Giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại Ủy ban Nhân dân huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HÀ THANH SƠN

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG

GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HÀ THANH SƠN

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG

GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Thị Hậu

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu nêu trong đề cương luận văn là trung thực và chưa từng

được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Tác giả Luận văn

Hà Thanh Sơn

ii

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Ban Giám hiệu Nhà trường, các

thầy cô giáo đã tham gia giảng dạy chương trình Cao học, các cán bộ của

Phòng Đào tạo, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học

Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và

thực hiện luận văn này.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Vũ Thị Hậu - Người đã

tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này.

Tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động

viên, khích lệ và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thành

luận văn.

Thái Nguyên, ngày……tháng...... năm 2020

Tác giả luận văn

Hà Thanh Sơn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ...................................................vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 4

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ................................................. 4

5. Kết cấu luận văn............................................................................................ 5

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT KHIẾU

NẠI VỀ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA

UBND CẤP HUYỆN....................................................................................... 6

1.1. Cơ sở lý luận giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt

bằng của UBND cấp huyện............................................................................... 6

1.1.1. Khái quát về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của UBND cấp

huyện ................................................................................................................. 6

1.1.2. Giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của

UBND cấp huyện ............................................................................................ 18

1.2. Cơ sở thực tiễn giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng

mặt bằng của UBND cấp huyện...................................................................... 44

1.2.1. Kinh nghiệm giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng

mặt bằng tại một số địa phương...................................................................... 44

1.2.2. Bài học kinh nghiệm tăng cường giải quyết khiếu nại về công tác bồi

thường giải phóng mặt bằng cho UBND huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên.... 51

CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 55

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 55

iv

2.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................... 55

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp ............................................... 55

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp................................................. 56

2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin.............................................................. 58

2.3.1. Phương pháp phân tổ thống kê.............................................................. 58

2.3.2. Phương pháp bảng thống kê.................................................................. 58

2.4. Phương pháp phân tích thông tin ............................................................. 59

2.4.1. Phương pháp so sánh............................................................................. 59

2.4.2. Phương pháp thống kê mô tả................................................................. 59

2.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 60

2.5.1. Đánh giá tính tuân thủ quy định của pháp luật về thẩm quyền, trình tự

thủ tục, thời hạn thời hiệu giải quyết khiếu nại............................................... 60

2.5.2. Đánh giá số lượng và tỷ lệ vụ việc giải quyết khiếu nại trong bồi

thường giải phóng mặt bằng............................................................................ 60

2.5.3. Đánh giá mối tương quan với các chủ thể và nguồn lực của các bên... 61

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ CÔNG

TÁC BỒI THƯỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TẠI UBND HUYỆN

ĐẠI TỪ........................................................................................................... 63

3.1. Khái quát về UBND huyện Đại Từ.......................................................... 63

3.1.1. Quá trình hình thành phát triển của UBND huyện Đại Từ................... 63

3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của UBND huyện Đại Từ .............................. 64

3.1.3. Mô hình cơ cấu tổ chức......................................................................... 70

3.1.4. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội có ảnh hưởng đến giải

quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại UBND huyện

Đại Từ.............................................................................................................. 74

3.2. Thực trạng giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt

bằng tại UBND huyện Đại Từ ........................................................................ 75

3.2.1. Thực trạng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại UBND huyện

v

Đại Từ.............................................................................................................. 75

3.2.2. Thực trạng tình hình giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng tại UBND huyện Đại Từ ...................................................... 82

3.2.3. Khái quát tình hình giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng tại UBND huyện Đại Từ ...................................................... 86

3.2.3. Nội dung giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải phóng mặt

bằng tại UBND huyện Đại Từ ........................................................................ 94

3.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường

giải phóng mặt bằng tại UBND huyện Đại Từ ............................................. 114

3.3. Đánh giá về công tác giải quyết khiếu nại trong bồi thường giải phóng

mặt bằng ........................................................................................................ 117

3.3.1. Kết quả đạt được ................................................................................. 117

3.3.2. Hạn chế còn tồn tại.............................................................................. 118

3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................... 119

CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

VỀ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG .............. 124

4.1. Định hướng và mục tiêu tăng cường công tác giải quyết khiếu nại về

công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của UBND huyện Đại Từ đến năm

2025............................................................................................................... 124

4.1.1. Định hướng tăng cường giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường

giải phóng mặt bằng của UBND huyện Đại Từ............................................ 124

4.1.2. Mục tiêu tăng cường giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng của UBND huyện Đại Từ................................................... 125

4.2. Giải pháp tăng cường giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng tại UBND huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên....................... 126

4.2.1. Tham mưu, xây dựng các phương án hỗ trợ người dân tái định cư về

các vấn đề xã hội........................................................................................... 126

4.2.2. Thường xuyên tổ chức tập huấn cho các cán bộ cấp xã, huyện về chính

vi

sách pháp luật khiếu nại, tố cáo về đất đai.................................................... 127

4.2.3. Tăng cường quản lý Nhà nước về đất đai và hoàn thiện chính sách pháp

luật về đất đai ................................................................................................ 128

4.2.4. Thường xuyên có hoạt động thanh tra, kiểm tra đột xuất hoạt động công

tác của các cán bộ liên quan tới công tác giải phóng mặt bằng tại huyện Đại

Từ .................................................................................................................. 129

4.2.5. Giải pháp liên quan đến người dân ..................................................... 129

4.3. Kiến nghị với các bên liên quan............................................................. 129

4.3.1. Đối với Thanh tra Chính phủ .............................................................. 129

4.3.2. Đối với UBND tỉnh Thái Nguyên....................................................... 130

4.3.3. Đối với Thanh tra tỉnh Thái Nguyên................................................... 130

KẾT LUẬN.................................................................................................. 131

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 133

PHỤ LỤC 1.................................................................................................. 136

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng

Bảng 3.1: Tình hình khiếu nại tố cáo cấp xã................................................... 89

Bảng 3.2: Tình hình khiếu nại tố cáo cấp huyện............................................. 91

Bảng 3.3: Kết quả giải quyết khiếu nại cấp huyện 2017-2019....................... 96

Bảng 3.4: Đánh giá tính tuân thủ quy định của pháp luật về thẩm quyền, trình

tự thủ tục, thời hạn thời hiệu giải quyết khiếu nại.......................... 98

Bảng 3.5: Kết quả giải quyết đúng khiếu nại cấp huyện 2017-2019............ 103

Bảng 3.6: Đánh giá số lượng, tỷ lệ vụ việc giải quyết khiếu nại trong bồi

thường giải phóng mặt bằng ......................................................... 105

Bảng 3.7: Đánh giá về mối tương quan với các chủ thể và nguồn lực của các

bên................................................................................................. 110

Sơ đồ

Sơ đồ 3.1: Tổ chức Ủy ban nhân dân huyện Đại Từ....................................... 70

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa Từ viết tắt Nguyên nghĩa

UBND Ủy ban nhân dân SDĐ Sử dụng đất

HĐND Hội đồng nhân dân CNH-HĐH

Công nghiệp hóa- Hiện

đại hóa

GPMB Giải phóng mặt bằng QHKHSDĐ

Quy hoạch kế hoạch sử

dụng đất

QSDĐ Quyền sử dụng đất GCNQSDĐ

Giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất

BT Bồi thường BTGPMB

Bồi thường giải phóng

mặt bằng

HT Hỗ trợ TĐC Tái định cư

CP Cổ phần KCN Khu công nghiệp

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Vấn đề đất đai nói chung và thu hồi đất nói riêng đặc biệt là đất nông

nghiệp đang và chắc chắn sẽ là những vấn đề phát sinh khiếu kiện gay gắt,

khó giải quyết. Quá trình đô thị hóa đang và sẽ tiếp tục diễn ra mạnh mẽ, sự

gia tăng dân số ngày càng gây thêm áp lực lên quỹ đất hạn hẹp.

Nghị quyết Trung ương 12 vừa qua cũng nêu rõ, chuyển đổi cơ cấu kinh tế là

bắt buộc, trong đó giảm tỷ lệ kinh tế nông nghiệp, tăng tỷ trọng kinh tế công nghiệp,

dịch vụ là một định hướng quan trọng trong phát triển kinh tế và tất yếu dẫn đến

việc thu hồi đất cho các dự án phát triển công nghiệp và dịch vụ.

Việc thu hồi đất, nhất là đất nông nghiệp là công việc khó khăn, phức

tạp, đặc biệt khi đã nảy sinh khiếu kiện, đòi hỏi các cơ quan có thẩm quyền

phải tiến hành hết sức thận trọng, bao gồm cả trước, trong quá trình thu hồi

đất và kể cả những vấn đề hậu thu hồi đất. Mặc dù vậy, cần nhận thức rằng

việc nảy sinh các khiếu kiện, thậm chí là khiếu kiện gay gắt trong quá trình

thu hồi đất là điều không thể tránh khỏi và đòi hỏi ý thức trách nhiệm của các

cơ quan nhà nước có thẩm quyền để giải quyết tốt các khiếu nại, bảo đảm lợi

ích của người dân góp phần giữ vững ổn định xã hội, điều kiện quan trọng

cho sự phát triển đất nước.

Tổng kết công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo cho thấy, tỷ lệ rất lớn các vụ

khiếu nại, tố cáo xảy ra trong lĩnh vực đất đai, đặc biệt là thu hồi đất đai. Bởi

việc thu hồi đất tác động đến mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội của cộng đồng

dân cư. Mặt khác, các quy định về bồi thường, hỗ trợ thường xuyên thay đổi dẫn

đến việc so bì giữa các dự án, những người làm công tác thu hồi đất để giải

phóng mặt bằng cũng gặp không ít khó khăn. Làm sao để giải quyết công tác

giải phóng mặt bằng đạt hiệu quả, đúng pháp luật, phù hợp với tâm lý của nhân

dân vẫn là một bài toán khó cho cơ quan Nhà nước về quản lý đất đai. Làm tốt

công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo có ý nghĩa hết sức quan trọng.

2

Tình hình khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

trong những năm gần đây có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. Nội

dung khiếu nại chủ yếu liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ GPMB

để triển khai thực hiện các dự án: khai thác khoáng sản, xây dựng các công trình

giao thông, đường điện,… nổi cộm trong thời gian qua là khiếu nại của các hộ dân

bị ảnh hưởng bởi dự án khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo.

Giai đoạn 2017-2019, UBND huyện đã tiếp 428 lượt tương ứng 869

người (16 đoàn đông người tương ứng 208 người), Lãnh đạo UBND huyện

tiếp công dân theo định kỳ tại trụ sở tiếp công dân huyện và tiếp đối thoại tại

trụ sở UBND các xã, thị trấn tổng số 35 lượt tương ứng với 69 người đăng ký

và nhiều lượt người tham gia. Nội dung đơn thư của công dân tập trung chủ

yếu trong lĩnh vực đất đai; chế độ chính sách, hỗ trợ GPMB dự án,… 100 %

các đơn thư khiếu nại đã được giải quyết. Công tác tiếp công dân đã được

Thường trực Huyện ủy, HĐND, lãnh đạo UBND huyện quan tâm lãnh đạo,

chỉ đạo sát sao từ huyện đến cơ sở: Công tác tiếp công dân được duy trì

thường xuyên; sổ sách ghi chép đầy đủ. Việc phân loại, xử lý đơn cơ bản

chính xác, kịp thời, tránh tình trạng đơn thư gửi chồng chéo nhiều cơ quan

giải quyết cùng một nội dung.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác giải quyết khiếu nại tố cáo

trong hoạt động quản lý nhà nước, trong những năm qua Thanh tra huyện Đại

Từ tích cực giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo về thu hồi đất các dự án

khi được giao; tham mưu với UBND huyện chỉ đạo UBND các xã, thị trấn,

các ngành tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố

cáo. Trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ của người đứng đầu các cấp,

các ngành và đội ngũ cán bộ công chức tham mưu, giúp việc đã đạt được

nhiều chuyển biến tích cực, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị, trật

tự an toàn xã hội tại địa phương.

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt được vẫn còn những tồn tại,

3

hạn chế: tình trạng khiếu nại, tố cáo đông người, vượt cấp, kéo dài làm ảnh

hưởng đến an ninh trật tự, ảnh hưởng đến tiến độ thu hồi đất thực hiện các dự

án. Hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo của một số xã, thị trấn chưa cao;

nhiều vụ khiếu kiện đông người, phức tạp chưa được giải quyết dứt điểm;

không kịp thời,…

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó có những

nguyên nhân cơ bản do thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, chủ tịch UBND xã, thị

trấn chưa thực hiện đúng quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo;

công tác tuyên truyền, phổ biến về chế độ chính sách trong quá trình thu hồi

đất thực hiện các dự án chưa sâu rộng; vai trò tham mưu của Thanh tra huyện

với UBND huyện trong giải quyết khiếu nại, tố cáo còn hạn chế, cũng do

nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người dân chưa cao.

Trong những dự án đó, có những dự án đã được đưa vào sử dụng song

bên cạnh đó vẫn còn nhiều dự án "treo" do việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ,

tái định cư còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều đơn thư, khiếu nại được gửi tới cơ

quan Nhà nước có thẩm quyền đề nghị giải quyết các vấn đề liên quan đến bồi

thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Xuất phát từ thực tiễn nói

trên, tác giả lựa chọn đề tài “Giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường

giải phóng mặt bằng tại Uỷ ban nhân dân huyện Đại Từ tỉnh Thái

Nguyên " làm đề tài luận văn thạc sĩ.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đề tài nghiên cứu nhằm đề xuất giải pháp tăng cường giải quyết khiếu

nại về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại Uỷ ban nhân dân huyện

Đại Từ tỉnh Thái Nguyên, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại về

công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa những cơ sở lý luận và thực tiễn giải quyết khiếu nại về

công tác bồi thường giải phóng mặt bằng cấp huyện.

4

- Phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại về công tác bồi

thường giải phóng mặt bằng tại huyện Đại Từ giai đoạn 2017 – 2019.

- Đề xuất quan điểm, giải pháp nhằm giúp tăng cường giải quyết khiếu

nại về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại huyện Đại Từ trong giai

đoạn mới 2020 – 2025.

3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác giải quyết khiếu nại

trong bồi thường giải phóng mặt bằng tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

* Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác giải quyết khiếu nại về

bồi thường giải phóng mặt bằng tại huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên.

* Về thời gian: Luận văn nghiên cứu số liệu trong thời gian 2017 –

2019, đề xuất giải pháp hoàn thiện tới năm 2025 và số liệu sơ cấp điều tra,

phỏng vấn được thu thập trong tháng 6/2020.

* Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu cả về phương diện lý

luận và thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt

bằng tại UBND huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên. Thực hiện điều tra và phỏng

vấn các đối tượng: đối tượng là công dân có đất bị thu hồi trong các dự án;

cán bộ, công chức tiếp nhận đơn thư và thực hiện công tác giải quyết khiếu

nại trong bồi thường giải phóng mặt bằng; đối tượng là Chủ đầu tư; đối tượng

là cán bộ lãnh đạo UBND cấp huyện, xã.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

+ Ý nghĩa khoa học: Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa về

phương diện lý luận trong giải quyết khiếu nại về công tác bồi thường giải

phóng mặt bằng cấp huyện nói chung và tại UBND huyện Đại Từ nói riêng.

Các vấn đề liên quan đến lý thuyết giải quyết khiếu nại về công tác bồi

thường giải phóng mặt bằng tại UBND huyện đã được hệ thống hóa một cách

đầy đủ, toàn diện và khoa học.