Những nhân tố tác động đến số thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Tài Hằng Nga ; Phan Diên Vỹ người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN TÀI HẰNG NGA

NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN

THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN TÀI HẰNG NGA

NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN

THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG NAI

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHAN DIÊN VỸ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Phần tiếng Việt

Tiêu đề: Những nhân tố tác động đến tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại

Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai

Tóm tắt: Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách quan trọng nhằm

bảo đảm an sinh xã hội do Nhà nước tổ chức. Trong BHXH có BHXH tự nguyện và

BHXH bắt buộc. BHXH tự nguyện là hình thức để người lao động ở thị trường phi

chính thức chủ động tự nguyện tham gia, lựa chọn mức đóng, phương thức đóng

phù hợp với thu nhập của mình nhằm góp phần ổn định cuộc sống. Tỉnh Đồng Nai

là một trong những tỉnh phát triển mạnh về công nghiệp với nhiều khu công nghiệp

lớn, tập trung nhiều dân cư. Bên cạnh số lượng lao động chính thức đông đảo, lực

lượng lao động phi chính thức kinh doanh nhỏ lẻ, sản xuất tiểu thủ công nghiệp,

tiểu thương trên địa bàn khá nhiều. Từ đặc điểm của địa bàn kinh doanh, BHXH

Đồng Nai đã luôn chú trọng đến việc thu hút người dân tham gia BHXH tự nguyện

nhằm đảm bảo lợi ích cho người lao động ở khu vực phi chính thức cũng như tăng

thu cho BHXH tỉnh Đồng Nai. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu

các nhân tố ảnh hưởng đến thu BHXH tại BHXH tỉnh Đồng Nai. Trước thực tiễn

đó, đề tài “Những nhân tố tác động đến thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội

Đồng Nai”. Thông qua số liệu khảo sát thu thập từ khách hàng tham gia BHXH tự

nguyện, sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với mô hình hồi quy đa biến,

đề tài đã xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia BHXH của cá

nhân. Trên cơ sở đó, đề tài đề xuất những giải pháp nhằm tăng khả năng thu hút

khách hàng tham gia BHXH tự nguyện, từ đó, góp phần tăng thu BHXH tại BHXH

Đồng Nai trong thời gian tới.

Từ khóa: nhân tố, thu bảo hiểm, bảo hiểm xã hội

ii

English

Title: Factors affecting voluntary social insurance participation at Dong Nai

Social Insurance Agency

Abstract: Social insurance is one of the important policies to ensure social

security organized by the State. In social insurance, there are voluntary social

insurance and compulsory social insurance. Voluntary social insurance is a form for

workers in the informal market to actively participate voluntarily, choose the

contribution rate and method of payment in accordance with their income in order

to contribute to stabilizing their lives. Dong Nai province is one of the provinces

with strong industrial development with many large industrial zones, with many

inhabitants. In addition to the large number of official employees, the workforce of

informal employees doing small businesses, handicraft production, and small

businesses in the area is quite large. From the characteristics of the business area,

Dong Nai Social Insurance has always focused on attracting people to participate in

voluntary social insurance to ensure benefits for employees in the informal sector as

well as increase revenues for the social insurance of Dong Nai province. This raises

an urgent need for the study of factors affecting the collection of social insurance at

the social insurance agency of Dong Nai province. Before that reality, the topic

"Factors affecting social insurance collection at Dong Nai Social Insurance".

Through survey data collected from customers participating in voluntary social

insurance, using quantitative research methods with multivariate regression models,

the topic has identified the factors affecting the decision to participate in social

insurance. personal. On that basis, the topic proposes solutions to increase the

ability to attract customers to participate in voluntary social insurance, thereby,

contributing to increasing social insurance collection at Dong Nai Social Insurance

in the coming time.

Key words: factors, insurance collection, social insurance

iii

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết

quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố

trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn

được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tác giả

iv

LỜI CÁM ƠN

Để có thể hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh

sự nỗ lực cố gắng của bản thân còn có sự hướng dẫn nhiệt tình của Thầy Phan Diên

Vỹ, cũng như sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học

tập nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ.

Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến giảng viên hướng dẫn đã hết lòng

giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân

thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý thầy cô trường Đại học Ngân hàng thành

phố Hồ Chí Minh đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi

điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và cho đến

khi thực hiện luận văn.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn

đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và

thực hiện luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh.

v

MỤC LỤC

MỤC LỤC..................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...................................................................... viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................ix

DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................x

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI.......................................................................1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài .............................................................................1

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................2

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................2

1.5 Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................3

1.5.1 Dữ liệu nghiên cứu: ...................................................................................3

1.5.2 Phương pháp nghiên cứu:..........................................................................3

1.6. Nội dung nghiên cứu............................................................................................4

1.7 Đóng góp của đề tài...............................................................................................4

1.8 Bố cục dự kiến của luận văn .................................................................................5

Kết luận chương 1 .......................................................................................................7

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN

NGUỒN THU BẢO HIỂM XÃ HỘI.......................................................................8

2.1 Cơ sở lý thuyết về bảo hiểm xã hôi...............................................................8

2.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội ................................................................8

2.1.2 Đặc điểm bảo hiểm xã hội..................................................................9

2.1.3 Vai trò của bảo hiểm xã hội .............................................................11

2.1.4 Các lý thuyết liên quan....................................................................12

2.1.4.1 Thuyết hành động hợp lý TRA .....................................................12

2.2 Tổng quan các nghiên cứu trước có liên quan ............................................14

2.2.1 Nghiên cứu nước ngoài ....................................................................14

2.2.2 Nghiên cứu trong nước ....................................................................15

2.2.3 Khoảng trống nghiên cứu.................................................................17

vi

Kết luận chương 2 .....................................................................................................18

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................19

3.1 Quy trình nghiên cứu ..................................................................................19

3.2 Mô hình nghiên cứu ....................................................................................19

3.3 Phương pháp nghiên cứu.............................................................................23

3.3.1 Phương pháp nghiên cứu định tính ..................................................23

3.3.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng ...............................................29

Kết luận chương 3 .....................................................................................................33

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..............................34

4.1 Giới thiệu về Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai ............................................34

4.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của BHXH tỉnh Đồng Nai............34

4.1.2 Chức năng, nhiệm vụ và quyền của Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai34

4.1.3 Cơ cấu tổ chức và tình hình nhân sự................................................38

4.1.4 Kết quả hoạt động BHXH tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn nghiên cứu40

4.2 Các quy định về BHXH tự nguyện đang triển khai tại BHXH tỉnh Đồng

Nai.....................................................................................................................41

4.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu BHXH tại BHXH tỉnh Đồng Nai.............44

4.3.1 Thống kê mô tả dữ liệu ....................................................................44

4.3.2 Phân tích hệ số Cronbach’s Alpha ...................................................48

4.3.3 Phân tích nhân tố khám phá EFA.....................................................50

4.3.4 Phân tích ma trận tương quan ..........................................................54

4.3.5 Phân tích hồi quy đa biến và các kiểm định liên quan.....................56

4.4 Thảo luận kết quả nghiên cứu .....................................................................60

Kết luận chương 4 .............................................................................................64

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................65

5.1 Kết luận .......................................................................................................65

5.2 Kiến nghị.....................................................................................................65

5.2.1 Các kiến nghị liên quan đến thu nhập bình quân .............................65

5.2.2 Các kiến nghị liên quan đến trách nhiệm đạo lý, ý thức sức khỏe khi

về già .........................................................................................................66

vii

5.2.3 Các kiến nghị liên quan đến ảnh hưởng xã hội................................68

5.2.4 Các kiến nghị liên quan đến yếu tố kiểm soát hành vi.....................68

5.2.5 Các kiến nghị liên quan đến yếu tố thái độ đối với BHXH .............69

5.3 Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .....................................70

Kết luận chương 5 .............................................................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Stt Từ viết tắt Ý nghĩa

1 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp

2 BHXH Bảo hiểm xã hội

3 BHYT Bảo hiểm y tế

4 BLDTBXH Bộ Lao động thương binh xã hội

5 CP Chính phủ

6 DN Doanh nghiệp

7 NLD Người lao động

ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 4.1: Kết quả Phân tích nhân tố khám phá các biến độc lập .............................51

Bảng 4.2: Kết quả phân tích ma trận xoay EFA các nhân tố độc lập .......................52

Bảng 4.3: Kết quả EFA thang đo quyết định tham gia BHXH TN ..........................53

Bảng 4.4: Ma trận hệ số tương quan Pearson ...........................................................55

Bảng 4.5: Kết quả hồi quy tuyến tính .......................................................................56