Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của công ty bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Lưu Hoàng Quyên ; Phan Đức Dũng người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

-------

LƯU HOÀNG QUYÊN

NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI

CỦA CÔNG TY BẢO HIỂM NHÂN THỌ Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHAN ĐỨC DŨNG

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Lưu Hoàng Quyên

Sinh ngày 04/ 06/ 1993 tại TP.Cần Thơ

Là học viên cao học khóa XXI, lớp CH21B, trường Đại học Ngân hàng (năm học 2019 -

2021)

Mã số học viên: 020121190159

Tôi xin cam đoan đề tài: “Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của Công ty

bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam” dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Phan Đức Dũng là

nghiên cứu của cá nhân tôi và không có những sao chép từ các công trình nghiên cứu của

các tác giả khác. Luận văn nghiên cứu này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ

tại bất kỳ trường đại học nào. Kết quả nghiên cứu là hoàn toàn trung thực và không có nội

dung đã công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích

dẫn được dẫn nguồn đây đủ trong luận văn.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 8 năm 2020

Tác giả

Lưu Hoàng Quyên

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa học của tôi,

PGS. TS. Phan Đức Dũng, thầy đã định hướng và tận tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong suốt

quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu. Kiến thức chuyên môn và sự tận tâm của thầy là

nguồn động viên rất lớn để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng muốn gửi lời tri ân đến các quý thầy cô trường Đại học Ngân hàng đã truyền đạt

những kiến thức và kinh nghiệm quý giá, đây là cơ sở để tôi thực hiện nghiên cứu của

mình. Và xin cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học ngân hàng đã tạo điều kiện cho tôi

cũng như các học viên khác có cơ hội học tập và trao đổi thông tin trong môi trường học

tập tân tiến, hiện đại, nhất là trong giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng từ dịch Covid-19.

Sau cùng, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến những người bạn và các anh chị đồng nghiệp tại

công ty TNHH BHNT Cathay Life Việt Nam trong suốt thời gian qua đã bên cạnh và hỗ

trợ tôi thực hiên nghiên cứu của mình.

Bài luận văn này chắc hẳn không thể tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận

được sự góp ý của của các qúy thầy cô và bạn đọc để tôi có thể học hỏi và đó cũng là kinh

nghiệm quý báu để tôi có thể hoàn thiện hơn cho những đóng góp sau này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 8 năm 2020

Tác giả

Lưu Hoàng Quyên

iii

TÓM TẮT

1.1. Tiêu đề:

Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của Công ty bảo hiểm nhân thọ ở Việt

Nam

1.2. Tóm tắt:

Lý do chọn để tài: Bảo hiểm nhân thọ là một dịch vụ tài chính đóng vai rất quan trọng và

rất phổ biến ở hầu hết các quốc gia. Tuy nhiên theo số liệu thống kê từ Bộ tài chính, và kết

quả kinh doanh của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, không ít các doanh nghiệp hiện

nay hoạt động chưa thực sự hiệu quả, khả năng sinh lời kém.

Mục tiêu nghiên cứu: Vì lý do trên, hơn nữa, hiện nay có rất ít những nghiên cứu về khả

năng sinh lời của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam, mục tiêu của nghiên

cứu này là kiểm định một số nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các doanh

nghiệp bảo hiểm nhân thọ (bao gồm các nhân tố: Quy mô, thanh khoản, tính hữu hình, tỷ

lệ đầu tư và tăng trưởng kinh tế) dựa trên số liệu thu thập từ 17 công ty bảo hiểm nhân thọ

hoạt động tại Việt Nam trong giai đoạn 2014 - 2019. Qua đó, đưa ra các giải pháp nâng

cao khả năng sinh lời cũng như hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu đề ra, tác giả sử dụng phương pháp

nghiên cứu định tính và định lượng để phân tích sự ảnh hưởng của mỗi nhân tố và đưa ra

giải giáp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu: Kết quả cho thấy sự ảnh hưởng tích cực của yếu tố quy mô, tỷ lệ đầu

tư đến khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu và khả năng sinh lời trên tổng tài sản trong

khi tăng trưởng kinh tế có tác động ngược lại nhưng không đáng kể. Ngoài ra, tính hữu

hình tác tác động tích cực đến khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu nhưng lại có ảnh

hưởng tiêu cực đến khả năng sinh lời trên tổng tài sản. Nghiên cứu không cho thấy ảnh

hưởng của tính thanh khoản đến khả năng sinh lời của các doanh nghiệp.

Kết luận và hàm ý: Kết quả nghiên cứu đã cho thấy khả năng sinh lời của các doanh

nghiệp bảo hiểm đang bị tác động của các yếu tố quy mô, tỷ lệ đầu tư, tăng trưởng kinh tế

và đặc biệt là tính hữu hình. Qua đó, tác giả đưa ra một số kiến nghị đối với các cơ quan

quản lý và cho các công ty bảo hiểm nhằm thúc đẩy và nâng cao năng lực hoạt động cho

các doanh nghiệp.

1.3. Từ khóa:

Khả năng sinh lời, bảo hiểm nhân thọ.

iv

ABSTRACT

2.1. Title:

Determinants of profitability of life insurance firms in Vietnam.

2.2. Abstract:

Reason for writing: Life insurance is a financial service playing an important role and

popular in most of countries. However, as the report from the Ministry of Finance, and the

income statements of life insurers, there were many firms has operated not effectively and

their profitabilities were not good.

Problem: Therefore, the purpose of this research is testing some factors impacting on the

profitabilities of life insurance firms (including: Size, liquidity, tangibility, investment

ratio and economic growth) based on the data collected from 17 life insurers in Vietnam in

the period of 2014 - 2019. Thereby, the author raised some recommendations for

regulators and life insurers to promote and improve their profitability as well as

operational capacity

Methods: To achieve the set objectives, the author used qualitative and quantitative

research methods to analyze the effects of each factor and raise appropriate

recommendations.

Results: The results showed the positive influence of the size, investment ratio to

profitability on equity and profitability on assests while economic growth has the opposite

but negligible effect. However, tangibility has a positive impact on the profitability of

equity but has a negative effect on the profitability of total assets. The result did not show

the impact of liquidity on profitability.

Conclusion: The result showed the profitability of lifw insurance firms in Vietnam was

impacted by size, investment ratio, economic growth and especially, tangibility, Thereby,

the author raised some recommendations for regulators and life insurers to promote and

improve their operational capacity.

2.3. Keywords:

Profitability, life insurance.

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt

BHNT -- Bảo hiểm nhân thọ

DNBHNT -- Doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ

VCSH -- Vốn chủ sở hữu

PSSS -- Phương sai sai số

OLS Ordinary Least Squares Bình phương nhỏ nhất

REM Random Effects Model Mô hình tác động ngẫu nhiên

FEM Fixed Effects Model Mô hình tác động cố định

GLS Generalized Least Squares Mô hình bình phương tổng quát

ROA Return on Asset Suất sinh lời trên tài sản

ROE Return on Equity Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

IR Investment ratio Tỷ lệ đầu tư

TAN Tangibility Tính hữu hình

CR Current ratio Thanh khoản

EGR Economic growth rate Tăng trưởng kinh tế

CPI Consumer price index Chỉ số giá tiêu dùng

vi

MỤC LỤC

Danh mục các từ viết tắt.....................................................................................................v

Danh mục các bảng ...........................................................................................................ix

Danh mục các hình .............................................................................................................x

Chương 1: Tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu ...................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................... 1

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan..................................................... 3

1.3. Mục tiêu của đề tài....................................................................................................... 8

1.3.1. Mục tiêu chung ........................................................................................................8

1.3.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................................8

1.4.Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................................... 9

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 9

1.5.1. Đối tượng nghiên cứu ..............................................................................................9

1.5.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................9

1.6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 9

1.7. Tính mới và giá trị thực tiễn của đề tài...................................................................... 10

1.8. Kết cấu luận văn ........................................................................................................ 11

Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu .........................................................13

2.1. Định nghĩa về bảo hiểm nhân thọ.............................................................................. 13

2.2.Công ty bảo hiểm nhân thọ........................................................................................ 13

2.3. Hoạt động của công ty bảo hiểm nhân thọ ................................................................ 14

2.3.1. Hoạt động kinh doanh của công ty bảo hiểm nhân thọ .........................................14

2.3.2. Hoạt động đầu tư của các công ty BHNT..............................................................15

2.3.3. Lợi nhuận và tiêu chí đánh giá khả năng sinh lời của các công ty BHNT............17

2.4.Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của công ty bảo hiểm nhân thọ từ các tiền

nghiên cứu ........................................................................................................................ 19

2.4.1. Quy mô doanh nghiệp............................................................................................19

vii

2.4.2. Tính thanh khoản ...................................................................................................21

2.4.3. Tính hữu hình.........................................................................................................21

2.4.4. Tỷ lệ đầu tư............................................................................................................23

2.4.5. Tốc độ tăng trưởng GDP .......................................................................................24

2.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất...................................................................................... 26

Chương 3: Phương pháp nghiên cứu................................................................................29

3.1. Tổng thể nghiên cứu .................................................................................................. 29

3.2. Thu thập dữ liệu......................................................................................................... 30

3.3. Xử lý và phân tích dữ liệu ......................................................................................... 31

3.3.1. Ước lượng các biến trong mô hình........................................................................31

3.3.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ..............................................................................32

Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận....................................................................35

4.1.Bảng thống kê mô tả .................................................................................................. 35

4.2. Kiểm tra tương quan giữa các biến độc lập............................................................... 36

4.3. Thực hiện hồi quy các biến........................................................................................ 36

4.3.1. Hồi quy theo mô hình pool - OLS .........................................................................36

4.3.2. Hồi quy theo mô hình đánh giá tác động cố định - fixed effects (FEM)...............38

4.3.3. Hồi quy theo mô hình đánh giá tác động ngẫu nhiên - random effects (REM) ....39

4.4. Lựa chọn mô hình hồi quy......................................................................................... 40

4.5. Kiểm định các khuyết tật của mô hình ...................................................................... 41

4.6. Khắc phục khuyết tật với phương pháp GLS ............................................................ 42

4.7. Thảo luận kết quả thực nghiệm: ................................................................................ 44

4.7.1. Ảnh hưởng của yếu tố quy mô đến khả năng sinh lời của DNBHNT...................44

4.7.2. Ảnh hưởng của yếu tố tỷ lệ đầu tư đến khả năng sinh lời của DNBHNT.............45

4.7.3. Ảnh hưởng của tính hữu hình đến khả năng sinh lời của DNBHNT ....................48

4.7.4. Ảnh hưởng của yếu tố tăng trưởng kinh tế đến khả năng sinh lời của DNBHNT 50

Chương 5: Kết luận và khuyến nghị.................................................................................53

5.1. Tổng kết nghiên cứu .................................................................................................. 53