Nhận thức của người dân tại Thành phố Hồ Chí Minh về vấn đề hiến xác

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN

NHẬN THỨC CỦA NGƯỜI DÂN TẠI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VỀ VẤN ĐỀ HIẾN XÁC

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội

TP.HCM, Tháng 03/2016

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN

NHẬN THỨC CỦA NGƯỜI DÂN TẠI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VỀ VẤN ĐỀ HIẾN XÁC

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội

Sinh viên (trưởng nhóm) : La Thế Thanh Vy Nữ

Sinh viên (thành viên) : Đồng Sỹ Hạnh Trinh Nữ

Sinh viên (thành viên) : Nguyễn Thị Kim Phượng Nữ

Dân tộc : Kinh

Lớp, khoa: : ĐH12XH01, khoa Xã hội học – Công tác xã hội

– Đông Nam Á

Năm thứ: : 4 / Số năm đào tạo: 4 năm

Ngành học : Xã hội học

Người hướng dẫn : Thạc sỹ Lâm Thị Ánh Quyên

TP.HCM, Tháng 03/2016

I

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................V

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN.................................................................................VI

DANH MỤC BIỂU ĐÒ .............................................................................................VIII

DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................IX

DANH MỤC TỪ VIẾT TẤT...................................................................................... XII

TÓM TẮT ĐỀ TÀI ....................................................................................................XIII

PHẦN I: TỔNG QUAN CHUNG

1. Bối cảnh vấn đề nghiên cứu ........................................................................................1

2. Tổng quan các đề tài nghiên cứu.................................................................................1

3. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................9

3.1. Ý nghĩa thực tiễn ......................................................................................................9

3.2. Ý nghĩa lý luận .......................................................................................................10

4. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................................10

4.1. Mục tiêu tổng quát..................................................................................................10

4.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................................10

5. Cơ sở lý luận..............................................................................................................11

5.1. Các lý thuyết ứng dụng...........................................................................................11

5.2. Khung nghiên cứu ..................................................................................................17

5.3. Các khái niệm chính ...............................................................................................17

5.4. Các giả thuyết nghiên cứu ......................................................................................19

6. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................19

6.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................19

6.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................19

II

6.3. Địa bàn nghiên cứu.................................................................................................19

6.4. Phương pháp và kỹ thuật nghiên cứu.....................................................................19

6.5. Phương pháp chọn mẫu..........................................................................................20

6.5.1. Mẫu định lượng ...................................................................................................20

6.5.2. Mẫu định tính .....................................................................................................20

7. Đạo đức trong nghiên cứu .........................................................................................21

8. Những hạn chế của đề tài ..........................................................................................21

PHẦN II: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

CHƯƠNG 1: ĐẶC ĐIỂM NHÂN KHẨU CỦA MẪU NGHIÊN CỨU......................23

1.1. Giới tính..................................................................................................................23

1.2. Độ tuổi và nhóm tuổi..............................................................................................23

1.3. Tình trạng hôn nhân ...............................................................................................24

1.4. Trình độ học vấn ....................................................................................................24

1.5. Nghề nghiệp ...........................................................................................................25

1.6. Tôn giáo..................................................................................................................26

1.7. Thu nhập.................................................................................................................26

1.8. Dân cư phân chia theo từng khu vực......................................................................26

1.9. Nơi sống theo nội thành và ngoại thành.................................................................27

III

CHƯƠNG 2: KHÁT QUÁT VỀ NHỮNG HIỂU BIẾT CỦA NGƯỜI DÂN TẠI

TP.HCM VỀ HIẾN XÁC..............................................................................................29

2.1. Hiểu biết của người dân về vấn đề hiến xác...........................................................29

2.1.1. Thực trạng hiểu biết của người dân về hiến xác..................................................29

2.1.2. Hiểu biết của người dân về những nơi tiếp nhận thủ tục đăng ký hiến xác ........29

2.1.3. Hiểu biết về Luật hiến xác năm 2006..................................................................33

2.1.4. Dự định của người dân về đăng ký hiến xác cho y học.......................................34

2.2. Kênh thông tin được người dân tiếp nhận về vấn đề hiến xác ...............................38

2.3. Số lượng người hiến xác mà người dân quen biết..................................................40

CHƯƠNG 3: NHỮNG QUAN NIỆM CỦA XÃ HỘI/ CỘNG ĐỒNG TÁC ĐỘNG

ĐẾN SUY NGHĨ CỦA CÁ NHÂN ..............................................................................43

3.1. Quan niệm về thể xác và linh hồn ..........................................................................43

3.2. Những quan niệm của người dân về mai táng sau khi mất ....................................43

CHƯƠNG 4: SUY NGHĨ CỦA NGƯỜI DÂN VỀ NHỮNG LỢI ÍCH CỦA HIẾN

XÁC VÀ NHỮNG ĐÓNG GÓP CHO HIẾN XÁC.....................................................51

4.1. Suy nghĩ của người dân về những lợi ích của hiến xác..........................................51

4.1.1. Góp phần cho nền y học nước nhà .....................................................................51

4.1.2. Yếu tố gia đình ảnh hưởng đến dự định hiến xác của cá nhân ...........................55

4.1.3. Mục đích cá nhân/ Lợi ích cá nhân .....................................................................57

4.1.4. Nhận định về quyền hiến xác của người dân ......................................................60

4.1.5. Giáo dục, nâng cao hiểu biết cho người dân về hiến xác ...................................66

4.2. Những đóng góp cho hiến xác................................................................................66

4.2.1. Các chế độ về quyền lợi cho những đóng góp của việc hiến xác .......................66

IV

PHẦN III: KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT – KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ

CHƯƠNG 1: KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT..................................................................70

CHƯƠNG 2: KẾT LUẬN.............................................................................................73

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP – KIẾN NGHỊ ....................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................81

PHỤ LỤC......................................................................................................................85

Phụ lục 1. Danh mục bảng biểu.....................................................................................85

Phụ lục 2. Mẫu bảng hỏi định tính .............................................................................. 90

Phụ lục 3. Câu hỏi phỏng vấn sâu ................................................................................96

Phụ lục 4. Những hồ sơ và thủ tục đăng ký hiến xác .................................................104

V

LỜI CẢM ƠN



Lời đầu tiên chúng em xin nói lên lòng biết ơn sâu sắc đối với gia đình, thầy cô, bạn bè

và những người xung quanh đã hỗ trợ, giúp đỡ chúng em trong suốt thời gian làm thực

tập tốt nghiệp này cũng như 4 năm học đại học vừa qua.

Chúng em xin bày tỏ sự biết ơn các thầy cô đã tân tình giảng dạy, chỉ bảo trong suốt

thời gian chúng em học tập trên trường. Cảm ơn thầy cô đã không quản ngại khó khăn

để truyền đạt cho chúng em kiến thức chuyên môn và những kinh nghiệm quý báu để

chúng em có thể hoàn thành được báo cáo thực tập tốt nghiệp này.

Chúng em đặc biệt cảm ơn cô Lâm Thị Ánh Quyên đã nhiệt tình giúp đỡ chúng em

trong suốt thời gian thực tập tốt nghiệp, cảm ơn cô đã hy sinh thời gian để định hướng,

góp ý cho chúng em, nhắc nhở, đốc thúc, động viên, rầy la cũng như khuyến khích của

cô đã là một nguồn động lực hết sức to lớn cho chúng em thêm vững tin vượt qua

những khó khăn khi viết báo cáo này.

Xin chân thành cảm ơn những thành viên cùng nhóm thực tập, mặc dù sẽ không tránh

khỏi những tranh luận trong quá trình nghiên cứu nhưng thật sự rất quý trọng và cảm

ơn các bạn đã cố gắng cùng nhau hoàn thiện đề tài này.

Cảm ơn sự tham gia tích cực và nhiệt tình của các đối tượng nghiên cứu. Cảm ơn mọi

người đã không ngần ngại tham gia vào cuộc khảo sát nghiên cứu và phỏng vấn sâu

của nhóm, trao gửi những thông tin, tâm tình cần thiết và giúp nhóm thực hiện bài báo

cáo, giúp nhóm hiểu được hoàn cảnh, tâm tư của các bạn và cho nhóm kinh nghiệm để

đề xuất được những phương án cải thiện tốt nhất trong báo cáo này.

Những lời cảm ơn sau cùng xin dành cho ba mẹ và gia đình đã luôn ủng hộ, động viên

và hết lòng quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất để nhóm hoàn thành đề tài này.

Mặc dù nhóm chúng em đã cố gắng hoàn thành bài báo cáo nhưng chắc chắn rằng sẽ

không tránh khỏi những thiếu sót. Chúng em kính mong nhận được sự cảm thông và

chỉ bảo của quý thầy cô để bài báo cáo của chúng em sẽ được hoàn thiện hơn nữa.

Xin chân thành cảm ơn !

VI

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN



…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………

TP.HCM, Ngày tháng năm 2016

Giáo viên hướng dẫn

Ký tên

Lâm Thị Ánh Quyên

VII

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN



…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

……………………………

TP.HCM, Ngày tháng năm 2016

Giáo viên phản biện

Ký tên

VIII

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1: Nghề nghiệp.....................................................................................................25

Bảng 2: Tôn giáo ...........................................................................................................25

Bảng 3: Dân cư phân chia theo từng khu vực ...............................................................27

Bảng 4: Những nơi tiếp nhận thủ tục đăng ký hiến xác theo hiểu biết của người dân .30

Bảng 5: Hiểu biết về những nơi tiếp nhận thủ tục đăng ký hiến xác theo người dân có

hoặc không có người thân trong gia đình làm việc trong lĩnh vực y học......................31

Bảng 6: Hiểu biết của người dân về những nơi tiếp nhận thủ tục đăng ký hiến xác theo

trình độ học vấn và nhóm tuổi.......................................................................................32

Bảng 7: Mức độ hiểu biết về Luật hiến xác năm 2006 theo người dân có và không có

người thân làm trong lĩnh vực y học .............................................................................33

Bảng 8: Mức độ hiểu biết về Luật hiến xác năm 2006 của người dân theo trình độ học

vấn và nhóm tuổi ...........................................................................................................34

Bảng 9: Dự định đăng ký hiến xác cho y học ...............................................................34

Bảng 10: Hiểu biết của người dân về những nơi tiếp nhận thủ tục đăng ký hiến xác

theo dự định đăng ký hiến xác cho y học......................................................................36

Bảng 11: Hiểu biết về Luật hiến xác năm 2006 theo dự định đăng ký hiến xác cho y

học của người dân .........................................................................................................36

Bảng 12: Dự định đăng ký hiến xác cho y học theo giới tính và nhóm tuổi.................37

Bảng 13: Kênh thông tin người dân có nghe và không nghe về hiến xác theo trình độ

học vấn và nhóm tuổi ....................................................................................................39

Bảng 14: Dự định đăng ký HX cho y học theo số lượng người hiến xác mà họ quen

biết.................................................................................................................................41

Bảng 15: Mức độ đồng tình của người dân về quan niệm thể xác và linh hồn (sau khi

loại phương án trả lời “không biết”) .............................................................................43

Bảng 16: Mức độ đồng tình của người dân về quan niệm thể xác và linh hồn theo dự

định đăng ký hiến xác cho y học, giới tính, trình độ học vấn và nhóm tuổi.................45

Bảng 17: Mức độ đồng tình của người dân về những quan niệm mai táng sau khi mất

(sau khi loại phương án trả lời “Không biết” ................................................................47

Bảng 18: Mức độ đồng tình của người dân về những quan niệm mai táng sau khi mất

theo dự định đăng ký hiến xác, giới tính, trình độ học vấn và nhóm tuổi.....................48

IX

Bảng 19: Mức độ đồng tình của người dân về những đóng góp của hiến xác cho nền y

học nước nhà (sau khi loại phương án trả lời “Không biết”) ........................................51

Bảng 20: Mức độ đồng tình của người dân về những đóng góp của hiến xác cho nền y

học nước nhà theo dự định của người dân về đăng ký hiến xác, giới tính, trình độ học

vấn và nhóm tuổi ...........................................................................................................53

Bảng 21: Phản ứng của người dân khi người thân trong gia đình có nguyện vọng hiến

xác theo dự định đăng ký hiến xác cho y học................................................................55

Bảng 22: Mức độ đồng tình về sự toàn vẹn của cơ thể sau khi mất theo phản ứng của

người dân khi người thân trong gia đình có nguyện vọng hiến xác ..............................56

Bảng 23: Mức độ đồng tình của người dân về mục đích cá nhân/ lợi ích cá nhân trong

việc đăng ký hiến xác (sau khi loại phương án trả lời “Không biết”)...........................58

Bảng 24: Mức độ đồng tình của người dân về mục đích cá nhân/ lợi ích cá nhân trong

việc đăng ký hiến xác theo dự định của người dân về đăng ký hiến xác, giới tính, trình

độ học vấn và nhóm tuổi ...............................................................................................59

Bảng 25: Mức độ đồng tình của người dân đối với những nhận định về quyền hiến xác

(sau khi loại phương án trả lời “Không biết”)...............................................................61

Bảng 26: Mức độ đồng tình của người dân đối với những nhận định về quyền hiến xác

theo mức độ hiểu biết Luật hiến xác năm 2006, người dân có hoặc không có người

thân làm việc trong lĩnh vực y học, giới tính, trình độ học vấn và nhóm tuổi ..............62

Bảng 27: Mức độ đồng tình của người dân về việc giáo dục, nâng cao hiểu biết cho

người dân về hiến xác (sau khi loại phương án trả lời “không biết”) ...........................64

Bảng 28: Mức độ đồng tình của người dân về việc giáo dục, nâng cao hiểu biết cho

người dân về hiến xác theo dự định đăng ký hiến xác, giới tính, trình độ học vấn và

nhóm tuổi.......................................................................................................................65

Bảng 29: Mức độ đồng tình của người dân về các chế độ và quyền lợi cho những

đóng góp của việc hiến xác (sau khi loại phương án trả lời “Không biết”).................67

Bảng 30: Mức độ đồng tình của người dân về các chế độ và quyền lợi cho những đóng

góp của việc hiến xác theo dự định đăng ký hiến xác, giới tính, trình độ học vấn và

nhóm tuổi.......................................................................................................................68

Bảng 31: Mức độ đồng tình của người dân về những quan niệm mai táng sau khi mất85

Bảng 32: Mức độ đồng tình của người dân về những đóng góp của hiến xác cho nền y

học nước nhà..................................................................................................................86

X

Bảng 33: Mức độ đồng tình của người dân về mục đích cá nhân/ lợi ích cá nhân trong

việc đăng ký hiến xác ....................................................................................................87

Bảng 34: Mức độ đồng tình của người dân đối với những nhận định về quyền hiến xác88

Bảng 35: Mức độ đồng tình của người dân về việc giáo dục, nâng cao hiểu biết cho

người dân về hiến xác....................................................................................................89

Bảng 36: Mức độ đồng tình của người dân về các chế độ và quyền lợi cho những đóng

góp của việc hiến xác ....................................................................................................90