2.3.3 Nguồn vốn của doanh nghiệp................................................................ 31

2.3.4 Chỉ tiêu đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển

DNNVV .......................................................................................................... 32

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ

VÀ VỪA Ở HUYỆN ĐẠI TỪ TỈNH THÁI NGUYÊN......................................34

3.1 Giới thiệu tổng quan chung về tình hình tự nhiên kinh tế xã hội của huyện

Đại Từ.............................................................................................................. 34

3.1.1 Vị trí địa lý và điều kiện địa hình........................................................... 34

3.1.2 Tiềm năng và tài nguyên thiên nhiên..................................................... 34

3.1.3 Tình hình văn hóa – xã hội..................................................................... 36

3.1.4 Tình hình kinh tế .................................................................................... 37

3.1.5 Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội đến sự phát triển của

doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Đại Từ......................................................... 39

3.2 Khái quát về doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Đại Từ ............................. 40

3.2.1. Vài nét về doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Đại Từ ............................. 40

3.2.2. Tình hình hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Đại Từ....... 41

3.3 Thực trạng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Đại Từ,

tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 43

3.3.1. Gia tăng số lượng doanh nghiệp ........................................................... 43

3.3.2. Mở rộng quy mô doanh nghiệp............................................................. 46

3.3.3. Nâng cao chất lượng lao động .............................................................. 50

3.3.4. Gia tăng ứng dụng CNTT trong hoạt động kinh doanh........................ 52

3.3.5. Phát triển thị trường .............................................................................. 56

3.3.6. Gia tăng hiệu quả sản xuất .................................................................... 58

3.3.7 Quy mô đóng góp cho xã hội của các DNNVV..................................... 60

3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển các DNNVV trên địa bàn huyện Đại

Từ .................................................................................................................... 61

3.4.1 Đặc điểm mẫu khảo sát .......................................................................... 61

v

3.4.2 Ý kiến đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của

DNNVV huyện Đại Từ ................................................................................... 63

3.5 Đánh giá thực trạng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn

huyện Đại Từ................................................................................................... 72

3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 72

3.5.2. Những hạn chế ...................................................................................... 73

3.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 75

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

Ở HUYỆN ĐẠI TỪ TỈNH THÁI NGUYÊN........................................................77

4.1. Quan điểm, định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện

Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ............................................................................... 77

4.1.1 Quan điểm phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Đại Từ tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 77

4.1.2 Định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Đại Từ tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 78

4.2 Các nhóm giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Đại Từ

tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 79

4.2.1 Nhóm giải pháp từ phía doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Đại Từ......... 79

4.2.2 Nhóm giải pháp từ phía cơ quan chính quyền huyện Đại Từ................ 85

4.3. Kiến nghị.................................................................................................. 90

4.3.1. Đối với Chính phủ và các bộ ngành Trung ương.................................. 91

4.3.2 Đối với tỉnh Thái Nguyên ...................................................................... 91

KẾT LUẬN .................................................................................................................93

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................96

PHỤ LỤC.....................................................................................................................98

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT DẠNG VIẾT TẮT DẠNG ĐẦY ĐỦ

1 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

2 CN-TTCN Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp

3 BCH Ban chấp hành

4 CP Chính phủ

5 NĐ - CP Nghị định – Chính Phủ

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Bảng 1.1: Tiêu chuẩn doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam theo nghị định 56....6

Bảng 1.2: Tiêu chuẩn doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam theo nghị định

39/2018............................................................................................................6

Bảng 3.1: Tỷ trọng DNNVV huyện Đại Từ so với tỉnh Thái Nguyên.....................42

Bảng 3.2: Tình trạng lãi, lỗ của DNNVV huyện Đại Từ...........................................42

Bảng 3.3: Tình hình phát triển số lượng DNNVV huyện Đại Từ theo loại hình

doanh nghiệp.................................................................................................44

Bảng 3.4: Tình hình phát triển số lượng DNNVV huyện Đại Từ theo lĩnh vực sản

xuất kinh doanh.............................................................................................45

Bảng 3.5: Quy mô lao động của DNNVV huyện Đại Từ .........................................47

Bảng 3.6: Quy mô vốn bình quân của DNNVV huyện Đại Từ................................48

Bảng 3.7: Sự phát triển vê quy mô DNNVV huyện Đại Từ .....................................49

Bảng 3.8: Chất lượng nguồn nhân lực tại DNNVV huyện Đại Từ...........................51

Bảng 3.9: Chất lượng lao động tại các DNNVV huyện Đại Từ theo loại hình doanh

nghiệp năm 2019...........................................................................................52

Bảng 3.10: Khả năng ứng dụng CNTT vào sản xuất của DNNVV huyện Đại Từ.53

Bảng 3.11: Khả năng ứng dụng CNTT vào sản xuất của DNNVV theo loại hình

doanh nghiệp.................................................................................................55

Bảng 3.12: Hiệu quả sản xuất của DNNVV huyện Đại Từ.......................................58

Bảng 3.13: Đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của DNNVV huyện Đại Từ..60

Bảng 3.14: Đặc điểm đối tượng điều tra .....................................................................62

Bảng 3.15: Đánh giá của DNNVV về hệ thống cơ sở hạ tầng..................................63

Bảng 3.16: Đánh giá của DNNVV về thể chế pháp luật ...........................................65

Bảng 3.17: Đánh giá của DNNVV về chính sách hỗ trợ...........................................66

Bảng 3.18: Đánh giá của DNNVV về khả năng tiếp cận vốn vay............................68

Bảng 3.19: Đánh giá của DNNVV về nguồn nhân lực..............................................70

viii

Bảng 3.20: Đánh giá của DNNVV về khả năng liên kết, hợp tác.............................71

Hình 3.1: Khả năng khai thác, mở rộng thị trường xuất khẩu của DNNVV huyện

Đại Từ............................................................................................................57

1

MỞ ÐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đã và đang trở thành một bộ phận

quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Đảng và Nhà nước ta đã coi phát triển

các DNNVV là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế -

xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Với số lượng

chiếm gần 97% tổng số doanh nghiệp trên cả nước, các DNNVV đóng góp đáng

kể vào tổng thu nhập quốc dân, tạo công ăn việc làm, huy động các nguồn vốn

trong nước cho hoạt động sản xuất kinh doanh, giải quyết các vấn đề xã hội.

Ngoài ra, trong quá trình vận hành, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã tạo ra đội

ngũ doanh nhân và công nhân, với kiến thức và tay nghề dần được hoàn thiện,

đáp ứng được các yêu cầu mới trong cạnh tranh.

Tính đến năm 2019, trên địa bàn huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên có 146

doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động, đứng vị trí thứ 4 sau TP Thái

nguyên, thị xã Phổ Yên và thành phố Sông Công. Doanh nghiệp nhỏ và vừa

trên địa bàn huyện sản xuất và kinh doanh với đủ các ngành nghề trong các

lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản, kinh doanh than, vận tải, kinh

doanh xây dựng, nông sản…. Hàng năm các doanh nghiệp trên đã việc làm

cho hàng nghìn lao động địa phương, góp phần nâng cao thu nhập, phát triển

kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp nhỏ và vừa nói

chung ở tỉnh Thái Nguyên nói chung và các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện

Đại Từ nói riêng gặp phải không ít những khó khăn: thiếu vốn, trình độ công

nghệ còn yếu, khó khăn trong việc gia nhập thị trường, cạnh tranh gay gắt của

các doanh nghiệp nước ngoài khi sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương

mại thế giới (WTO)… Đặc biệt là tác động mạnh của dịch Covid19 khiến cho

các DNNVV càng gặp nhiều bất lợi trong hoạt động sản xuất. Yêu cầu đặt ra

là cần có một cơ chế chính sách cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa