Giải pháp tăng cường thực hiện quy chế dân chủ trong các trường Trung học cơ sở thành phố Uông bí - tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

PHẠM ANH TIẾN

GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THỰC HIỆN QUY CHẾ

DÂN CHỦ TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÀNH PHỐ UÔNG BÍ - TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN ANH TUẤN

THÁI NGUYÊN - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Đến nay khi bản Luận văn này đã hoàn thành, trước hết em xin chân

thành bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới toàn thể các thầy giáo, cô giáo trường

Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên cùng toàn thể các thầy cô đã trực

tiếp tham gia giảng dạy, cung cấp những tri thức cơ bản và khoa học, tạo

điều kiện thuận lợi cho chúng em trong thời gian học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới T.S Trần Anh Tuấn -

thầy giáo đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo giúp đỡ em trong quá trình hình

thành, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Em xin chân thành cảm ơn khoa tâm lý giáo dục trường Đại học sư

phạm - Đại học Thái Nguyên.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố

Uông Bí; Phòng Giáo dục - Đào tạo Uông Bí; các trường THCS trên địa bàn

Thành phố Uông Bí đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi có những tư liệu quý

báu để hoàn thành luận văn; Cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã

động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi tham gia khóa học, nghiên

cứu và hoàn thành luận văn.

Dù đã có rất nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài. Song,

những thiếu sót trong luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi.

Tác giả rất mong được đón nhận sự chỉ dẫn, góp ý của các nhà khoa

học, của các thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn!

Uông Bí, tháng 5 năm 2012

Tác giả

Phạm Anh Tiến

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ ……………………………………………………………...

Lời cảm ơn ...………………………………………………………………..

Mục lục …………………………………………………………………….. i

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ……………………………………. v

Danh mục các bảng …...……………………………………………….…… vi

Danh mục các hình ………………………………………………………… vii

PHẦN MỞ ĐẦU…………………………………………………………... 1

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ THỰC

HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ… 6

1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu……………………………...…….. 6

1.2. Quan điểm, đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc về thực hiện dân chủ

trong trƣờng học………………………………………………………….. 7

1.2.1. Khái niệm về dân chủ và thực hiện dân chủ ở cơ sở trong quan điểm,

đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc ta hiện nay………………………………. 7

1.2.1.1. Khái niệm dân chủ............................................................................ 7

1.2.1.2. Khái niệm về “dân chủ ở cơ sở”...................................................... 8

1.2.1.3. Khái niệm về dân chủ ở trường học................................................... 9

1.2.1.4. Quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước về thực hiện Quy

chế dân chủ ở cơ sở....................................................................................... 10

1.2.2. Một số vấn đề của việc thực hiện QCDCCS trong trƣờng học…....... 11

1.2.2.1. Mục đích của việc đưa QCDCCS vào trường học.......................... 11

1.2.2.2. Vai trò và tầm quan trọng của việc đưa QCDCCS vào giáo dục...... 11

1.2.2.3. Đặc trưng của việc thực hiện QCDCCS trong trường học............. 14

1.2.2.4. Một số vấn đề về thực hiện QCDCCS trong trường học hiện nay..... 15

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.3. Thực hiện QCDCCS trong trƣờng học là một nội dung của quản lý

nhà trƣờng…………………………………….......……………................... 18

1.3.1. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trƣờng………………………........... 18

1.3.1.1. Khái niệm Quản lý giáo dục............................................................... 18

1.3.1.2. Khái niệm và nội dung cơ bản của Quản lý nhà trường.................... 19

1.3.1.3. Vai trò của Hiệu trưởng trong việc quản lý nhà trường.................... 20

1.3.2. Thực hiện QCDCCS trong các trƣờng học là một nội dung của quản

lý nhà trƣờng THCS hiện nay….……………………….........…....................

22

1.3.2.1.Các trường học trước yêu cầu đổi mới Quản lý GD hiện nay............ 23

1.3.2.2. Các yêu cầu thực hiện QCDCCS trong trường học THCS............... 25

1.3.2.3. Vai trò, trách nhiệm của Hiệu trưởng THCS trong việc quản lý

thực hiện QCDCCS trong trường học.............................................................

1.3.2.4. Giải pháp và biện pháp quản lý tăng cường thực hiện Quy chế dân

chủ cơ sở trong các trường THCS............................................................

26

27

Tiểu kết Chƣơng 1……………………..……………..………........………. 29

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN

CHỦ TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ

UÔNG BÍ- TỈNH QUẢNG NINH……………………………………..…... 30

2.1. Khái quát đặc điểm của địa bàn nghiên cứu…………………….…. 30

2.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội của T.p Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh.….... 30

2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục - đào tạo ở Thành phố Uông Bí……… 30

2.1.2.1. Tình hình chung về phát triển GD-ĐT………….……………………… 30

2.1.2.2. Quy mô phát triển các trường THCS………………………………….. 31

2.1.2.3. Về đội ngũ cán bộ giáo viên………………………………………......... 32

2.2. Quá trình thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở trong các trƣờng

THCS trên địa bàn Thành phố Uông Bí …………………………...……..

33

2.2.1. Các chủ trƣơng của cấp ủy, chính quyền tỉnh Quảng Ninh và T.p

Uông Bí về thực hiện QCDCCS……………………………..……..…...…...

33

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.2.2. Các bƣớc triển khai thực hiện QCDCCS trong trƣờng THCS trên địa

bàn T.p Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh…………………………........................

33

2.2.3. Nội dung, hình thức và biện pháp triển khai thực hiện QCDCCS ở

các trƣờng THCS T.p Uông Bí hiện nay…………………………..….…….

36

2.2.3.1. Các nội dung triển khai ……………………..……………………......... 37

2.2.3.2. Các hình thức triển khai ……………………..…………………………. 38

2.3. Một số kết quả đạt đƣợc trong quá trình thực hiện QCDCCS

trong các trƣờng THCS trên địa bàn T.p Uông Bí hiện nay……………

43

2.3.1. Một số kết quả của việc thực hiện QCDCCS trong các trƣờng THCS

của T.p Uông Bí thời gian qua……………….………………………….…..

43

2.3.1.1. Kết quả trong việc tổ chức tuyên truyền QCDCCS trong các

trường THCS………………………………………….……………….…………….

43

2.3.1.2. Kết quả trong việc xây dựng các quy định, quy chế, quy ước của

trường THCS ………………………………………………………………………..

44

2.3.1.3. Kết quả trong việc tổ chức thực hiện QCDCCS hiện nay….............. 46

2.3.2. Đánh giá chung về kết quả của việc thực hiện QCDCCS trong trƣờng

THCS trên địa bàn Uông Bí những năm qua (2009- 2011)………………… 50

2.3.2.1. Đánh giá……………………………………..……..……….……………. 50

2.3.2.2. Nguyên nhân của những thành công……………..……...………....... 52

2.4. Những vấn đề đặt ra trong quá trình thực hiện QCDCCS trong các

trƣờng THCS trên địa bàn Uông Bí hiện nay………………….…..……..

52

2.4.1. Những khó khăn vƣớng mắc và nguyên nhân……..………………… 52

2.4.1.1. 2.4.1.1. Những khó khăn, vướng mắc ……………………………………… 52

2.4.1.2. 2.4.1.2. Nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc …………………… 55

2.4.2. Một số vấn đề đặt ra cần phải tìm biện pháp tháo gỡ.……..…...…... 55

Tiểu kết Chƣơng 2……………………………………………….….……... 59

Chƣơng 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG VIỆC THỰC HIỆN QUY CHẾ

DÂN CHỦ TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ T.P UÔNG

BÍ- TỈNH QUẢNG NINH………………………………………………...… 60

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.1. Một số quan điểm về xác định giải pháp……………………..……… 60

3.2. Một số biện pháp nhằm thực hiện có hiệu quả QCDCCS trong các

trƣờng THCS T.p Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh hiện nay………………... 64

3.2.1. Tiếp tục tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của CBGV-CNV và

học sinh trong các trƣờng THCS về thực hiện QCDCCS trong trƣờng học…

64

3.2.2. Tăng cƣờng vai trò lãnh đạo của Chi bộ Đảng, sự quản lý của Ban

Giám hiệu trong việc xây dựng và thực hiện QCDCCS……………………..

66

3.2.3. Bổ sung, hoàn thiện các hình thức tổ chức thực hiện Quy chế theo

hƣớng đáp ứng yêu cầu thực tế giáo dục THCS và từng địa bàn……………

69

3.2.4. Đảm bảo sự tham gia của các Đoàn thể, tổ chức xã hội trong và

ngoài trƣờng….......................................................................................

71

3.2.5. Củng cố, tăng cƣờng kiểm tra, giám sát việc thực hiện Quy chế và

thƣờng xuyên sơ kết, rút kinh nghiệm, điều chỉnh kịp thời………………….

74

3.2.6. Xây dựng môi trƣờng văn hoá, nâng cao đời sống vật chất tinh thần

CBGV - CNV………………………………….…………………………….

77

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp và lộ trình triển khai ………………… 80

3.3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp và lộ trình triển khai ………………. 80

3.3.2. Lộ trình triển khai các biện pháp ………………….………………… 81

3.4. Khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất …. 81

3.4.1. Khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp …………………….. 82

3.4.2. Khảo sát về tính khả thi của các biện pháp ………………………...… 85

Tiểu kết chƣơng 3………………………………………..………………… 87

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ………..………………………………. 89

1. Kết luận………………………………..………………………………… 89

2. Một số khuyến nghị …………………………………………….……… 90

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 93

PHỤ LỤC....................................................................................................... 96

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐCS Đảng Cộng sản

BGH Ban giám hiệu

CBGV-CNV Cán bộ giáo viên - công nhân viên

CBQL Cán bộ quản lý

CP Chính phủ

GD Giáo dục

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo

GV Giáo viên

HĐND Hội đồng nhân dân

HS Học sinh

KT-XH Kinh tế - xã hội

MN Mầm non

NQ Nghị quyết

Nxb Nhà xuất bản

QCDCCS Quy chế dân chủ ở cơ sở

QLGD Quản lý giáo dục

XHCN Xã hội chủ nghĩa

T.P Thành phố

TH Tiểu học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

UBND Ủy ban nhân dân

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng Nội dung Trang

Bảng 2.1 Quy mô trƣờng, lớp, học sinh THCS năm học 2010-2011. 31

Bảng 2.2 Chất lƣợng của học sinh THCS T.p Uông Bí năm học

2010-2011.

31

Bảng 2.3 Trình độ chuyên môn của cán bộ giáo viên THCS T.p

Uông Bí.

32

Bảng 2.4 Chất lƣợng đội ngũ CBGV các trƣờng THCS T.p Uông Bí 32

Bảng 2.5 Kết quả thực hiện 5 bƣớc triển khai QCDCCS trong các

trƣờng THCS T.p Uông Bí.

35

Bảng 2.6 Kết quả việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến, quán triệt, tham

gia xây dựng QCDCCS trong trƣờng THCS T.p Uông Bí.

37

Bảng 2.7 Kết quả việc triển khai thực hiện các trách nhiệm của các

trƣờng THCS T.p Uông Bí.

38

Bảng 2.8 Kết quả thực hiện các Hình thức thông báo đối với những

việc CBGV-CNV phải đƣợc biết trong 12 trƣờng THCS

T.p Uông Bí.

40

Bảng 2.9 Kết quả thực hiện các Hình thức lấy ý kiến đối với những

việc CBGV-CNV đƣợc tham gia trong trƣờng THCS T.p

Uông Bí.

41

Bảng 2.10 Kết quả các hình thức thực hiện giám sát kiểm tra đối với

những việc CBGV - CNV đƣợc giám sát, kiểm tra ở trƣờng

THCS T.p Uông Bí.

42

Bảng 2.11 Kết quả thực hiện những việc học sinh đƣợc biết và tham

gia ý kiến trong trƣờng THCS T.p Uông Bí.

43

Bảng 2.12 Số lƣợng văn bản xây dựng. 45

Bảng 3.1 Kết quả đánh giá về mức độ cần thiết của những giải pháp

tăng cƣờng việc thực hiện QCDCCS trong các trƣờng

THCS T.p Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh.

82

Bảng 3.2 Kết quả đánh giá về tính khả thi của biện pháp tăng cƣờng

thực hiện QCDCCS trong các trƣờng THCS T.p Uông Bí -

tỉnh Quảng Ninh

85

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC HÌNH

Biểu đồ Nội dung Trang

Biểu đồ 3.1

Mô tả mức độ cần thiết của các biện pháp tăng cƣờng việc

thực hiện QCDCCS trong các trƣờng THCS T.p Uông Bí -

tỉnh Quảng Ninh.

83

Biểu đổ 3.2

Mô tả tính khả thi của các biện pháp của các biện pháp

tăng cƣờng việc thực hiện QCDCCS trong các trƣờng

THCS T.p Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh.

86

- 1 -

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thực hiện đƣờng lối đổi mới của Đảng, dân chủ XHCN ở nƣớc ta

ngày nay càng đƣợc phát triển mở rộng, trở thành động lực cho phát triển

đất nƣớc. Dù còn những nhƣợc điểm nhƣ Đảng ta tự đánh giá: “Quyền làm

chủ của nhân dân ở một số nơi, trên vài lĩnh vực còn bị vi phạm. Việc thực

hành dân chủ còn mang tính hình thức; còn tình trạng lợi dụng dân chủ

gây chia rẽ, làm mất đoàn kết nội bộ, gây rối, ảnh hưởng tới trật tự, an

toàn xã hội” [18. Tr.171].

Đại hội XI của ĐCS Việt Nam xác định phát huy quyền làm chủ của

nhân dân lao động, mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa (XHCN) vừa là mục

tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho thắng lợi của cách mạng, của công cuộc đổi

mới ở Việt Nam.

Thực hiện dân chủ trong các nhà trường và cơ sở giáo dục là một trong

những điều kiện và động lực để nâng cao chất lƣợng dạy và học và nâng cao uy

tín vị thế của ngành giáo dục đối với cộng đồng và xã hội. Đảng, Nhà nƣớc và

Bộ GD& ĐT đã có các chỉ thị, nghị định, quyết định để chỉ đạo, hƣớng dẫn

việc thực hiện dân chủ ở cơ sở nhƣ: [12], [13], [33], [40]… góp phần vào việc

dạy tốt, học tốt.

Trong quá trình triển khai và thực hiện QCDCCS, nhiều trƣờng học đã

triển khai tốt việc thực hiện QCDCCS theo đúng quan điểm, đƣờng lối của Đảng

và Nhà nƣớc. Tuy nhiên, vẫn còn có trƣờng học triển khai chậm, hoặc triển khai

một cách hình thức, dẫn đến việc thực hiện dân chủ trƣờng học không đạt mục

tiêu đặt ra; lại có đơn vị, do việc triển khai thực hiện QCDCCS chƣa tốt dẫn

đến nội bộ mất đoàn kết, phát sinh khiếu kiện... ảnh hƣởng không tốt tới các

hoạt động của nhà trƣờng.

- 2 -

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Các trƣờng THCS ở T.p Uông Bí hiện nay đã và đang triển khai xây

dựng và thực hiện QCDCCS, còn gặp phải một số khó khăn, dẫn đến việc thực

hiện đạt hiệu quả chƣa cao. Điều đó đang đặt ra một đòi hỏi: cần phải tìm

nguyên nhân và biện pháp cho vấn đề triển khai xây dựng và thực hiện

QCDCCS trong các trƣờng THCS. Trong đó, vai trò và chức trách quản lý nhà

trƣờng của Hiệu trƣởng có ý nghĩa quyết định.

Là một cán bộ thuộc Ban Dân vận Thành ủy Uông Bí - cơ quan thƣờng

trực Ban Chỉ đạo thực hiện QCDCCS của Thành phố, đƣợc phân công theo dõi

các chi đảng bộ cơ sở, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn xây dựng và thực hiện

QCDCCS, trong quá trình tổng kết đánh giá việc thực thiện QCDCCS trên địa

bàn Thành phố nói chung, ngành giáo dục nói riêng và xuất phát từ các lý do

trên đây, tôi chọn đề tài “GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG VIỆC THỰC HIỆN QUY

CHẾ DÂN CHỦ TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ

UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở vận dụng lý luận QLGD và khảo sát, đánh giá đúng thực

trạng triển khai thực hiện QCDCCS trong các trƣờng THCS ở T.p Uông Bí

hiện nay, luận văn xác định giải pháp (gồm một số biện pháp) và kiến nghị

nhằm tăng cƣờng hiệu quả việc triển khai thực hiện QCDCCS trong trƣờng

học, góp phần đổi mới công tác quản lý nhà trƣờng ở T.p Uông Bí- tỉnh

Quảng Ninh hiện nay.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu: hoạt động quản lý nhà trƣờng THCS của ngƣời

Hiệu trƣởng.

3.2. Đối tƣợng nghiên cứu: công tác triển khai thực hiện QCDCCS trong các

trƣờng THCS thuộc T.p Uông Bí- tỉnh Quảng Ninh