Giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao động ở các trường mầm non quận hải châu, thành phố đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ DIỆU HẰNG

GIÁO DỤC TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA

HOẠT ĐỘNG LAO ĐỘNG Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON

QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

ĐÀ NẴNG – 2023

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ DIỆU HẰNG

GIÁO DỤC TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA

HOẠT ĐỘNG LAO ĐỘNG Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON

QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành: Giáo dục học (GD Mầm non)

Mã số: 8140101

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ MỸ DUNG

ĐÀ NẴNG – 2023

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả các số liệu,

kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình

nghiên cứu nào.

Tác giả luận văn

Đặng Thị Diệu Hằng

ii

LỜI CẢM ƠN

Nghiên cứu khoa học chưa bao giờ là một công việc đơn giản. Để hoàn thành

được luận văn này, không chỉ là sự nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được từ quý thầy

cô, gia đình và bạn bè sự giúp đỡ, động viên tinh thần giúp tôi hoàn thành tốt luận văn

của mình.

Đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn quý thầy cô trường Đại học Sư phạm – Đại

học Đà Nẵng đã nhiệt tình giảng dạy và Phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm –

Đại học Đà Nẵng đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập vừa qua.

Tôi xin cám ơn sâu sắc đến TS. Lê Mỹ Dung đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

thực hiện luận văn. Cô đã không quản ngại thời gian quý báu của mình để hướng dẫn

tôi hoàn thành luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cám ơn đến các bạn đồng môn đã đồng hành giúp tôi vượt

qua những khó khăn về mặt chuyên môn cũng như tinh thần trong suốt quá trình học

tập tại trường. Đồng thời, tôi xin cám ơn đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn

ủng hộ, động viên tinh thần trong những lúc khó khăn để tôi hoàn thành tốt luận văn

này.

Chân thành cám ơn!

Tác giả

Đặng Thị Diệu Hằng

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.........................................................................................................I

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................II

MỤC LỤC...................................................................................................................V

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................IX

DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................X

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ..................................................................................XII

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................2

3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu....................................................2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu...............................................................................................2

5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................2

5.1. Về nội dung nghiên cứu.....................................................................................2

5.2. Về khách thể khảo sát ........................................................................................3

5.3. Về thời gian và địa bàn nghiên cứu...................................................................3

6. Giả thuyết khoa học.................................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................3

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận............................................................3

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn. .......................................................3

7.2.1. Phương pháp quan sát ..................................................................................3

7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi............................................................3

7.2.3. Phương pháp phỏng vấn ...............................................................................4

7.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm..............................................................4

7.3. Nhóm phương pháp nghiên cứu bổ trợ:............................................................4

8. Cấu trúc đề tài..........................................................................................................4

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ GIÁO DỤC TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ 5 – 6

TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG LAO ĐỘNG Ở TRƯỜNG MẦM NON........5

1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu về giáo dục tính tự lập cho trẻ thông

qua hoạt động lao động ở trường mầm non...............................................................5

1.1.1. Những nghiên cứu nước ngoài ..................................................................5

1.1.2. Những công trình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................9

1.2. Các khái niệm chính ...........................................................................................11

1.2.1. Khái niệm “Tính tự lập” ...............................................................................11

1.2.2. Khái niệm “Tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi”...................................................11

1.2.3. Hoạt động lao động của trẻ ở trường mầm non ...........................................12

vi

1.2.4. Giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động lao động ở trường

mầm non..................................................................................................................13

1.2.5. Chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động lao

động ở trường mầm non..........................................................................................13

1.3. Đặc điểm hoạt động lao động của trẻ 5 – 6 tuổi................................................14

1.4. Lý luận về tính tự lập đối với sự phát triển nhân cách của trẻ 5 – 6 tuổi ở

trường mầm non ........................................................................................................16

1.4.1. Vai trò, ý nghĩa của tính tự lập đối với trẻ 5 – 6 tuổi....................................16

1.4.2. Biểu hiện của tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi ..................................................18

1.4.2.1. Tính chủ động thực hiện các hoạt động lao động ...............................18

1.4.2.2. Kĩ năng tiến hành các nhiệm vụ lao động ................................................19

1.4.2.3. Khả năng khắc phục khó khăn để hoàn thành công việc...............................20

1.4.2.4. Khả năng tự đánh giá kết quả của hoạt động...........................................21

1.4.3. Con đường hình thành và phát triển tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi..............22

1.5. Lý luận về giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao

động ............................................................................................................................24

1.5.1. Ý nghĩa...........................................................................................................24

1.5.2. Mục tiêu.........................................................................................................24

1.5.3. Nội dung ........................................................................................................25

1.5.4. Hình thức và phương pháp tổ chức..............................................................26

1.5.5. Đánh giá kết quả giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt

động lao động ..........................................................................................................28

1.6. Lý luận về thiết kế chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông

qua hoạt động lao động ở trường mầm non.............................................................29

1.6.1. Hướng tiếp cận..............................................................................................29

1.6.2. Hình thức và quy trình thiết kế chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 –

6 tuổi thông qua hoạt động lao động ở trường mầm non ......................................30

1.6.3. Điều kiện thực hiện.......................................................................................30

1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ..31

1.7.1. Yếu tố chủ quan.............................................................................................31

1.7.1.1. Sức khỏe của trẻ.......................................................................................31

1.7.1.2. Nhu cầu của trẻ........................................................................................31

1.7.1.3. Vốn kinh nghiệm cá nhân của trẻ.............................................................32

1.7.2. Yếu tố khách quan.........................................................................................32

1.7.2.1. Gia đình ...................................................................................................32

1.7.2.2. Nhà trường...............................................................................................33

1.7.2.3. Điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa vùng..................................33

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................34

vii

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG LAO ĐỘNG Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON

TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG .........................35

2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng ..............................................................................35

2.1.1. Mục đích khảo sát .........................................................................................35

2.1.2. Đối tượng khảo sát ........................................................................................35

2.1.3. Nội dung khảo sát..........................................................................................35

2.1.3.1. Tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao động ở trường

mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .....................................................35

2.1.3.2. Thực trạng giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao

động ở trường mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .............................35

2.1.4. Phương pháp khảo sát....................................................................................36

2.2. Khái quát về các trường mầm non quận Hải Châu-TPĐN .............................41

2.2.1. Về tình hình kinh tế - xã hội ở địa bàn nghiên cứu .....................................41

2.2.2. Về môi trường giáo dục.................................................................................41

2.2.3. Về chất lượng chăm sóc – giáo dục trẻ .........................................................41

2.2.4. Về tổ chức hoạt động lao động cho trẻ 5-6 tuổi............................................42

2.3. Kết quả khảo sát thực trạng...............................................................................42

2.3.1. Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động lao động

ở các trường mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ...............................42

2.3.2. Thực trạng giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao

động ở các trường mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ......................47

2.3.2.1. Thực trạng nhận thức của GVMN về giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi

..............................................................................................................................47

2.3.2.2. Mục tiêu giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi ở các trường mầm non

quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.....................................................................48

2.3.2.3. Nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động lao

động ở các trường mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.......................50

2.3.2.4.Phương pháp và hình thức giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi ở các

trường mầm non quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng .........................................52

2.3.2.5. Những khó khăn GV gặp phải trong quá trình giáo dục tính tự lâp cho trẻ

5-6 tuổi..................................................................................................................55

2.4. Đánh giá chung thực trạng.................................................................................58

2.4.1. Điểm mạnh ....................................................................................................58

2.4.2. Hạn chế..........................................................................................................58

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2............................................................................................60

CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT VÀ THỰC NGHIỆM CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC

TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG LAO

ĐỘNG Ở TRƯỜNG MẦM NON ............................................................................61

viii

3.1. Nguyên tắc chung thiết kế chương trình giáo dục tính tự lập thông qua hoạt

động lao động cho trẻ 5-6 tuổi...................................................................................61

3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ..................................................................................61

3.1.2. Đảm bảo tính khoa học .................................................................................61

3.1.3. Đảm bảo phù hợp với thực tiễn.....................................................................61

3.1.4. Đảm bảo tính vừa sức....................................................................................61

3.1.5. Đảm bảo phù hợp với quá trình hình thành tính tự lập trong hoạt động lao

động của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. ..............................................................................62

3.2. Thiết kế chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi cho trẻ thông qua

hoạt động lao động.....................................................................................................62

3.2.1.Mục tiêu giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động lao động

.................................................................................................................................62

3.2.2. Nội dung, phương pháp, phương tiện để giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6

tuổi thông qua hoạt động lao động .........................................................................62

3.2.3. Điều kiện thực hiện chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông

qua hoạt động lao động...........................................................................................77

3.2.4. Đánh giá kết quả giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động

lao động ...................................................................................................................78

3.3. Thực nghiệm .......................................................................................................78

3.3.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................78

3.3.2. Đối tượng, thời gian, địa điểm thực nghiệm.................................................78

3.3.3. Nội dung thực nghiệm...................................................................................78

3.3.4. Tổ chức thực nghiệm.....................................................................................78

3.3.5. Phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm ...............................................78

3.3.6. Kết quả thực nghiệm .....................................................................................79

3.3.6.1. Khảo sát trước thực nghiệm.....................................................................79

3.3.6.2. Kết quả sau thực nghiệm..........................................................................80

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3............................................................................................87

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................88

1. Kết luận................................................................................................................88

2. Kiến nghị ................................................................................................................88

2.1. Đối với cấp quản lý GDMN: ............................................................................89

2.2. Đối với trường mầm non:.................................................................................89

2.3. Đối với GVMN:.................................................................................................89

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................90

PHỤ LỤC

ix

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TTL Tính tự lập

HĐLĐ Hoạt động lao động

GDĐT Giáo dục đào tạo

GDMN Giáo dục mầm non

GD Giáo dục

CBQL Cán bộ quản lý

GVMN Giáo viên mầm non

GV Giáo viên

CSVC Cơ sở vật chất

CSGD Chăm sóc giáo dục

CSND Chăm sóc nuôi dưỡng

ĐTB Điểm trung bình

TB Trung bình

TN Thực nghiệm

ĐC Đối chứng

NB Nhận biết

TC1 Khả năng chủ động trong hoạt động

TC2 Kĩ năng tiến hành nhiệm vụ

TC3 Khả năng khắc phục khó khăn trong hoạt động

TC4 Khả năng đánh giá kết quả hoạt động

x

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1 Số lượng đối tượng khảo sát 35

2.2

Khảo sát mức độ tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non

(n=105) 42

2.3

Khảo sát biểu hiện tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm

non qua (n=105) 43

2.4

Thực trạng nhận thức của GVMN về giáo dục tính tự lập cho

trẻ 5-6 tuổi (n = 60) 47

2.5

Thực trạng nhận thức của GVMN về khái niệm giáo dục tính

tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi

48

2.6

Mục tiêu giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt

động lao động ở trường mầm non(n=30) 49

2.7

Nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt

động lao động ở trường mầm non (n= 60) 50

2.8

Phương pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi trong hoạt

động lao động theo ý kiến GV ở các trường mầm non quận

Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng (n= 60)

52

2.9

Hình thức giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi trong hoạt động

lao động theo ý kiến GV ở các trường mầm non, quận Hải

Châu, Thành phố Đà Nẵng.(n=60)

53

2.10

Những khó khăn GV gặp phải trong quá trình giáo dục tính tự

lập cho trẻ 5-6 tuổi (n=30) 55

2.11

Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục tính tự lập cho

trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao động

56

3.1

Khung chương trình giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi thông

qua hoạt động lao động 63

3.2

Kết quả khảo sát khả năng khắc phục khó khăn trong hoạt động

TTN của trẻ 5 – 6 tuổi của hai nhóm ĐC và TN

79

3.3

So sánh khả năng khắc phục khó khăn trong hoạt động TTN

của trẻ 5 – 6 tuổi của hai nhóm ĐC và TN 79

3.4

Kết quả khảo sát khả năng đánh giá kết quả hoạt động TTN

của trẻ 5 – 6 tuổi của hai nhóm ĐC và TN 79

3.5

So sánh khả năng đánh giá kết quả hoạt động TTN của trẻ 5 –

6 tuổi của hai nhóm ĐC và TN 80

xi

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

3.6

So sánh khả năng khắc phục khó khăn của trẻ lớp TN trước và sau

TN

81

3.7

So sánh khả năng khắc phục khó khăn của trẻ lớp ĐC trước và sau

TN

82

3.8

So sánh khả năng đánh giá kết quả hoạt động của trẻ lớp TN

trước và sau TN

83

3.9

So sánh khả năng đánh giá kết quả hoạt động của trẻ lớp ĐC

trước và sau TN

84

3.10

Khả năng khắc phục khó khăn và khả năng đánh giá kết quả

hoạt động của trẻ 5 – 6 tuổi nhóm ĐC và TN STN 85

xii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ

Tên biểu đồ Trang

2.1 Khảo sát mức độ tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non 43

2.2

Khảo sát biểu hiện tính tự lập của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm

non (n=105) 47

2.3

Mục tiêu giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm

non

50

2.4

Nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm

non

51

2.5

Phương pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi theo ý kiến

GV ở các trường mầm non quận Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng

(n= 60)

53

2.6

Hình thức giáo dục tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi theo ý kiến GV

ở các trường mầm non, quận Hải Châu, Thành phố Đà

Nẵng.(n=60)

54

2.7

Những khó khăn GV gặp phải trong quá trình giáo dục tính tự

lập cho trẻ 5-6 tuổi (n=30)

56

2.8

Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục tính tự lập cho

trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động lao động 58

3.1

So sánh mức độ tự lập ở hai tiêu chí của trẻ 5 - 6 tuổi ở nhóm

ĐC và TN trước TN

80

3.2

So sánh khả năng khắc phục khó khăn của trẻ lớp TN trước và sau

TN

81

3.3

So sánh khả năng khắc phục khó khăn của trẻ ở lớp ĐC trước và sau

TN.

82

3.4

So sánh khả năng đánh giá kết quả hoạt động của trẻ lớp TN trước

và sau TN

83

3.5

So sánh khả năng đánh giá kết quả hoạt động của trẻ lớp ĐC trước

và sau TN

84

3.6

So sánh mức độ phát triển tự lập của trẻ ở cả hai nhóm TN và

ĐC STN 85