Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng tại HOSE

i

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng luận văn “Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi

đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng tại HOSE” là bài nghiên cứu của

chính tôi dưới sự hướng dẫn của TS Trần Lương Anh.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc

được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/ nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn

này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, năm 2018

Tác giả

Hứa Quốc Thuận

ii

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin đặc biệt cảm ơn TS. Trần Lương Anh, người hướng dẫn tôi

thực hiện luận văn này. Trong khi tôi đang khá thất vọng khi email cho nhiều giảng viên

theo giới thiệu của khoa sau đại học nhưng không nhận được hồi âm nào, thầy là người

đã hồi âm đồng ý nhận làm người hướng dẫn khoa học cho tôi dù thầy sống và làm việc

xa Việt Nam, rất cám ơn thầy! Thầy cũng là người đã thường xuyên động viên tôi khi

sức khỏe tôi không tốt dẫn đến tinh thần sa sút trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi

xin gởi lời tri ân sâu sắc đến thầy.

Tôi cũng xin cám ơn thầy phó hiệu trưởng, PGS. TS Vũ Hữu Đức, thầy đã hồi âm

trả lời thư nhờ yêu cầu giúp đỡ khi tôi thi tuyển vào trường, thầy đã chỉ đạo các phòng

ban hỗ trợ cho tôi lên phòng thi trong quá trình thi tuyển cũng như chỉ đạo hỗ trợ tôi

trong quá trình tôi học tập tại trường. Nếu không có sự giúp đỡ của thầy tôi đã không có

đủ niềm tin đi hết khóa học. Tôi xin gởi lời tri ân sâu sắc đến thầy.

Xin cám ơn TS. Phạm Đình Long, thầy đã dạy cho tôi nhiều kiến thức Stata có

thể áp dụng trong luận văn và đã nhiều lần động viên tôi cố gắng hoàn thành luận văn.

Xin cám ơn thầy PGS. TS Võ Xuân Vinh, anh Lý Duy Trung khoa sau đại học

cùng các anh chị trong thư viện nhà trường đã động viên tôi trong quá trình làm luận

văn.

Bên cạnh đó, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả các cán bộ, các quý thầy cô khoa

sau đại học trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ, hướng dẫn, truyền đạt

cho tôi những kiến thức quý báu trong thời gian học tập tại trường. Những kiến thức đã

học là nền tảng cơ bản để tôi hoàn thành luận văn này.

Xin tri ân VilaLAB đã cùng tôi lập trình bọ điện tử phục vụ cho luận văn này.

Cuối cùng, nếu không có “Khoai Lang” luận văn này đã không bắt đầu cũng như

không thể kết thúc!

TP. Hồ Chí Minh, năm 2018

iii

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

TÓM TẮT

Luận văn kiểm tra sự tồn tại của phần bù giá trị cũng như kiểm tra khả năng xây

dựng một bảng điểm hỗn hợp giúp nhà đầu tư cá nhân có thể thể nhận diện được các cổ

phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng có khả năng sinh lời và có khả năng thua lỗ tại

HOSE. Dữ liệu sử dụng là dữ liệu thứ cấp trong giai đoạn từ khi HOSE thành lập cho

đến 31 tháng 3 năm 2017.

Kết quả nghiên cứu phát hiện rằng phần bù giá trị có xuất hiện trong giai đoạn

nghiên cứu với giá trị trung bình là 9.79% và giá trị trung vị là 15.65%, kết quả này ngụ

ý rằng nhà đầu tư nên đầu tư vào cổ phiếu giá trị thay vì đầu tư vào cổ phiếu tăng trưởng.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy bảng điểm hỗn hợp (OU_SCORE) có khả năng dự

báo khả năng “chiến thắng” và “chiến bại” của cả cổ phiếu giá trị và tăng trưởng. Với cổ

phiếu giá trị, OU_SCORE tốt nhất có lợi nhuận trung bình hàng năm 58.07%,

OU_SCORE kém nhất có lợi nhuận trung bình hàng năm -44.44%. Với cổ phiếu tăng

trưởng hai giá trị trên lần lượt là 26% và -13.91%.

Xét dưới góc độ tổ hợp 2 OU_SCORE tốt nhất so với 2 OU_SCORE kém nhất

thì:

• Với cổ phiếu giá trị: Nếu bán khống danh mục có tổ hợp OU_SCORE kém

nhất và mua vào danh mục có tổ hợp OU_SCORE tốt nhất sẽ có lợi nhuận vượt trội so

với lợi nhuận của danh mục P/E thấp thuần túy trong cùng giai đoạn là 1.30%.

• Với cổ phiếu tăng trưởng: Nếu bán khống tổ hợp OU_SCORE kém nhất

và mua vào tổ hợp OU_SCORE tốt nhất sẽ có lợi nhuận vượt trội so với lợi nhuận danh

mục P/E cao thuần túy trong cùng giai đoạn là 12.49%.

• Đặc biệt, nếu thực hiện mua vào tổ hợp OU_SCORE tốt nhất của danh

mục giá trị đồng thời bán khống tổ hợp OU_SCORE kém nhất của danh mục tăng trưởng

lợi nhuận vượt trội lên đến 14.09% so với lợi nhuận của danh mục HOSE cùng giai đoạn,

nếu tính bằng lợi nhuận trung vị thì lên đến 30.88%.

iv

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................ii

TÓM TẮT ...................................................................................................................... iii

MỤC LỤC.......................................................................................................................iv

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ................................................................................ viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................ix

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..........................................................................................xi

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .......................1

1.1. Cơ sở hình thành luận văn.....................................................................................1

1.2. Vấn đề nghiên cứu.................................................................................................4

1.3. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................5

1.4. Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................5

1.5. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu .........................................................................5

1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu.........................................................................................6

1.7. Kết cấu luận văn....................................................................................................6

CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT................................................................................8

2.1. Các khái niệm........................................................................................................8

2.1.1. Nhà đầu tư trung bình ....................................................................................8

2.1.2. Đầu tư giá trị (Value investing) .....................................................................8

2.1.3. Cổ phiếu giá trị (Value stocks) ......................................................................9

2.1.4. Cổ phiếu tăng trưởng (Growth stocks).........................................................10

2.1.5. Phần bù giá trị (Value premium)..................................................................11

2.2. Các lý thuyết nền tảng.........................................................................................11

2.2.1. Lý thuyết thị trường hiệu quả.......................................................................11

2.2.2. Lý thuyết tài chính hành vi ..........................................................................13

v

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước.........................................................................15

2.3.1. Các nghiên cứu về phần bù giá trị................................................................15

2.3.1.1 Các nghiên cứu quốc tế ..........................................................................15

2.3.1.2. Các nghiên cứu trong nước ...................................................................17

2.3.2. Các nghiên cứu về quá trình bổ sung giúp tăng thêm hiệu quả trong việc chọn

lựa cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng ..........................................................19

2.3.2.1. Các nghiên cứu về mối quan hệ giữa thông tin kế toán và tỷ suất sinh lợi

của cổ phiếu........................................................................................................19

2.3.2.2. Các nghiên cứu về mối quan hệ giữa việc sử dụng đồng thời thông tin kế

toán và tâm lý thị trường với tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu................................23

2.4. Giả thuyết nghiên cứu .........................................................................................26

2.4.1. Phần bù giá trị ..............................................................................................27

2.4.2. Thanh khoản cổ phiếu ..................................................................................27

2.4.3. Quy mô công ty............................................................................................28

2.4.4. Khả năng sinh lời của công ty......................................................................29

2.4.5. Hiệu quả hoạt động của công ty...................................................................29

2.4.6. Đòn bẩy tài chính và khả năng chi trả các khoản nợ ngắn hạn....................30

2.4.7. Chỉ báo hỗn hợp về lợi nhuận trong tương lai của cổ phiếu........................31

CHƯƠNG III: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................32

3.1. Dữ liệu và mô hình nghiên cứu...........................................................................32

3.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ......................................................................32

3.1.2. Phương pháp đo lường .................................................................................34

3.1.3. Mô hình nghiên cứu .....................................................................................39

3.2. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................41

3.2.1. Phân tích thống kê mô tả..............................................................................41

3.2.2. Phân tích đơn biến và đôi biến.....................................................................41

3.2.3. Phân tích tương quan....................................................................................41

3.2.4. Phân tích hồi quy..........................................................................................42

vi

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

3.3. Phương pháp xây dựng chỉ báo bằng bảng điểm hỗn hợp ..................................44

CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN...............................................................46

4.1. Thống kê mô tả....................................................................................................46

4.2. Phân tích đơn biến...............................................................................................52

4.3. Phân tích đôi biến................................................................................................55

4.3.1. Phần bù giá trị và hệ số tiền mặt ..................................................................57

4.3.2. Phần bù giá trị và biên lợi nhuận .................................................................57

4.3.3. Phần bù giá trị và vòng quay tài sản ............................................................57

4.3.4. Phần bù giá trị và thanh khoản cổ phiếu ......................................................57

4.3.5. Phần bù giá trị và hệ số khả năng thanh toán nợ hiện tại.............................58

4.3.6. Phần bù giá trị và quy mô doanh nghiệp......................................................58

4.3.7. Phần bù giá trị và đòn bẩy tài chính.............................................................58

4.3.8. Phần bù giá trị và tỷ lệ tăng trưởng thu nhập trước thuế và lãi vay.............58

4.3.9. Phần bù giá trị và tỷ lệ tăng trưởng thu nhập mỗi cổ phiếu.........................58

4.4. Ma trận hệ số tương quan....................................................................................59

4.5. Phân tích hồi quy.................................................................................................60

4.5.1. Lựa chọn phương pháp hồi quy phù hợp với dữ liệu nghiên cứu................60

4.5.2. Kiểm định kết quả hồi quy...........................................................................64

4.5.3. Giải thích lợi nhuận......................................................................................67

4.6. Chỉ báo bằng bảng điểm hỗn hợp .......................................................................70

4.7. Kiểm tra sức mạnh của bảng điểm hỗn hợp bên ngoài mẫu nghiên cứu ............77

CHƯƠNG V: KẾT LUẬN.............................................................................................82

5.1. Kết luận ...............................................................................................................82

5.2. Đề xuất ................................................................................................................85

5.3. Hạn chế của đề tài ...............................................................................................89

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo................................................................................91

TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................92

vii

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

PHỤ LỤC.......................................................................................................................99

Kết quả kiểm định Breusch and Pagan Lagrangian xem nên dùng Pooled OLS hay

REM ...........................................................................................................................99

Kết quả kiểm định F test xem nên dùng FEM hay Pooled OLS..............................100

Kết quả kiểm định Hausman xem nên dùng FEM hay REM ..................................101

Kết quả hồi quy mô hình Pooled OLS vững............................................................102

Kết quả hồi quy mô hình REM vững.......................................................................103

Kết quả hồi quy mô hình FEM vững .......................................................................104

Kết quả hồi quy mô hình FEM 2 chiều vững...........................................................105

Kết quả kiểm định khuyết tật phương sai sai số thay đổi ........................................106

Kết quả kiểm định khuyết tật tự tương quan............................................................106

Kết quả phương pháp ước lượng hồi quy với sai số chuẩn Driscoll-Kraay.............107

viii

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ

ix

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3. 1: Mô tả các biến được sử dụng trong nghiên cứu ...........................................40

Bảng 4. 1: Thống kê mô tả toàn bộ mẫu nghiên cứu .....................................................47

Bảng 4. 2: Thống kê mô tả sắp xếp theo tứ phân vị của hệ số P/E................................49

Bảng 4. 3: Lợi nhuận trung bình hàng năm của chiến lược đầu tư giá trị và chiến lược

đầu tư tăng trưởng dựa vào cách sắp xếp theo hệ số P/E...............................................52

Bảng 4. 4: Lợi nhuận trung vị hàng năm của chiến lược đầu tư giá trị và chiến lược đầu

tư tăng trưởng dựa vào cách sắp xếp theo hệ số P/E......................................................54

Bảng 4. 5: Giá trị trung bình và giá trị trung vị của lợi nhuận cổ phiếu phân chia theo

trên trung vị và dưới trung vị theo các biến nghiên cứu ................................................56

Bảng 4. 6: Ma trận tương quan giữa các biến ................................................................59

Bảng 4. 7: Kết quả kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến..................................................60

Bảng 4. 8: Kết quả kiểm định lựa chọn giữa Pooled OLS, REM và FEM ....................61

Bảng 4. 9: Kết quả hồi quy của phương pháp Pooled OLS, REM, FEM và FEM 2 chiều

........................................................................................................................................62

Bảng 4. 10: Kết quả kiểm định phương sai của sai số không đổi và tự tương quan của sai

số ....................................................................................................................................64

Bảng 4. 11: Kết quả hồi quy của phương pháp Pooled OLS, REM, FEM, FEM 2 chiều

và Driscoll-Kraay...........................................................................................................66

Bảng 4. 12: Lợi nhuận trung bình và lợi nhuận trung vị hàng năm sắp xếp theo bảng điểm

hỗn hợp...........................................................................................................................71

Bảng 4. 13: Số lượng cổ phiếu có tổ hợp bảng điểm hỗn hợp tốt nhất (0 & 1) và kém

nhất (4 & 5) hàng năm ...................................................................................................76

Bảng 4. 14 : Lợi nhuận trung bình và lợi nhuận trung vị hàng năm sắp xếp theo bảng

điểm hỗn hợp của dữ liệu ngoài mẫu (1/4/2017 - 31/3/2018)........................................78

Bảng 5. 1 : Số lượng và lợi nhuận của danh mục cổ phiếu giá trị OU_SCORE 0 và

OU_SCORE 5 qua các năm trong tương quan với lợi nhuận của toàn HOSE..............87

x

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

Bảng 5. 2 : Số lượng và lợi nhuận của danh mục cổ phiếu tăng trưởng OU_SCORE 0 và

OU_SCORE 5 qua các năm trong tương quan với lợi nhuận của toàn HOSE..............88

xi

Những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận khi đầu tư vào cổ phiếu giá trị và cổ phiếu

tăng trưởng tại HOSE

Hứa Quốc Thuận MFB015A

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

B/M: Hệ số giá trị sổ sách trên thị giá

C/P: Hệ số dòng tiền trên thị giá

D/P: Hệ số cổ tức trên thị giá

E/P: Hệ số thu nhập cổ phiếu trên thị giá

EMH: Lý thuyết thị trường hiệu quả

FEM: Mô hình tác động cố định

F_SCORE: Chỉ báo của Piotrioski

GDP: Tổng sản phẩm quốc nội

G_SCORE: Chỉ báo của Mohanram

HOSE: Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

P/B: Hệ số thị giá trên giá trị sổ sách

P/C: Hệ số thị giá trên dòng tiền

P/E: Hệ số thị giá trên thu nhập cổ phiếu

Pooled OLS: Mô hình hồi quy gộp

REM: Mô hình tác động ngẫu nhiên

ROA: Hệ số lợi nhuận trên tổng tài sản

OU_SCORE:Bảng điểm hỗn hợp dự đoán khả năng sinh lợi của cổ phiếu

TTCK: Thị trường chứng khoán