Nhận Thức Của Cộng Đồng Và Hiện Trạng Các Mối Đe Dọa Đến Tài Nguyên Động Vật Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Chạm Chu Tỉnh Tuyên Quang

ƢỜ ỌC

KHOA QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ MÔI ƢỜNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHI P

ên đề tài:

NHẬN THỨC CỦA CỘ ỒNG VÀ HI N TR NG CÁC MỐ E DỌA

Ế À UYÊ ỘNG VẬT T I KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN

CH M CHU, TỈNH TUYÊN QUANG

NGÀNH : QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG

gƣời hƣớng dẫn : hS. UYẾ A

Sinh viên thực hiện: TRUNG THỊ VUI

MSV: 1653020846

Lớp : K61B_QLTNR

Hà Nội, năm 2020

LỜI CẢ Ơ

Sau bốn năm học tập và nghiên cứu tại trƣờng Đại học Lâm Nghiệp Việt

Nam, khóa học Quản lý tài nguyên rừng (2016 – 2020) đã bƣớc vào giai đoạn

kết thúc. Đƣợc sự đồng ý của Nhà trƣờng cùng Khoa Quản lý Tài nguyên rừng

và Môi trƣờng, tôi đã thực hiện đề tài nghiên cứu “Nhận thức cộng đồng và

hiện trạng các mối đe dọa đến tài nguyên động vật tại Khu bảo tồn thiên

nhiên Chạm Chu, tỉnh Tuyên Quang . Sau thời gian thực hiện, đến nay đề tài

đã hoàn thành.

Nhân dịp này, cho phép tôi đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến ThS. Tạ

Tuyết Nga đã trực tiếp hƣớng dẫn và tận tình giúp đỡ,tạo mọi điều kiện thuận

lợi trong quá trình nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành đề tài này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Khoa Quản lý rừng và

Môi trƣờng đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu tại

trƣờng và thực hiện khóa luận tốt nghiệp.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc Lãnh đạo, cán bộ ban quản lí Khu bảo tồn

thiên nhiên Chạm Chu, Tỉnh Tuyên Quang ; các trạm kiểm lâm Hà Lang,Trung

Hà đã cho phép và tạo điều kiện tốt nhất trong quá trình tôi tiếp xúc với ngƣời

dân cũng nhƣ thu thập số liệu tại hiện trƣờng.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, tuy nhiên do đối tƣợng

nghiên cứu tƣơng đối phức tap. Hơn nữa, điều kiện về thời gian và tƣ liệu tham

khỏa còn hạn chế nên khóa luận chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót.

Kính mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu, bổng sung của các thầy,

cô giáo và các bạn để khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn.

Tôi xin cam đoan các số liệu thu thập, kết quả xử lý, tính toán là trung thực

và đƣợc trích dẫn rõ ràng!

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội,tháng 07 năm 2020.

Sinh viên thực hiện

Trung Thị Vui

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1

Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................... 3

1.1. Cộng đồng và nhận thức của cộng đồng đối với tài nguyên động vật....... 3

1.1.1. Cộng đồng là gì?............................................................................... 3

1.1.2. Nhận thức của cộng đồng đối với tài nguyên động vật...................... 4

1.2. Các mối đe dọa và tác động của cộng đồng đến tài nguyên động vật ....... 4

1.2.1. Trên thế giới ..................................................................................... 4

1.2.2. Tại Việt Nam.................................................................................... 6

1.2.3. Tác động của cộng đồng đến tài nguyên động vật tại KBTTN Chạm

Chu............................................................................................................. 6

Chƣơng 2 ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN KHU VỰC NGHIÊN CỨU....................... 8

2.1. Giới thiệu KBTTN Chạm Chu................................................................. 8

2.2. Điều kiện tự nhiên ................................................................................... 8

2.2.1. Vị trí địa lý ....................................................................................... 8

2.2.2. Địa hình KBTTN Chạm Chu ............................................................ 9

2.2.3. Đá mẹ và đất đai............................................................................... 9

2.2.4. Khí hậu thủy văn............................................................................. 10

2.2.5. Rừng và hệ động vật ....................................................................... 10

2.2.6. Điều kiện kinh tế xã hội.................................................................. 11

2.2.7. Nhận xét chung............................................................................... 12

Chƣơng 3 MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................................... 14

3.1. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................. 14

3.1.1. Mục tiêu chung ............................................................................... 14

3.1.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................... 14

3.2 . Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu....................................................... 14

3.2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ..................................................................... 14

3.2.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 14

3.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 15

Chƣơng 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................ 25

4.1. Nhận thức và thái độ về bảo vệ tài nguyên động vật giữa các nhóm đối

tƣợng trong cộng đồng ................................................................................. 25

4.1.1. Đánh giá theo khu vực sinh sống (3 xã).......................................... 25

4.1.2. Đánh giá theo giới tính ................................................................... 27

4.1.3. Đánh giá theo độ tuổi...................................................................... 28

4.1.4. Đánh giá theo trình độ học vấn ....................................................... 29

4.1.5. Đánh giá theo dân tộc ..................................................................... 30

4.2. Các mối đe dọa tới tài nguyên động vật hoang dã, các loài đặc hữu quý

hiếm từ hoạt động của cộng đồng tại khu vực nghiên cứu ............................ 32

4.2.1. Săn bắt và buôn bán........................................................................ 32

4.2.2. Hoạt động phá rừng làm nƣơng rẫy................................................. 33

4.2.3. Hoạt động chăn thả gia súc ............................................................. 34

4.2.4. Hoạt động khai thác gỗ, khai thác củi ............................................. 35

4.2.5. Hoạt động khai thác lâm sản ngoài gỗ và phun thuốc diệt cỏ, trừ sâu

................................................................................................................. 37

4.3. Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong công tác bảo vệ tài

nguyên động vật hoang dã quý hiếm dựa vào cộng đồng tại KBTTN Chạm

Chu – Tuyên Quang. .................................................................................... 39

4.4. Đề xuất một số giải pháp phục vụ công tác quản lý và bảo tồn các loài

động vật dựa vào cộng đồng tại khu BTTN Chạm Chu, Tuyên Quang ......... 40

4.4.1. Nhóm giải pháp thuộc về BQL ....................................................... 40

4.4.2. Giải pháp thuộc về ngƣời dân trong vùng ....................................... 41

Chƣơng 5 KẾT LUẬN, TỒN T I, KHUYẾN NGHỊ................................... 42

5.1. Kết luận................................................................................................. 42

5.2. Tồn tại ................................................................................................... 43

5.3. Khuyến nghị .......................................................................................... 43

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ừ viết tắt guyên nghĩa

BQL Ban quản lý

CR Critically Endangered - Rất nguy cấp

ĐVHD Động vật hoang dã

ĐH Đại học

NT Near threatened - Sắp bị đe dọa

HĐ Hoạt động

EN Endangered - Nguy Cấp

KBTTN Khu bảo tồn thiên nhiên

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

VN Việt Nam

VU Vulnerable - Sắp nguy cấp

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1. Danh lục động vật (có xƣơng sống) quý, hiếm KBTTN Chạm Chu..... 11

Bảng 3.1. Bảng nội dung công việc thực hiện trong giai đoạn thăm dò ............ 16

Bảng 3.2. Bảng nội dung công việc thực hiện trong giai đoạn thu thập số liệu

chính ................................................................................................................ 17

Bảng 3.3. Bảng mô tả tuyến điều tra................................................................. 21

Bảng 3.5. Đánh giá các hoạt động ảnh hƣởng tới tài nguyên và KBT............... 24

Bảng 3.6. Đánh giá các mối đe dọa tới tài nguyên ĐVHD tại KBTTN............. 24

Bảng 4.1: Tổng số điểm và số ngƣời có nhận thức, thái độ tốt.......................... 26

Bảng 4.2: Điểm số nhận thức và thái độ theo giới tính ..................................... 27

Bảng 4.3. Nhận thức của ngƣời dân theo độ tuổi .............................................. 28

Bảng 4.4: Nhận thức của ngƣời dân theo trình độ học vấn................................ 29

Bảng 4.5. Nhận thức của ngƣời dân theo dân tộc.............................................. 30

Bảng 4.6: Kết quả tổng hợp so sánh nhận thức, thái độ bảo tồn theo các .......... 31

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Bản đồ tuyến điều tra thuộc KBTTN Chạm Chu............................... 17

Hình 4.1. Đặt bẫy ............................................................................................. 33

Hình 4.2. Hoạt động phá rừng làm rẫy ............................................................. 34

Hình 4. 3. Hình ảnh dê đƣợc thả tự do.............................................................. 35

Hình 4. 4. Hình ảnh gốc cây còn lại sau khi bị khai thác .................................. 36

Hình 4 .5. Hình ảnh củi đƣợc khai thác ............................................................ 36

Hình 4. 6. Hình ảnh khai thác măng ................................................................. 37

Hình 4.7 Hình ảnh khai thác tre nứa ................................................................. 37

Hình 4.8. Hình ảnh Thác Mạ Héc..................................................................... 40

Hình 4.9 Hình ảnh Động Tiên .......................................................................... 40