[Luận văn]so sánh một số giống khoai tây nhập nội có triển vọng tại vùng đồng bằng sông hồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

---------------------------

DƯƠNG NGHĨA BÁCH

SO SÁNH MỘT SỐ GIỐNG KHOAI TÂY NHẬP NỘI CÓ

TRIỂN VỌNG TẠI ðỒNG BẰNG SÔNG HỒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: TRỒNG TRỌT

Mã số: 60.62.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRỊNH KHẮC QUANG

HÀ NỘI - 2008

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam ñoan, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã

ñược cám ơn và các thông tin trích dẫn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Dương Nghĩa Bách

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii

Lời cảm ơn

ðể hoàn thành ñề tài tốt nghiệp ngoài sự cố gắng của bản thân

tôi ñã nhận ñược rất nhiều sự quan tâm giúp ñỡ nhiệt tình của thầy

cô, bạn bè và người thân.

Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo

trong khoa Nông học những người ñã trực tiếp giảng dạy trang bị

những kiến thức bổ ích trong suốt thời gian học ñại học cũng như học

cao học của mình. Tôi xin ñược gửi lời chân thành cảm ơn tới các

thầy cô giáo trong bộ môn Cây lương thực ñã chân thành ñóng góp ý

kiến giúp cho luận văn của tôi ñược hoàn thiện hơn. ðặc biệt tôi xin

ñược bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Trịnh Khắc Quang

người thầy ñã tận tình hướng dẫn giúp ñỡ và ñộng viên tôi trong quá

trình thực hiện ñề tài và hoàn thành bản luận văn này. Tôi xin ñược

chân thành cảm ơn tập thể cán bộ công nhân viên Trung tâm Khảo

kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng và phân bón Quốc Gia,

Trạm Khảo nghiệm GCT & PB Từ Liêm - Hà Nội, Trung tâm Khảo

nghiệm giống cây trồng Hải Dương, Trung tâm Khảo nghiệm và

Khuyến nông Thái Bình, Trạm Khảo kiểm nghiệm giống cây trồng

và phân bón Văn Lâm ñã nhiệt tình giúp ñỡ và tạo mọi ñiều kiện

thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian thực tập.

Bên cạnh ñó tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất cả người

thân, bạn bè và ñồng nghiệp những người luôn bên cạnh ñộng viên

giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện ñề tài.

Hà Nội, ngày 20 tháng 8 năm 2008

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii

Học viên

Dương Nghĩa Bách

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt v

Danh mục các bảng vi

Danh mục các biểu ñồ vii

1. Mở ñầu 1

1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1

1.2 Mục tiêu của ñề tài 2

1.3 ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài 2

2. Tổng quan tài liệu 3

2.1 Nguồn gốc và lịch sử phát triển của cây khoai tây 3

2.2 Giá trị dinh dưỡng và sử dụng của khoai tây 4

2.3 ðặc ñiểm thực vật học 5

2.4. Yêu cầu ngoài cảnh ñối với cây khoai tây 8

2.5 Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới và Việt Nam 11

2.6 Công tác nhập khẩu và khảo nghiệm trong nghiên cứu và sản xuất

khoai tây 21

2.7 Tương tác kiểu gen với môi trường và sự ổn ñịnh của giống 23

3. Vật liệu, nội dung và phương pháp nghiên cứu 27

3.1 Vật liệu, ñịa ñiểm và thời gian nghiên cứu 27

3.2 Nội dung 28

3.3 Phương pháp nghiên cứu 28

3.4 Phương pháp thu thập và xử lý số liệu 32

4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 33

4.1 ðánh giá khả năng sinh trưởng của các giống khoai tây trong ñiều

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v

kiện vụ ñông 2007 tại vùng ñồng bằng sông Hồng. 33

4.1.1 Thời gian mọc và thời gian sinh trưởng của các giống khoai tây

trong vụ ñông 2007 tại ba ñiểm nghiên cứu 33

4.1.2 Một số ñặc ñiểm sinh trưởng của các giống khoai tây trong vu ñông

2007 tai 3 ñiểm nghiên cứu 36

4.1.3 ðộng thái tăng trưởng chiều cao của các giống khoai tây trong vụ

ñông 2007 tại Gia Lộc – Hải Dương 38

4.1.4 Số thân trung bình/khóm và số lá trung bình trên cây của các giống

khoai tây trong vụ ñông 2007 tại Gia Lộc – Hải Dương 40

4.1.5 Một số ñặc ñiểm hình thái của các giống khoai tây trong vụ ñông

2007 tại Gia Lộc – Hải Dương. 41

4.2 Mức ñộ nhiễm một số sâu, bệnh hại chính của các giống khoai tây

trong vụ ñông 2007 tại ñồng bằng sông Hồng 42

4.2.1 Mức ñộ nhiễm bệnh mốc sương và ñốm lá của các giống khoai tây

trong vụ ñông 2007 tại ba ñiểm nghiên cứu 42

4.2.2 Mức ñộ nhiễm bệnh héo xanh của các giông khoai tây trong vụ

ñông 2007 tại ba ñiểm nghiên cứu. 44

4.2.3 Mức ñộ nhiễm virus của các giống khoai tây trong vụ ñông 2007 tại

ba ñiểm nghiên cứu 45

4.3 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống khoai

tây trong vụ ñông 2007 tại ba ñiểm nghiên cứu 46

4.3.1 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất lý thuyết của các giống

khoai tây tại ba ñiểm 46

4.3.2 Năng suất thực thu của các giống khoai tây tại 3 ñiểm nghiên cứu 52

4.4 ðánh giá tính ổn ñịnh của các giống khoai tây nghiên cứu qua ba

tiểu vùng sinh thái 55

4.4.1 Tính ổn ñịnh về số củ/khóm của các giống khoai tây nghiên cứu

qua ba tiểu vùng sinh thái 55

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi

4.4.2 Tính ổn ñịnh về khối lượng củ của các giống khoai tây qua ba tiểu

vùng sinh thái 56

4.4.3 Tính ổn ñịnh về năng suất thực thu của các giống khoai tây qua ba

tiểu vùng sinh thái 57

4.5 ðánh giá một số chỉ tiêu sau thu hoạch của các giống khoai tây tại

ñiểm Hải Dương 59

4.5.1 Phân loại củ 59

4.5.2 Một số ñặc ñiểm hình thái của khoai tây của các giống nghiên cứu 61

4.5.3 ðánh giá chất lượng củ khoai tây 63

5. Kết luận và ñề nghị 66

5.1 Kết luận 66

5.2 ðề nghị 67

Tài liệu tham khảo 68

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CIP Trung tâm Khoai tây quốc tế

C/K Củ/khóm

Cs Cộng sự

CTTD Chỉ tiêu theo dõi

CTV Cộng tác viên

ñ/c ðối chứng

HLCK Hàm lượng chất khô

KLC Khối lượng củ

NSTT Năng suất thực thu

NSLT Năng suất lý thuyết

TB Trung bình

TGST Thời gian sinh trưởng

TLC Tỷ lệ củ

TGTD Thời gian theo dõi

HSHQ Hệ số hồi quy

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1. Diện tích, năng suất, sản lượng và khoai tây giống trên thế giới 11

2.2. Tình hình xuất khẩu khoai tây trên thế giới so với một số loại rau

khác 11

2.3. Diện tích, năng suất và sản lượng khoai tây một số năm tại Việt

Nam 13

2.4. ðánh giá tốc ñộ phát triển diện tích, năng suất và sản lượng khoai

tây qua các năm từ 1996 – 2007. 15

2.5. Tình hình nhập khẩu khoai tây ở Việt Nam 22

3.1. Các giống khoai tây sử dụng trong thí nghiệm 27

4.1. Thời gian mọc và thời gian sinh trưởng của các giống khoai tây 35

4.2. Một số ñặc ñiểm sinh trưởng của các giống khoai tây 37

4.3. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống khoai tây 38

4.4. Số thân/khóm và số lá/cây của các giống khoai tây 40

4.5. Một số ñặc ñiểm hình thái của các giống khoai tây 41

4.6. Mức ñộ nhiễm bệnh mốc sương và ñốm lá của các giống khoai tây 43

4.7. Mức ñộ nhiễm bệnh héo xanh của các giống khoai tây 44

4.8. Mức ñộ nhiễm virus của các giống khoai tây 45

4.9. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất lý thuyết của các giống

khoai tây tại Gia Lộc – Hải Dương 47

4.10. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống khoai

tây tại Thái Bình 49

4.11. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống khoai

tây tại Từ Liêm – Hà Nội 51

4.12. Năng suất thực thu của các giống khoai tây tại 3 ñiểm nghiên cứu 53

4.13. Tính ổn ñịnh về số củ/khóm của các giống khoai tây 56

4.14. Tính ổn ñịnh về khối lượng củ của các giống khoai tây 57

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ix

4.15. Tính ổn ñịnh về số năng suất thực thu của các giống khoai tây 58

4.16. Phân loại củ của các giống khoai tây 60

4.17. ðặc ñiểm hình thái củ của các giống khoai tây nghiên cứu 62

4.18. Chất lượng củ khoai tây sau luộc 63

4.19. Chất lượng củ khoai tây qua phân tích 64

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………x

DANH MỤC HÌNH

STT Tên hình Trang

4.1. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống khoai tây trong

vụ ñông 2007 39

4.2. Năng suất lý thuyết của các giống khoai tây tại Gia Lộc – Hải Dương 48

4.3. Năng suất lý thuyết của các giống khoai tây tại Thái Bình 50

4.4. Năng suất lý thuyết của các giống khoai tây tại Hà Nội 52

4.5. Năng suất thực thu của các giống khoai tây trung bình 3 ñiểm

nghiên cứu (Hải Dương, Thái Bình và Hà Nội) 54

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1

1. MỞ ðẦU

1.1 Tính cấp thiết của ñề tài

Cây khoai tây (Solanum Tuberosum L.) ñã ñược trồng ở Việt Nam trên

100 năm nay do người Pháp ñưa vào và ñã trải qua nhiều giai ñoạn thăng

trầm. Giai ñoạn 1970-1980 người ta ñã coi cây khoai tây là cây lương thực,

diện tích trồng ñạt tới 100.000ha, sau ñó diện tích khoai tây giảm dần. Nhu

cầu sử dụng khoai tây ăn tươi ngày càng mạnh và phong phú, mức tiêu dùng

khoảng 481.000 tấn/năm. Hiện nay khoai tây còn ñược sử dụng cho công

nghiệp chế biến. Lượng khoai tây ñược dùng vào chế biến hàng năm khoảng

trên 12.000 tấn, chủ yếu vẫn nhập nội. Nhu cầu sử dụng khoai tây không

những tăng về số lượng mà còn ñòi hỏi chất lượng cao và phong phú, phù hợp

cho từng mục ñích sử dụng. Các giống khoai tây có nguồn gốc từ các nước

Châu Âu rất ñược ưa chuộng tại Việt Nam.

Do ñặc tính nhạy cảm và phương pháp nhân giống vô tính, cây khoai

tây dễ thoái hoá và khó ñể giống trong ñiều kiện khí hậu nóng ẩm của ñồng

bằng miền Bắc nước ta. ðiều này cũng là nguyên nhân hạn chế diện tích trồng

khoai tây ở nước ta trong thời gian qua. Khoảng 3-5 năm trước chúng ta trồng

khoai tây chủ yếu bằng giống nhập từ Trung Quốc. Nguồn giống nhập không

ñược quản lý cho nên chất lượng giống không tốt, giống bị lẫn, sâu bệnh

nhiều, lại không chủ ñộng ñược vốn, gây khó khăn cho việc sản xuất khoai

tây. Trong những năm gần ñây dưới tác ñộng của dự án Thúc ñẩy sản xuất

khoai tây Việt - ðức do Cộng hoà liên bang ðức hỗ trợ cho Việt Nam nhiều

giống khoai tây có chất lượng và năng suất cao ñã ñược khảo nghiệm và giới

thiệu cho sản xuất. Các giống này càng ñược phát triển mạnh trong sản xuất khi

áp dụng ñồng bộ kết quả nhân giống khoai tây bằng nuôi cấy mô, bảo quản

giống trong kho lạnh….

ðể ñáp ứng ñược nhu cầu phát triển sản xuất khoai tây chúng ta phải có

bộ giống tốt cho năng suất cao, thích hợp với ñiều kiện khí hậu Việt Nam, các

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2

giống ña dạng phù hợp cho nhu cầu sử dụng. Nhập nội giống ñể khảo nghiệm,

ñánh giá và tuyển chọn ra giống khoai tây mới có nhiều ñặc tính tốt, thích hợp

với ñiều kiện cụ thể của nước ta, giới thiệu cho sản xuất là công việc cần thiết

ñể nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế và sức cạnh tranh, góp phẩn thúc ñẩy

sản xuất khoai tây ở Việt Nam. Xuất phát từ ý nghĩa ñó chúng tôi tiến hành ñề

tài:

"So sánh một số giống khoai tây nhập nội có triển vọng tại ðồng

bằng sông Hồng”

1.2 Mục tiêu của ñề tài

- ðánh giá khả năng thích ứng của các giống khoai tây nhập nội cho

vùng ñồng bằng sông Hồng

- Lựa chọn ra các giống khoai tây năng suất cao, phù hợp với ñiều kiện

canh tác và khí hậu của Việt Nam

- ðánh giá chất lượng củ cho mục ñích sử dụng thích hợp

1.3 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài

1.3.1 Ý nghĩa khoa học

- ðề tài ñánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất

lượng các giống khoai tây mới nhập nội thích ứng với ñiều kiện vụ ðông

vùng ñồng bằng sông Hồng. Kết quả của ñề tài là cơ sở dữ liệu ñể ñánh giá,

tuyển chọn các giống khoai tây nhập nội có năng suất cao, phẩm chất tốt cho

những năm tiếp theo. Kết quả nghiên cứu của ñề tài có thể dùng ñể tham khảo

trong giảng dạy và nghiên cứu tuyển chọn giống khoai tây.

1.3.2 Ý nghĩa thực tiễn

Tuyển chọn ñược giống khoai tây có năng suất cao, chất lượng tốt phục

vụ phát triển sản xuất khoai tây vùng ñồng bằng sông Hồng. Từng bước ñưa

các giống ñược tuyển chọn vào sản xuất, thay thế hoặc bổ sung làm phong

phú bộ giống khoai tây ở ñồng bằng sông Hồng.