Những nhân tố ảnh hưởng đến đa dạng hóa thu nhập của nông hộ ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HỨA THỊ PHƯƠNG CHI

NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

ĐA DẠNG HÓA THU NHẬP CỦA NÔNG HỘ

Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Chuyên ngành : Kinh tế học

Mã số chuyên ngành : 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. NGUYỄN MINH ĐỨC

TP.Hồ Chí Minh, Năm 2015

iii

TÓM TẮT

Đa dạng hóa thu nhập đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông

nghiệp nông thôn ở Việt Nam nói chung và vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói

riêng.

Dựa trên nền tảng lý thuyết mô hình kinh tế nông hộ với hoạt động phi nông

nghiệp, nghiên cứu xem xét các nhân tố về đặc điểm của chủ hộ, đặc điểm và nguồn

lực của nông hộ trong tác động của nó đối với đa dạng hóa thu nhập.

Bằng mô hình hồi quy Binary Logistic, nghiên cứu đã phân tích bộ dữ liệu

từ cuộc điều tra Khảo sát mức sống hộ gia đình Việt Nam (VHLSS) năm 2012 để

cho ra các kết quả sau:

Các nhân tố tác động đến đa dạng hóa thu nhập của nông hộ vùng Đồng bằng

sông Cửu Long là đào tạo nghề, số người phụ thuộc trong nông hộ, số lượng thành

viên của nông hộ, trình độ học vấn trung bình của các thành viên trong nông hộ,

trình độ học vấn của chủ hộ và số người tham gia vào hoạt động sản xuất phi nông

nghiệp trong gia đình.

Trong khi đó, các nhân tố được kì vọng là giới tính chủ hộ, tuổi của chủ hộ,

diện tích đất nông nghiệp bình quân và thu nhập nông nghiệp bình quân đã không

có ý nghĩa thống kê.

iv

MỤC LỤC

Lời cam đoan .............................................................................................................. i

Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii

Tóm tắt ....................................................................................................................... iii

Mục lục ....................................................................................................................... iv

Danh mục hình ..........................................................................................................vii

Danh mục bảng......................................................................................................... viii

Danh mục từ viết tắt ................................................................................................. ix

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU..................................1

1.1 . Đặt vấn đề nghiên cứu ..........................................................................................1

1.2 . Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................3

1.3 . Câu hỏi nghiên cứu...............................................................................................3

1.4 . Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................3

1.5 . Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................4

1.6 . Ý nghĩa thực tiễn của luận văn nghiên cứu ..........................................................4

1.7 . Kết cấu luận văn nghiên cứu ................................................................................4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT NGHIÊN CỨU..............................................6

2.1 . Các khái niệm.......................................................................................................6

2.1.1. Nông hộ..................................................................................................6

2.1.2. Các nguồn thu nhập của nông hộ...........................................................6

2.1.3. Đa dạng hóa thu nhập ............................................................................7

2.2 . Cơ sở lý thuyết......................................................................................................7

2.2.1. Mô hình kinh tế nông hộ với hoạt động phi nông nghiệp......................7

2.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến đa dạng hóa thu nhập .................................11

2.2.3. Đo lường đa dạng hóa thu nhập............................................................13

2.3 . Các nghiên cứu trước...........................................................................................14

v

2.3.1. Nghiên cứu tại một số quốc gia ............................................................14

2.3.2. Nghiên cứu tại Việt Nam ......................................................................17

2.4. Kết luận ................................................................................................................20

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................22

3.1. Khung tiếp cận nghiên cứu ..................................................................................22

3.2. Mô hình kinh tế lượng xác định nhân tố tác động đến đa dạng hóa thu nhập .....23

3.2.1. Xây dựng mô hình hồi quy ...................................................................23

3.2.2. Mô tả các biến.......................................................................................26

3.3. Dữ liệu nghiên cứu...............................................................................................29

3.4. Các bước phân tích và xử lý số liệu .....................................................................30

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...............................................................31

4.1. Kết quả thống kê mô tả ........................................................................................31

4.1.1. Tình trạng đa dạng hóa thu nhập ..........................................................31

4.1.2. Các nhân tố về chủ hộ...........................................................................32

4.1.3. Các nhân tố về đặc điểm nông hộ .........................................................34

4.1.4. Nguồn lực của nông hộ .........................................................................35

4.2. Kết quả mô hình...................................................................................................36

4.3. Kiểm định mức độ phù hợp của mô hình.............................................................37

4.3.1. Kiểm định Omnibus đánh giá mức độ phù hợp chung của mô hình ....37

4.3.2. Kiểm định Hosmer và Lemeshow ........................................................37

4.3.3. Kiểm định mức độ giải thích của mô hình............................................37

4.3.4. Kiểm định mức độ dự báo tính chính xác của mô hình........................37

4.3.5. Kiểm định khác biệt các yếu tố giữa hộ có đa dạng hóa và không đa

dạng hóa thu nhập .................................................................................38

4.4. Thảo luận kết quả .................................................................................................41

vi

4.4.1. Ước lượng xác suất đa dạng hóa theo tác động biên từng yếu tố .........41

4.4.2. Vai trò ảnh hưởng của các yếu tố .........................................................43

4.4.3. So sánh với các nghiên cứu trước .........................................................43

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH........................................46

5.1. Kết luận ................................................................................................................46

5.2. Các gợi ý chính sách ............................................................................................47

5.3. Hạn chế của nghiên cứu ......................................................................................48

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo.................................................................................49

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................51

PHỤ LỤC...................................................................................................................54

Phụ lục 1: Kết quả thống kê mô tả

Phụ lục 2: Kết quả mô hình hồi quy Binary Logistic

Phụ lục 3: Kiểm định mức độ phù hợp của mô hình

Phụ lục 4: Ước lượng xác suất đa dạng hóa theo tác động biên từng yếu tố

Phụ lục 5: Mô tả các biến trích ra từ bộ dữ liệu VHLSS 2012

Phụ lục 6: Các nguồn thu nhập của hộ gia đình trích ra từ bộ dữ liệu VHLSS 2012

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Khung tiếp cận nghiên cứu ......................................................................22

Hình 4.1. Tỷ lệ đa dạng hóa thu nhập ......................................................................31

Hình 4.2. Sự phân bố tuổi chủ hộ.............................................................................32

Hình 4.3. Tỷ lệ giới tính chủ hộ ...............................................................................33

Hình 4.4. Trình độ học vấn của chủ hộ....................................................................33