Những yếu tố ảnh hưởng đến tính minh bạch báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN LÂM THANH TRÚC

NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

TÍNH MINH BẠCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

NGUYỄN LÂM THANH TRÚC

NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

TÍNH MINH BẠCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Giảng viên hướng dẫn: TS. PHẠM ĐÌNH LONG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨAVIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin khóa luận tốt nghiệp hợp lệ về bản quyền cho Thư

viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện trường đại học Mở Thành phố

Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin khóa luận tốt nghiệp vào hệ thống thông tin

khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

Nguyễn Lâm Thanh Trúc

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

Tôi tên là : Nguyễn Lâm Thanh Trúc

Ngày sinh: 12/07/1992 Nơi sinh: Lâm Đồng

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã học viên: 1683402010056

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Những yếu tố ảnh hưởng đến tính minh mạch

báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam”

là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố

hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các

trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, năm 2020

Nguyễn Lâm Thanh Trúc

ii

LỜI CÁM ƠN

Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến Ban giám hiệu, Khoa Đào tạo Sau đại

học Trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh đã cho phép và tạo điều kiện cho

tôi được tham gia khóa học này.

Quý Thầy, Cô giáo Trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình

giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học tập và thực hiện đề

tài nghiên cứu.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến TS. Phạm Đình Long, người Thầy

thực sự tâm huyết đã tận tình hướng dẫn cho tôi từ định hướng xác định vấn đề nghiên

cứu, xây dựng đề cương, động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Xin cám ơn đến những người thân trong gia đình, anh chị em đồng nghiệp,

đặc biệt là anh chị em lớp MFB016A, chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Khoa

Đào tạo Sau đại học, Trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh đã động viên,

khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

iii

TÓM TẮT

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tính minh

bạch báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt

Nam thông qua mô hình đo lường tính minh bạch thông tin tài chính dựa trên chỉ số

quản trị và minh bạch thông tin GTI (Governance and Transparency Index - GTI).

Nghiên cứu sử dụng phương pháp bình quân nhỏ nhất (FGLS). Mẫu dữ liệu được sử

dụng trong nghiên cứu bao gồm 40 công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán

Thành phố Hồ Chí Minh thuộc các nhóm ngành: y tế, hàng tiêu dùng, xây dựng, công

nghiệp, nhựa bao bì trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019.

Kết quả nghiên cứu cho thấy một số đặc điểm của doanh nghiệp có ảnh hưởng

đến mức độ minh bạch thông tin tài chính của các doanh nghiệp như: Quy mô, kiểm

toán và chỉ số vòng quay tổng tài sản. Ngoài ra, nghiên cứu chưa tìm thấy đủ bằng

chứng để kết luận rằng các biến như nợ vay, cơ cấu hội đồng quản trị, quy mô hội

đồng quản trị, sự kiêm nhiệm giữa chủ tịch hội đồng quản trị và tổng giám đốc và

hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp có tác động đến minh bạch thông tin tài chính.

iv

ABSTRACT

The Study is being used to verify the people of the following image to study

of transparency of financial statements of companies listed on the Vietnamese stock

market through a measurement model, calculation and transparency of financial

information. on the GTI governance and information transparency index (GTI). The

study used least squares (FGLS). Sample data used in the study included 40

companies listed on the Ho Chi Minh City Stock Exchange in the following industry

groups: healthcare, consumer goods, construction, industry, plastic bags in the period

from 2017 to 2019.

The research results show that a number of business characteristics affect the

level of corporate information transparency such as size, audit and total asset

turnover. Additionally, the study found insufficient evidence to conclude variables

such as debt financing, board structure, board size, decentralization between

chairman and general manager, and Business performance has an impact on financial

information transparency.

v

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan …………………………………………………………….. i

Lời cám ơn ……………………………………………………………….. ii

Tóm tắt …………………………………………………………………… iii

Mục lục …………………………………………………………………... v

Danh mục hình và đồ thị ………………………………………………... viii

Danh mục bảng ………………………………………………………….. ix

Danh mục từ viết tắt …………………………………………………….. x

Chương 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ……………………. 1

1.1 Lý do nghiên cứu ……………………………………………… 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu …………………………………………... 2

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu …………………………….. 3

1.4 Phương pháp nghiên cứu ……………………………………… 4

1.5 Đóng góp mới của nghiên cứu ………………………………... 4

1.6 Kết cấu nghiên cứu ……………………………………………. 4

Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ THÔNG TIN TÀI CHÍNH, MINH

BẠCH THÔNG TIN TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT …. 6

2.1 Một số vần đề chung về thông tin tài chính và tầm quan trọng

của minh bạch thông tin tài chính …………………………….. 6

2.1.1 Khái niệm thông tin tài chính …………………………. 6

2.1.2 Khái niệm minh bạch thông tin tài chính ……………… 7

2.2 Đo lường mức độ minh bạch thông tin tài chính ……………… 10

2.2.1 Chỉ số CIFAR …………………………………………. 11

2.2.2 Chỉsố minh bạch thông tin tài chính của các công ty niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ……………. 11

2.2.3 Chỉ số S&P của Standard&Poor’s …………………….. 12

2.2.4 Chỉ số GTI của Singapore ……………………………... 12

vi

2.2.5 Đo lường công bố và minh bạch thông tin và theo nguyên

tắc quản trị công ty của Tổ chức Hợp tác và Phát triển

Kinh tế (OECD) ………………………………………... 13

2.2.6 Chỉ số IDTRS tại thị trường chứng khoán Đài Loan ….. 15

2.3 Một số lý thuyết nền liên quan đến tính minh bạch thông tin tài

chính …………………………………………………………... 16

2.3.1 Lý thuyết thông tin hữu ích ……………………………. 16

2.3.2 Lý thuyết thông tin bất cân xứng ……………………… 17

2.3.3 Lý thuyết tiết kiệm chi phí …………………………….. 18

2.4 Lược khảo những nghiên cứu trước …………………………… 19

2.4.1 Các nghiên cứu nước ngoài ……………………………. 19

2.4.2 Các nghiên cứu trong nước ……………………………. 22

Chương 3: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………….. 26

3.1 Quy trình nghiên cứu ………………………………………….. 26

3.1.1 Thiết kế nghiên cứu ……………………………………. 26

3.1.2 Quy trình nghiên cứu ………………………………….. 27

3.2 Thiết lập mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ minh bạch

thông tin tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường

chứng khoán Việt Nam ………………………………………… 27

3.2.1 Mô hình nghiên cứu đề xuất …………………………… 27

3.2.2 Đo lường các biến trong mô hình…… ……………….. 29

3.3 Dữ liệu nghiên cứu ……………………………………………. 44

3.4 Phương pháp ước lượng mô hình ……………………………… 45

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ………………. 47

4.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình ………………………. 47

4.2 Ma trận hệ số tương quan và hệ số phóng đại phương sai ……. 49

4.2.1 Ma trận hệ số tương quan ……………………………… 49

4.2.2 Hệ số phóng đại phương sai (VIF) …………………….. 51