Những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam giai đoạn 2009 - 2021, 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ VÕ THUÝ NGA

NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP LÃI

CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2009 – 2021

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ VÕ THUÝ NGA

NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP LÃI

CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2009 – 2021

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. PHAN THỊ LINH

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

i

TÓM TẮT

Khoá luận nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của

các Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Việt Nam giai đoạn 2009 – 2021, đề xuất những

chính sách quản lý phù hợp cho các Ngân hàng Thƣơng mại trong những giai đoạn kế

tiếp. Dựa trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu thực nghiệm trƣớc đây, khoá luận đã

lựa chọn mô hình nghiên cứu phù hợp, cụ thể là sử dụng các phƣơng pháp định lƣợng

nhƣ: thống kê mô tả, ma trận tƣơng quan, hiện tƣợng đa cộng tuyến, mô hình hồi quy,

mô hình Pooled-OLS, mô hình tác động cố định (FEM), mô hình tác động ngẫu nhiên

(REM), bình phƣơng tối thiểu tổng quát (GLS), kiểm định hausman và kiểm định giả

thuyết để chọn mô hình phù hợp nhất.

Ngoài ra, dựa trên kết quả phân tích, khoá luận cũng sẽ đề xuất một số khuyến

nghị nhằm cải thiện tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng Thƣơng mại tại Việt

Nam. Đồng thời, khoá luận cũng góp phần vào nguồn tài liệu tham khảo, đề xuất

những ý kiến và những chính sách phù hợp đến việc cải thiện quan hệ lợi nhuận của

ngân hàng theo hƣớng tiếp cận khoa học mới.

ii

ABSTRACT

This thesis investigates the factors affecting the net interest margin of Vietnamese

commercial banks over the period of 2009 - 2021 suggest some management

indications for commercial banks for the next period.

The thesis has chosen an appropriate research model based on the theoretical

foundation and previous empirical studies, specifically using quantitative methods such

as descriptive statistics, correlation matrix, multicollinearity phenomenon, regression

model, Pooled-OLS model, fixed effects model (FEM), random effects model ( REM),

generalized least squares (GLS), hausman test, and hypothesis testing to select the most

appropriate model.

Furthermore, the thesis will include recommendations to improve the net interest

margin of commercial banks in Vietnam based on the findings of the investigation. At

the same time, the thesis serves as a resource for those seeking to improve the bank's

profit relations through a more scientific method.

iii

LỜI CAM ĐOAN

Em tên là Lê Võ Thuý Nga, tác giả của khoá luận tốt nghiệp với đề tài “Những

yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng Thương mại

Cổ phần Việt Nam giai đoạn 2009 - 2021”. Đây là công trình nghiên cứu của em thực

hiện với sự hƣớng dẫn của giảng viên hƣớng dẫn là TS. Phan Thị Linh.

Các thông tin, dữ liệu đƣợc sử dụng trong bài nghiên cứu có nguồn gốc rõ ràng

đƣợc tác giả thu thập từ nhiều nguồn khác nhau và đƣợc trích dẫn rõ ràng trong tài liệu

tham khảo. Kết quả nghiên cứu khoá luận là hoàn toàn trung thực, không có nội dung

đã công bố trƣớc đây hoặc nội dung do ngƣời khác thực hiện trừ trích dẫn đầy đủ hoặc

trích dẫn nguồn trong khoá luận.

Tác giả

Lê Võ Thuý Nga

iv

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy Cô của Trƣờng Đại

học Ngân Hàng Thành phố Hồ Chí Minh cùng toàn thể giảng viên Khoa Tài chính￾Ngân hàng đã tâm huyết truyền đạt vốn kiến thức, nền tảng để em có thể ứng dụng tốt

trong quá trình nghiên cứu và thực hiện khoá luận.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Phan Thị Linh – Giảng viên hƣớng

dẫn của em vì sự hƣớng dẫn tận tình và đầy tâm huyết trong suốt quá trình thực hiện

khoá luận. Cô đã góp ý và cho em những lời khuyên vô cùng quý báu để giúp em có

thể hoàn thành khoá luận của mình.

Trong toàn bộ quá trình thực hiện khoá luận, do kiến thức bản thân còn hạn chế

và nghiên cứu còn chƣa rộng rãi nên khoá luận không tránh khỏi sai sót, em rất mong

nhận đƣợc những sự góp ý và chỉ dạy thêm của Quý Thầy Cô để khoá luận có thể hoàn

thiện hơn.

Cuối cùng, em xin Kính chúc Quý Thầy Cô có đƣợc nhiều sức khỏe và đạt đƣợc

những thành công trong công việc cũng nhƣ trong cuộc sống.

Em xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Lê Võ Thuý Nga

v

MỤC LỤC

CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ....................................................................1

1.1. Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài: .............................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu:.........................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu: ..........................................................................................3

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:....................................................................3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu:..................................................................................3

1.6. Nội dung nghiên cứu:........................................................................................4

1.7. Đóng góp của đề tài:..........................................................................................5

1.8. Kết cấu Khoá Luận:...........................................................................................5

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN................8

2.1. Cơ sở lý thuyết về tỷ lệ thu nhập lãi cận biên: ..................................................8

2.1.1. Khái niệm: .....................................................................................................8

2.1.2. Ý nghĩa: .........................................................................................................8

2.1.3. Các nhân tố tác động đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên: ...................................9

2.2. Tổng quan các nghiên cứu có liên quan:.........................................................13

2.2.1. Các công trình nghiên cứu nƣớc ngoài:.......................................................13

2.2.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc: .......................................................15

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................................................23

3.1. Mô hình nghiên cứu: .......................................................................................23

3.2. Mô tả biến:.......................................................................................................24

3.2.1. Biến phụ thuộc:............................................................................................24

3.2.2. Biến độc lập:................................................................................................24

vi

3.3. Dữ liệu nghiên cứu:.........................................................................................28

3.4. Phƣơng pháp ƣớc lƣợng: .................................................................................30

3.4.1. Phân tích thống kê mô tả: ............................................................................30

3.4.2. Phân tích tƣơng quan:..................................................................................30

3.4.3. Phân tích hồi quy: ........................................................................................31

3.4.4. Kiểm định các khuyết tật của mô hình nghiên cứu: ....................................32

CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................................35

4.1. Kết quả phân tích thống kê mô tả:...................................................................35

4.1.1. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên: .........................................................................36

4.1.3. Quy mô vốn chủ sở hữu:..............................................................................37

4.1.4. Chi phí hoạt động: .......................................................................................38

4.1.5. Tính thanh khoản:........................................................................................38

4.1.6. Tỷ lệ tăng trƣởng tiền gửi:...........................................................................39

4.1.7. Tỷ lệ nợ xấu:................................................................................................40

4.1.8. Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi:..............................................................................41

4.2. Phân tích tƣơng quan mô hình nghiên cứu:.....................................................43

4.3. Kết quả hồi quy và mô hình kiểm định:..........................................................47

4.3.1. Mô hình Pool OLS:......................................................................................47

4.3.2. Mô hình FEM: .............................................................................................48

4.3.3. Mô hình REM:.............................................................................................49

4.3.4. Kiểm định lựa chọn mô hình: ......................................................................50

4.3.5. Kết quả hồi quy của mô hình nghiên cứu theo GLS: ..................................52

4.4. Thảo luận về kết quả nghiên cứu: ...................................................................54

4.4.1. Quy mô ngân hàng:......................................................................................54

4.4.2. Quy mô vốn chủ sở hữu:..............................................................................54

vii

4.4.3. Chi phí hoạt động: .......................................................................................55

4.4.4. Tính thanh khoản:........................................................................................55

4.4.5. Tỷ lệ nợ xấu:................................................................................................55

4.4.6. Tỷ lệ lạm phát:.............................................................................................56

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..........................................................58

5.1. Kết luận: ..........................................................................................................58

5.2. Một số khuyến nghị:........................................................................................60

5.2.1. Khuyến nghị về mở rộng quy mô ngân hàng: .............................................60

5.2.2. Quản lý chi phí hoạt động: ..........................................................................60

5.2.3. Phòng ngừa rủi ro thanh khoản: ..................................................................61

5.2.4. Giải quyết vấn đề nợ xấu:............................................................................62

5.2.5. Đối phó với nền kinh tế vĩ mô:....................................................................62

5.3. Hạn chế của nghiên cứu: .................................................................................63

5.4. Các hƣớng nghiên cứu tiếp theo:.....................................................................64

TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................65

PHỤ LỤC 1: KẾT QUẢ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU....................................................69

PHỤ LỤC 2: DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU .......................................................................78

viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tên

CAP Quy mô vốn chủ sở hữu

DEP Tỷ lệ tiền gửi

FEM Mô hình tác động cố định

GDP Tốc độ tăng trƣởng kinh tế

GLS Phƣơng pháp bình phƣơng tối thiểu tổng quát

INF Tỷ lệ lạm phát

LIQ Tỷ lệ thanh khoản

NH Ngân hàng

NHTM Ngân hàng Thƣơng mại

NHTMCP Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần

NI Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi

NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên

NPL Tỷ lệ nợ xấu

OC Chi phí hoạt động

OLS Mô hình hồi quy kết hợp tất cả các quan sát

REM Mô hình tác động ngẫu nhiên.

SIZE Quy mô ngân hàng

World Bank Ngân hàng thế giới