Nhận thức của vị thành niên việt nam độ tuổi 15 17 về bình đẳng giới và các yếu tố tác động

1

Nhận thức của vị thành niên Việt Nam độ tuổi

15- 17 về bình đẳng giới và các yếu tố

tác động

Trần Thị Phương

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; Khoa Xã hội học

Chuyên ngành: Xã hội học; Mã số: 60 31 30

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hữu Minh

Năm bảo vệ: 2012

Abstract. Làm rõ một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu như: Nhận thức,

vị thành niên, giới, bình đẳng giới,… Trên cơ sở đó, bước đầu xây dựng cơ sở lý

thuyết cho vấn đề nghiên cứu. Tổng quan một số nghiên cứu có liên quan đến việc

phân tích nhận thức của trẻ vị thành niên về bình đẳng giới. Mô tả thực trạng nhận

thức của nhóm vị thành niên từ 15- 17 tuổi ở Việt Nam hiện nay về vấn đề bình đẳng

giới. Cụ thể là: Nhận thức về bình đẳng giới trong cuộc sống gia đình (vai trò của

người vợ và người chồng, sự phân công lao động trong gia đình, mối quan hệ quyền

lực giữa vợ và chồng qua các quyết định…). Phân tích các nhân tố tác động đến nhận

thức của trẻ vị thành niên (từ 15- 17 tuổi) về bình đẳng giới. Cụ thể: Các nhân tố từ

phía bản thân vị thành niên (giới tính); các nhân tố gia đình (học vấn cha mẹ, nơi ở,

mức sống…).

Keywords. Xã hội học; Bình đẳng giới; Trẻ vị thanh niên

Content.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Bình đẳng giới là một trong những mục tiêu phát triển thiên niên kỷ, là tiêu chí

quan trọng để đánh giá sự phát triển của mỗi xã hội và là yếu tố cơ bản để nâng cao

khả năng tăng trưởng kinh tế của từng quốc gia. Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt

được những thành tựu đáng ghi nhận trong nỗ lực giảm thiểu tình trạng bất bình đẳng

về giới. Việc đẩy mạnh các hoạt động về giới đã tạo ra sự chuyển biến tích cực về

nhận thức cũng như hành động của xã hội trước những vấn đề bất bình đẳng giới.

Tuy nhiên cuộc đấu tranh cho bình đẳng giới ở Việt Nam còn gặp nhiều khó

khăn và tình trạng bất bình đẳng giới là một trong những thách thức chính về phát triển

đối với Việt Nam. Trước hết, đó là những định kiến giới ở nhiều tầng lớp xã hội coi

trọng nam giới hơn phụ nữ. Nhìn chung, nhận thức về bình đẳng giới của một bộ phận

không nhỏ người dân còn hạn chế. Trong nhiều trường hợp, những quan niệm bất bình

đẳng giới được khái quát hoá và trở thành các chuẩn mực và giá trị xã hội. Trong khi

điều kiện kinh tế đang thay đổi nhanh chóng thì các chuẩn mực, giá trị văn hoá liên

2

quan đến vai trò giới dường như thay đổi rất chậm chạp [19; tr.11]. Do đó, cuộc chiến

đấu chống lại bất bình đẳng giới ở Việt Nam đòi hỏi nỗ lực nhiều hơn trong việc nâng

cao nhận thức người dân về bình đẳng giới.

Vị thành niên là giai đoạn quá độ từ trẻ con sang người lớn, đây cũng là giai

đoạn diễn ra sự học tập, thích nghi và lựa chọn các giá trị, chuẩn mực một cách mạnh

mẽ. Quá trình nhận thức, hình thành nhân cách ở giai đoạn này giữ vai trò quan trọng

trong cuộc đời mỗi con người và chịu sự chi phối không nhỏ từ ý thức hệ chủ đạo đang

tồn tại trong xã hội. Nhóm vị thành niên ở độ tuổi từ 15 đến 17 phần lớn vẫn đang là

học sinh, những hiểu biết xã hội và nhận thức của các em về bình đẳng giới chủ yếu

thông qua quan sát, học hỏi từ cha mẹ, thầy cô và mọi người xung quanh. Vì thế, nhận

thức không đầy đủ sẽ dẫn tới việc nhóm vị thành niên này tiếp thu một cách thụ động

các chuẩn mực, định kiến giới. Mặt khác, quá trình xã hội hoá vai trò giới được chia

thành 3 giai đoạn, mà theo đó, ở giai đoạn thứ ba, giai đoạn ở tuổi vị thành niên, trẻ em

bắt đầu có ý thức hơn về giới do quá trình xã hội hoá toàn diện hơn [13; tr. 47].

Nhận thức của vị thành niên về bình đẳng giới chịu ảnh hưởng từ rất nhiều yếu

tố. Ngay từ gia đình, sự định hướng của cha mẹ về lối sống, chuẩn mực, học tập, lao

động- nghề nghiệp và trong cả sự đầu tư của cha mẹ đối với con cái cũng thường có sự

phân biệt tương đối rõ ràng về giới. Trong nhiều gia đình, công việc do trẻ em đảm

nhận thường có sự phân biệt rõ ràng theo vai trò giới. Chính yếu tố này có thể dẫn tới

nhận thức của các em về chuẩn mực cho từng giới trong phân công lao động gia đình.

Tuy nhiên, có thể thấy rằng các nghiên cứu xã hội học về thanh niên, vị thành

niên hiện nay chủ yếu tập trung vào các vấn đề có liên quan đến sức khoẻ sinh sản,

tình yêu, hôn nhân hay các vấn đề về học tập, lao động- việc làm; nhận thức đối với

bình đẳng giới còn ít được đề cập trong các công trình nghiên cứu. Chính vì thế, tìm

hiểu nhận thức của nhóm vị thành niên độ tuổi từ 15- 17 về bình đẳng giới là hết sức

cần thiết.

2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

- Xác định nhận thức của nhóm vị thành niên độ tuổi từ 15- 17 về bình đẳng

giới trong cuộc sống gia đình hiện nay.

- Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến nhận thức của vị thành niên về bình

đẳng giới trong cuộc sống gia đình.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Làm rõ một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu như: Nhận thức, vị

thành niên, giới, bình đẳng giới,… Trên cơ sở đó, bước đầu xây dựng cơ sở lý thuyết

cho vấn đề nghiên cứu.

- Tổng quan một số nghiên cứu có liên quan đến việc phân tích nhận thức của vị

thành niên về bình đẳng giới.