Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến bội chi ngân sách 63 tỉnh thành Việt Nam

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng bội chi ngân

sách 63 tỉnh thành Việt Nam” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn luận văn hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công

bố hoặc sử dụng để làm luận văn ở những nơi khác.

Không có sản phẩm hoặc nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong

luận văn mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này lần đầu tiên được viết và chưa từng được sử dụng nộp để nhận

bất cứ bằng cấp nào tại các cơ sở đào tạo hoặc trường đại học khác.

Tp Hồ Chí Minh, năm 2018

Lê Thị Thanh Hoa

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, bên cạnh những kiến thức bản thân tích lũy được, với

sự quan tâm, hỗ trợ nhiệt tình của Ban Giám Hiệu nhà trường, Quý Thầy/Cô, cùng các

anh chị, bạn bè lớp ME08, nhờ đó tôi đã hoàn thành Luận văn tốt nghiệp của mình.

Với sự trân trọng, tôi xin chân thành cảm ơn đến: PGS.TS Nguyễn Minh Kiều,

người đã trực tiếp hướng dẫn, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện

Luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy/Cô Khoa Sau đại

học, Khoa Kinh Tế đã tận tình truyền đạt kiến thức, cung cấp các tài liệu cần thiết và

đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành Luận văn. Đặc biệt tôi xin gửi lời

biết ơn sâu sắc đến những người thân trong gia đình đã tạo mọi điều kiện về vật chất

và tinh thần để tôi có thể hoàn thành khóa cao học này.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn và kính chúc Ban Giám Hiệu, Quý

Thầy/Cô, Gia đình và bạn bè được nhiều sức khỏe. Kính chúc Trường Đại học Mở TP

Hồ Chí Minh đạt được nhiều thành tích trong công tác giáo dục, mãi mãi là ngôi

trường đại học gìn giữ và phát huy được tiêu chí chất lượng, minh bạch trong tâm trí

của mỗi học viên.

Lê Thị Thanh Hoa

iii

TÓM TẮT

Luận văn thực hiện phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến bội chi ngân sách 63

tỉnh thành Việt Nam. Từ đó đề ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao năng lực tài

chính của các địa phương góp phần ổn định cán cân thu chi của ngân sách nhà nước.

Dựa trên lý thuyết nền là Luật ngân sách 2015 và các nghiên cứu trước, luận

văn đã đưa ra được mô hình nghiên cứu gồm 1 biến phụ thuộc và 11 biến độc lập,

trong đó các yếu tố kì vọng tác động tích cực đến bội chi là: GDP, Doanh thu thuế,

vốn ODA, Hiệu quả quản lý hành chính (QLHC), Minh bạch ngân sách(MB); các yếu

tố kì vọng ảnh hưởng tiêu cực tới bội chi gồm: Chi đầu tư, Chi thường xuyên, Tỉ lệ

học sinh trên số dân, Tỉ lệ giữ lại nguồn thu phân chia giữa ngân sách trung ương và

ngân sách địa phương, Tỉ lệ thất nghiệp. Biến QLHC, MB là những biến thể hiện điểm

mới của mô hình khi đưa yếu tố hiệu quả quản lý hành chính công và minh bạch ngân

sách so với mô hình ban đầu của Peter J. Morgan and Long Q. Trinh (2016).

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp hồi quy dữ liệu bảng thông qua phần

mềm Stata 13.0 và excel. Dữ liệu thu thập từ 63 tỉnh thành của Việt Nam giai đoạn

2013-2016. Với phương pháp phân tích hồi quy mô hình các tác động cố định (FEM)

và ngẫu nhiên (REM), sau khi kiểm định và hiệu chỉnh các khuyết tật của mô hình, kết

quả là : Có 4 biến có ý nghĩa thống kê : Biến có tác động ngược chiều với bội chi ngân

sách là GDP bình quân với hệ số hồi quy 0.4992; Các nhân tố tác động cùng chiều lên

bội chi ngân sách là: Tỉ lệ thất nghiệp (TN), Chi thường xuyên bình quân (CTXBQ),

Tỉ lệ học sinh (LHS). Trong đó, biến Tỉ lệ học sinh với hệ số 50.088 tác động cùng

chiều mạnh nhất đến bội chi ngân sách tỉnh.

Các biến đại diện cho nhân tố tạo ra sự khác biệt của mô hình như Hiệu quả

quản lý hành chính, minh bạch lại có kết quả trái với kì vọng khi không có ý nghĩa

thống kê và tương quan mạnh lẫn nhau nên loại ra trong quá trình ước lượng mô hình.

Từ kết quả đó, đề tài khuyến nghị chính quyền trung ương cùng với các tỉnh

thành cần tập trung đến các biện pháp nhằm tăng quy mô và tốc độ phát triển của GDP

thông qua việc nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công, kích thích tiêu dùng và

sản xuất thông qua các chính sách ưu đãi về đầu tư và thuế; tăng cường hỗ trợ và đẩy

iv

mạnh xuất nhập khẩu; Nhận thức sâu sắc ảnh hưởng của thất nghiệp để có các chiến

lược phát triển nghành, nghề hợp lý cùng với việc nâng cao trình độ, chất lượng lao

động đáp ứng nhu cầu về việc làm của xã hội; Có các chính sách về tinh giảm biên chế

bộ máy hành chính, giảm số lượng, tăng chất lượng cán bộ viên chức, có chế độ tuyển

dụng nhân lực công khai, chặt chẽ, hợp lý để tuyển được người có tâm – tài, xây dựng

chế độ lương thưởng công/viên chức theo hiệu quả công việc. Bên cạnh đó, dự toán

thu chi ngân sách phải được công bố rộng rãi, có sự tham gia góp ý của nhân dân, của

chuyên gia trước khi trình Quốc hội xem xét, phê duyệt. Nguồn chi cho giáo dục các

cấp cần phải được Quốc hội và Chính phủ xem xét kĩ lưỡng, cải cách hệ thống giáo

dục để nâng cao chất lượng sinh viên/học sinh, đáp ứng nhu cầu nhân lực của nền kinh

tế, là động lực đưa kinh tế phát triển. Ngoài ra phải có các chính sách ưu đãi để tăng

cường xã hội hóa giáo dục nhằm giảm bớt gánh nặng cho ngân sách.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

TÓM TẮT ................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ...................................................................... viii

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU......................................................................................1

1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ VÀ LÝ DO NGHIÊN CỨU....................................................1

1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU..............................................................................3

1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ................................................................................3

1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU..................................................3

1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....................................................................3

1.6 Ý NGHĨA LUẬN VĂN ...................................................................................4

1.7 KẾT CẤU LUẬN VĂN....................................................................................4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VỀ BỘI

CHI NGÂN SÁCH ....................................................................................................5

2.1 NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .............................................................................5

2.2. BỘI CHI NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG.........................................................7

2.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN BỘI CHI NSĐP ....................................9

2.3.1. LÍ THUYẾT NỀN ........................................................................................9

2.3.2. CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VỀ BỘI CHI NGÂN SÁCH.....................14

2.3.3. CÁC GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU.........................................................21

Tóm tắt chương 2…………………………………………………………..…….27

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................27

3.1 QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU.........................................................................27

3.2 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU…………………………………………………...29

3.3 DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU...............................................................................32

3.4 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU .....................................................33

3.4.1 THỐNG KÊ MÔ TẢ. ..................................................................................34

3.4.2 PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN ....................................................................34

3.4.3 PHÂN TÍCH HỒI QUY.............................................................................340

vi

3.4.3 KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH ............................................................................340

Tóm tắt chương 3 ..................................................................................................36

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............38

4.1 THỐNG KÊ MÔ TẢ......................................................................................38

4.2 PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN........................................................................39

4.3 PHÂN TÍCH HỒI QUY..................................................................................40

4.4 KIỂM ĐỊNH HAUSMAN - LỰA CHỌN MÔ HÌNH....................................42

4.5 KIỂM ĐỊNH TỰ TƯƠNG QUAN .................................................................42

4.6 KIỂM ĐỊNH PHƯƠNG SAI PHẦN DƯ THAY ĐỔI...................................42

4.7 KHẮC PHỤC TỰ TƯƠNG QUAN VÀ PS PHẦN DƯ THAY ĐỔI............42

4.8 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ .................................................................................43

4.8.1 CÁC BIẾN CÓ Ý NGHĨA THỐNG ………………………………………43

4.8.2 CÁC BIẾN KHÔNG CÓ Ý NGHĨA THỐNG KÊ......................................45

Tóm tắt chương 4…………………………………………………………………45

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................46

5.1 KẾT LUẬN.....................................................................................................46

5.2 KIẾN NGHỊ....................................................................................................46

5.3 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO..........48

TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………………..49

PHỤ LỤC..................................................................................................................51