Nhận thức của Tôn Trung Sơn về vai trò của Người Hoa và Hoa Kiều

NhÀn th¯c cÒa T´n Trung S¨n

v“ vai trfl cÒa ng­Íi Hoa vµ Hoa ki“u

Nguy‘n Thfi H÷¨ng*

S

ˆ gia nghi™n c¯u v“ Hoa ki“u lµ

Nh©m Qu˝ TˆÍng Æ· khºng Æfinh:

ìTrong lfich sˆ c¸ch m¹ng Trung QuËc,

kh´ng c„ b t c¯ ngˆÍi nµo giËng nhˆ T´n

Trung S¨n chÛ tr‰ng vi÷c ÆÈng vi™n Hoa

ki“u, t›n nhi÷m vµ tr‰ng dÙng Hoa ki“u,

xem h‰ lµ ÆÈng l˘c chÒ y’u cÒa c¸ch

m¹ngî

(1). Bµi vi’t nµy muËn g„p ph«n l˝

gi¶i v n Æ“ t¹i sao T´n Trung S¨n l¹i xem

tr‰ng Hoa ki“u Æ’n nhˆ vÀy?

1. SuËt cuÈc ÆÍi T´n Trung S¨n vÌi x·

hÈi ngˆÍi Hoa vµ Hoa ki“u lu´n gi˜ mËi

quan h÷ ÆÆc bi÷t mÀt thi’t. Tı khi lÀp ch›

c¸ch m¹ng cho Æ’n khi c¸ch C¸ch m¹ng

T©n HÓi thµnh c´ng, ph«n lÌn thÍi gian

T´n Trung S¨n sinh sËng, ho¹t ÆÈng trong

x· hÈi ngˆÍi Trung Hoa sËng Î nˆÌc ngoµi.

C®n c¯ theo thËng k™, trong 59 n®m sinh

sËng, Æ· c„ 31 n®m T´n Trung S¨n sËng Î

h¶i ngo¹i mµ chÒ y’u lµ th´ng qua x· hÈi

Hoa ki“u(2). Do ìnhi“u n®m cˆ trÛ Î nˆÌc

ngoµi, ´ng Æ· s½n c„ Æfia vfi cÒa Hoa

ki“uî

(3). Trong thÍi gian y, T´n Trung

S¨n Æ’n M¸, CanaÆa, NhÀt B¶n, ß´ng

Nam ¸, mÈt sË nˆÌc thuÈc ch©u ¢u... ß’n

Æ©u cÚng li™n h÷ vÌi ngˆÍi Hoa vµ Hoa

ki“u nˆÌc b¶n Æfia, vµ h‰ cÚng xem T´n

Trung S¨n nhˆ ngˆÍi b¹n tri k˚, ngˆÍi

th©n cÒa m×nh. Tr™n th˘c t’, x· hÈi ngˆÍi

Hoa vµ Hoa ki“u trÎ thµnh n¨i h‰c tÀp,

sinh sËng vµ Æ„ cÚng ch›nh lµ n¨i ho¹t

ÆÈng c¸ch m¹ng cÒa T´n Trung S¨n. Cho

n™n, ´ng c„ s˘ hi”u bi’t thi’t th˘c ÆËi vÌi

ngˆÍi Hoa vµ Hoa ki“u tr™n khæp c¸c vÔng

Æ t, th u hi”u s©u sæc ˝ ngh‹, nguy÷n

v‰ng vµ nhi÷t t×nh y™u qu™ cha Æ t tÊ cÒa

h‰:

DˆÌi tri“u Thanh, ngˆÍi ìxu t dˆ¨ngî

ngoµi mÈt sË nh©n vÀt do nguy™n nh©n

ch›nh trfi, ƹi bÈ phÀn lµ lao ÆÈng c„ gia

c¶nh kh„ kh®n vµ nh©n s‹ thuÈc t«ng lÌp

th p, Î trong nˆÌc bfi b„c lÈt nÆng n“. Bæt

Æ«u tı gi˜a th’ k˚ XIX trÎ Æi, do nhu c«u

khai th¸c thuÈc Æfia, c¸c nˆÌc th˘c d©n, ÆÆc

bi÷t lµ Anh c«n mÈt sË lˆÓng lÌn lao ÆÈng

gi¸ rŒ. N®m 1858, trong thÍi gian ÆÈi qu©n

Anh - Ph¸p chi’m Æ„ng Qu¶ng Ch©u, l·nh

s˘ Anh Æ· bi”u thfi vÌi ngˆÍi d©n Æi ra nˆÌc

ngoµi ìkh´ng t®ng th™m l÷nh c mî. Trong

Æi“u ßi“u ˆÌc Bæc Kinh n®m 1860 k¸ gi˜a

Anh vµ Nhµ Thanh Æ· b· s˘ c m Æo¸n

ngˆÍi Trung Hoa di cˆ ra nˆÌc ngoµi. Do

Æ„, sË ìt©n kh¸ch ngˆÍi Trung Hoaî, t¯c lµ

Hoa ki“u mÌi t®ng l™n r t nhanh.

* Ths. NCS. Nguy‘n Thfi Hˆ¨ng, Khoa Lfich sˆ, ß¹i h‰c Vinh