Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách nhà nước ở Huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang

ðẠI HỌC THÁI NGUYÊN

tr−êng ®¹i häc kinh tÕ vµ qu¶n trÞ kinh doanh

-------------------------------------------------

LÊ NGỌC TIẾN

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN HIỆP HÒA

TỈNH BẮC GIANG

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN QUANG MINH

Thái Nguyên, năm 2012

i

LỜI CAM ðOAN

Luận văn thạc sỹ kinh tế “Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách

nhà nước ở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang” ñược nghiên cứu thông qua

việc ñánh giá hoạt ñộng quản lý ngân sách của huyện giai ñoạn 2006-2011

là công trình nghiên cứu của tôi. Số liệu ñược ñưa vào luận văn ñược chỉ rõ

nguồn gốc và trích dẫn rõ ràng. Kết quả nghiên cứu chưa ñược công bố bất

cứ một công trình nào từ trước ñến nay.

Tôi xin khẳng ñịnh sự trung thực về cam kết trên./.

TÁC GIẢ

Lê Ngọc Tiến

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CÁM ƠN

ðể hoàn thành luận văn này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc ñến Thầy

TS. Trần Quang Minh, ñã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết luận

văn.

Em trân thành cảm ơn quý thầy, cô trong khoa Sau ñại học Trường ðại

học Kinh tế và QTKD Thái Nguyên, các cơ quan ñơn vị trên ñịa bàn huyện

Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang … tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi ñược nghiên cứu

và hoàn thành luận văn.

Trân trọng cảm ơn!

TÁC GIẢ

Lê Ngọc Tiến

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ðOAN ................................................................................................................... i

LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................................ ii

MỤC LỤC ............................................................................................................................ iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................................. v

DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC SƠ ðỒ VÀ BIỂU ðỒ .......................................................................... vii

MỞ ðẦU ............................................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết phải nghiên cứu .......................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 2

3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 2

4. Những ñóng góp mới của Luận văn .............................................................................. 2

5. Bố cục của luận văn bao gồm: ....................................................................................... 3

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN ............................................................ 4

1.1. Ngân sách nhà nước và hệ thống ngân sách nhà nước .......................................... 4

1.1.1. Ngân sách nhà nước ........................................................................................... 4

1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước .................................................................... 4

1.1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nước ................................................................... 6

1.1.1.3. Chức năng của ngân sách nhà nước ............................................................. 9

1.1.2. Hệ thống ngân sách nhà nước ......................................................................... 10

1.2. Ngân sách cấp huyện và quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện ....................... 11

1.2.1. Ngân sách cấp huyện ........................................................................................ 11

1.2.1.1. Khái niệm ngân sách cấp huyện ................................................................. 11

1.2.1.2. Nội dung thu, chi ngân sách cấp huyện ...................................................... 12

1.2.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện ......................................................... 16

1.2.2.1. Nguyên tắc cơ bản về quản lý ngân sách nhà nước .................................... 16

1.2.2.2. Quy trình quản lý ngân sách cấp huyện ..................................................... 18

1.3. Phân cấp quản lý ngân sách ................................................................................... 25

1.3.1. Sự cần thiết phải phân cấp ngân sách nhà nước ............................................ 25

1.3.2. Nguyên tắc thực hiện phân cấp ........................................................................ 26

1.3.3. Nội dung phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ........................................... 27

1.4. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước, ngân sách cấp huyện trên thế giới và

ở Việt Nam ...................................................................................................................... 29

1.4.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước trên thế giới ................................ 29

1.4.1.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách của Singapore ......................................... 29

1.4.1.2. Kinh nghiệm quản lý ngân sách của Hàn Quốc: ........................................ 31

1.4.2 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại Việt Nam ................................. 35

1.4.2.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách huyện Nam ðàn .................................................. 35

1.4.2.2 Kinh nghiệm quản lý ngân sách huyện Thường Tín .................................... 40

CHƯƠNG 2 HỆ THỐNG NHỮNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN HIỆP HÒA ........................................................... 44

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 44

2.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 44

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 44

2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin: .................................................................... 45

2.2.4. Phương pháp phân tích ñánh giá: ................................................................... 45

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................................. 46

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu về thu ngân sách ....................................................................... 46

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu về chi ngân sách: ...................................................................... 46

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở

HUYỆN HIỆP HÒA .......................................................................................................... 47

3.1. Vài nét về ñiều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Hiệp Hòa ......................... 47

3.1.1. ðiều kiện tự nhiên ............................................................................................ 47

3.1.2. ðiều kiện kinh tế-xã hội ................................................................................... 50

3.2. Phân cấp quản lý ngân sách huyện Hiệp Hòa ...................................................... 51

3.3. Thực trạng công tác quản lý ngân sách ở huyện Hiệp Hòa ................................ 58

3.3.1. Thu ngân sách .................................................................................................. 58

3.3.2. Chi ngân sách ................................................................................................... 65

3.3.3. Quy trình quản lý ngân sách huyện Hiệp Hòa ............................................... 68

3.3.3.1. Lập dự toán ................................................................................................. 68

3.3.3.2. Cân ñối thu chi ngân sách huyện ............................................................... 69

3.3.3.3. Chấp hành dự toán ngân sách huyện: ........................................................ 70

3.3.3.4. ðiều chỉnh dự toán ngân sách cấp huyện .................................................. 70

3.3.3.5. Quyết toán ngân sách ................................................................................. 71

3.4. Một số kết quả ñã ñạt ñược và những tồn tại trong công tác quản lý ngân sách

huyện Hiệp Hòa. .............................................................................................................. 73

3.4.1. Những ưu ñiểm ................................................................................................. 73

3.4.2. Những hạn chế ................................................................................................. 75

3.4.3. Nguyên nhân hạn chế ....................................................................................... 79

3.4.3.1. ðối vối công tác quản lý thu ngân sách ...................................................... 79

3.4.3.2. ðối với quản lý chi ngân sách .................................................................... 82

CHƯƠNG 4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN HIỆP HÒA TỈNH BẮC GIANG .................... 85

4.1. Phương hướng, mục tiêu phát triển kinh tế xã hội ở huyện Hiệp Hòa ñến năm

2015 .................................................................................................................................. 85

4.3. Giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý ngân sách ở huyện Hiệp Hòa .... 89

4.3.1. ðối với quản lý thu ngân sách ......................................................................... 89

4.3.2 ðối với quản lý chi ngân sách ......................................................................... 100

4.3.3. ðối với công tác lập dự toán ........................................................................... 102

KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 104

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 107

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

- ATGT : An toàn giao thông

- CI : Công ích

- CS : Công sản

- GTGT : Giá trị gia tăng

- HðND : Hội ñồng nhân dân

- HL : Hoa lợi

- KBNN : Kho bạc Nhà nước

- NSNN : Ngân sách Nhà nước

- NN : Nhà nước

- NS : Ngân sách

- TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

- TNDN : Thu nhập doanh nghiệp

- TNCN : Thu nhập cá nhân

- UBND : Ủy ban nhân dân

- XDCB : Xây dựng cơ bản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tình hình thu NS huyện Nam ðàn năm 2009...............................37

Bảng 1.2: Tình hình thu NS huyện Nam ðàn năm 2010................................38

Bảng 1.3: Thực hiện nhiệm vụ chi NS huyện Nam ðàn................................40

Bảng 3.1: Tổng hợp thu ngân sách huyện Hiệp Hòa năm 2006 ñến năm 2011

.........................................................................................................................59

Bảng 3.1: Tổng hợp chi tiết thu ngân sách huyện Hiệp Hòa năm 2006 ñến

năm 2011.........................................................................................................60

Bảng 3.2: Tổng hợp chi ngân sách huyện Hiệp Hòa từ năm 2006-2011.......65

Bảng 3.1: Tổng hợp chi tiết chi ngân sách huyện Hiệp Hòa năm 2006 ñến

năm 2011.........................................................................................................66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC SƠ ðỒ VÀ BIỂU ðỒ

Sơ ñồ 1.1: Hệ thống các cấp ngân sách Nhà nước 11

Sơ ñồ 1.2: Quy trình quản lý ngân sách Nhà nước cấp huyện 19

Biểu ñồ 3.1: Bản ñồ hành chính huyện Hiệp Hoà 47

Biểu ñồ 3.2: Diện tích ñất tự nhiên huyện Hiệp Hoà 49

Biểu ñồ 3.3: Thu trên ñịa bàn và thu tỉnh trợ cấp huyện Hiệp Hoà giai

ñoạn 2009-2011 59

Biểu ñồ 3.4: Tổng thu ngân sách huyện Hiệp Hòa giai ñoạn 2006- 2011 64

Biểu ñồ 3.5: Chi thường xuyên và chi ñầu tư xây dựng cơ bản huyện

Hiệp Hoà ñoạn 2006- 2011 65

Biểu ñồ 3.6: Tổng chi ngân sách huyện Hiệp Hòa giai ñoạn 2006- 2011 67

Biểu ñồ 3.7: Chi thường xuyên huyện Hiệp Hoà giai ñoạn 2006-2011 68

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ðẦU

1. Sự cần thiết phải nghiên cứu

Trong hệ thống tài chính của mỗi quốc gia thì ngân sách nhà nước có vị

trí quan trọng ñặc biệt, nó giữ vai trò chủ ñạo trong hệ thống tài chính và có ý

nghĩa quyết ñịnh trong quá trình phát triển của nền kinh tế quốc dân.

Ngân sách nhà nước ñóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện công

bằng xã hội và giải quyết các vấn ñề xã hội, ñảm bảo hay duy trì sự tồn tại và

hoạt ñộng của bộ máy nhà nước ñồng thời là công cụ thúc ñẩy tăng trưởng, ổn

ñịnh và ñiều chỉnh kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Ngân sách huyện là một bộ

phận cấu thành ngân sách nhà nước, là công cụ ñể chính quyền cấp huyện,

thành phố thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình

quản lý kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng. Trong hoàn cảnh ñó, tăng

cường quản lý ngân sách nhà nước, ñổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ

tạo ñiều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách quốc gia tiết kiệm,

có hiệu quả hơn; giúp chúng ta sớm ñạt ñược mục tiêu công nghiệp hoá,

hiện ñại hoá ñất nước, ñáp ứng ñược yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, nâng

cao ñời sống nhân dân.

Trong những năm qua, công tác quản lý ngân sách tại huyện Hiệp Hoà

tỉnh Bắc Giang có sự chuyển biến tích cực, kích thích tăng trưởng kinh tế, ñảm

bảo an sinh xã hội và công tác an ninh quốc phòng của ñịa phương thông qua

việc thực hiện Luật Ngân sách nhà nước năm 2002, Nghị ñịnh số

60/2003/Nð-CP ngày 06 tháng 6 năm 2003 của Chính phủ quy ñịnh chi tiết

và hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước và các Thông tư hướng dẫn

của Bộ Tài chính vì ñó là cơ sở pháp lý cơ bản ñể tổ chức quản lý ngân sách

nhà nước nói chung và ngân sách cấp huyện nói riêng nhằm phục vụ cho

công cuộc ñổi mới.

Tuy nhiên, công tác quản lý ngân sách tại huyện Hiệp Hoà tỉnh Bắc

Giang vẫn còn bất cập trong khâu lập và phân bổ dự toán, thu ngân sách hàng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

năm không ñủ chi tỉnh phải trợ cấp cân ñối, chi ngân sách ñôi khi chưa bám

sát vào dự toán giao ñầu năm … thì vấn ñề tăng cường quản lý ngân sách

càng trở nên cấp thiết. Do vậy, việc phân tích và ñánh giá một cách toàn diện

thực trạng công tác quản lý ngân sách Nhà nước của huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc

Giang nhằm ñề xuất những “Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách nhà

nước ở huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang” là thực sự cần thiết về cả mặt lý

luận cũng như thực tiễn.

2. Mục tiêu nghiên cứu

* Mục tiêu chung: Từ việc làm rõ những lý luận cơ bản, ñánh giá ñúng

thực trạng tình hình quản lý ngân sách huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang từ ñó

ñề xuất giải pháp tăng cường công tác quản lý ngân sách nhà nước ở huyện

Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang, góp phần phát triển kinh tế xã hội huyện Hiệp Hòa

tỉnh Bắc Giang.

* Mục tiêu cụ thể :

- Phân tích và ñánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước

ở huyện Hiệp Hòa

- Trên cơ sở ñó ñề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác

quản lý ngân sách nhà nước của huyện trong thời gian tới.

3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu

- ðối tượng nghiên cứu của ñề tài là tập trung công tác quản lý ngân

sách nhà nước huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang.

- Phạm vi nghiên cứu

+ Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang.

+ Về thời gian: Thu thập tài liệu ñược công bố từ năm 2006 ñến 2011.

4. Những ñóng góp mới của Luận văn

Thứ nhất: Hệ thống hóa một cách có chọn lọc một số vấn ñề lý luận và

thực tiễn về ngân sách nhà nước và quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

Thứ hai: Phân tích và ñánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách

của huyện Hiệp Hòa, chỉ rõ những ưu ñiểm, hạn chế và nguyên nhân của

những hạn chế, bất cập.

Thứ ba: ðề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý

ngân sách Nhà nước huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới.

5. Bố cục của luận văn bao gồm:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn