Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch 1 – Ngân

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

Ngày nay trong xu thế hội nhập quốc tế về ngân hàng, thời cơ và thách thức đan

xem lẫn nhau. Để có thể vượt qua các thách thức, khó khăn của quá trình hội nhập, các

NHTM đang chủ động từng bước tái cơ cấu, mở rộng quy mô hoạt động, nâng cao năng

lực quản lý điều hành, nâng cao hiệu quả kinh doanh của mình. Một trong những lĩnh

vực kinh doanh vừa mang lại hiệu quả chung cho toàn xã hội, vừa mang nguồn thu nhập

rất quan trọng cho các NHTM đặc biệt là ngân hàng công thương Việt Nam, đó chính là

hoạt động thanh toán quốc tế.

Hoạt động thanh toán quốc tế không chỉ có vai trò quan trọng trong sự nghiệp

phát triển kinh tế của một quốc gia mà còn có vai trò quan trọng trong hoạt động của các

doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu và các ngân hàng thương mại. Trong giao dịch

thương mại các doanh nghiệp xuất nhập khẩu luôn phải tìm hiểu và lựa chọn phương

thức thanh toán nào an toàn, chính xác và thuận lợi nhất. Phương thức tín dụng chứng từ

là phương thức được sử dụng rộng rãi nhất trong các hình thức thanh toán bởi sự tiện lợi

cũng như an toàn và nhanh chóng của nó. Ngày nay trong điều kiện diễn biến tình hình

quốc tế rất phức tạp, các đối tác tham gia hoạt động này còn nhiều bất cập và rủi ro lớn,

điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng và hiệu quả của phương thức tín dụng

chứng từ. Chính vì vậy, việc nghiên cứu để tìm ra các phải pháp đồng bộ, hữu hiệu và

khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng thanh toán tín dụng chứng từ đang là vấn đề

quan tâm của các ngân hàng thương mại cũng như các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Giải quyết tốt vấn đề chất lượng thanh toán tín dụng chứng từ sẽ góp phần quan

trọng, thiết thực để các ngân hàng thương mại, đặc biệt là Sở giao dịch I ngân hàng công

thương Việt Nam nâng cao hoạt động thanh toán quốc tế cũng như tăng cường khả năng

cạnh tranh của ngân hàng.

Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, em chọn nội dung: “Giải pháp nhằm nâng cao

chất lượng nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch 1 – Ngân hàng công

thương Việt Nam.” làm đề tài khoá luận của mình.

2. Mục đích nghiên cứu:

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Hệ thống hoá và phân tích thực trạng hiệu quả hoạt động thanh toán tín dụng

chứng từ tại Sở giao dịch I Ngân hàng công thương Việt Nam, để tìm ra những tồn tại

hạn chế, từ đó có cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng thanh toán tín dụng chứng

từ tại Ngân hàng.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Khoá luận tập trung nghiên cứu và giải quyết các vấn đề liên quan đến phương

thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng thương mại như: các thành phần tham gia thanh

toán, quy trình nghiệp vụ trong thanh toán, lợi ích và rủi ro của các bên tham gia…

Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về chất lượng thanh toán tín dụng chứng từ và

các nhân tố ảnh hưởng đến nó tại một ngân hàng thương mại cụ thể, chọn Sở giao dịch I

làm điểm nghiên cứu.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Dựa trên phương pháp duy vật lịch sử, duy vật biện chứng, phương pháp thống

kê, tổng hợp, khoá luận phân tích trên quan điểm hệ thống và thực tiễn hoạt động thanh

toán tín dụng chứng từ tại một ngân hàng thương mại, đưa ra những đánh giá và hướng

tới một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này tại Sở giao dịch I

Ngân hàng công thương Việt Nam.

5. Kết cấu khoá luận:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, khoá luận được kết cấu trong 3 chương:

Chương I . Những vấn đề cơ bản về phương thức thanh toán Tín dụng chứng từ

Chương II. Thực trạng về chất lượng thanh toán Tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I

Ngân hàng công thương Việt Nam.

Chương III. Giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng phương thức thanh toán

tín dụng chứng từ.

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

CHƯƠNG I

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN

TÍN DỤNG CHỨNG TỪ.

1.1. KHÁI NIỆM, QUY TRÌNH THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ.

1.1.1. Khái niệm.

Mọi khoản chi trả phát sinh giữa các chủ thể thanh toán của các nước được diễn

ra thông qua một quy trình xử lý kỹ thuật các chứng từ thanh toán, được gọi là phương

thức thanh toán.

Phương thức thanh toán là điều kiện quan trọng và có tính tổng hợp nhất trong

các điều kiện thanh toán quốc tế. Phương thức thanh toán quốc tế trong ngoại thương lại

càng quan trọng và phức tạp. Trong buôn bán, người ta có thể chọn lựa nhiều phương

thức thanh toán khác nhau để thu tiền về, hoặc để trả tiền, nhưng xét cho cùng việc lựa

chọn phương thức nào cũng phải xuất phát từ yêu cầu của người bán là thu tiền nhanh,

đúng, đủ và từ yêu cầu của người mua là nhập hàng đúng số lượng, chất lượng và đúng

hạn. Trong thanh toán quốc tế, có thể kể tới nhiều phương thức thanh toán khác nhau

như:

- Phương thức chuyển tiền (Rimittance)

- Phương thức nhờ thu (Collection of payment)

- Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ (Documentary credit)

Bằng ngôn ngữ luật, định nghĩa về Tín dụng chứng từ được nêu tại Điều 2, UCP

500, như sau:

“Tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận, theo đó một ngân hàng (NHPH) hành

động theo yêu cầu và theo các chỉ thị của một khách hàng (người mở L/C) hoặc trên

danh nghĩa chính mình,

i. Phải trả tiền cho hoặc trả tiền theo lệnh của một bên thứ ba (người hưởng lợi),

hoặc chấp nhận và trả tiền hối phiếu do người hưởng lợi ký phát, hoặc

ii. Uỷ quyền cho một ngân hàng khác trả tiền, hoặc chấp nhận và trả tiền các hối

phiếu, hoặc

iii. Uỷ quyền cho một ngân hàng khác chiết khấu,

đối với chứng từ quy định được xuất trình và tuân thủ các điều kiện của Tín dụng”.

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán được áp

dụng phổ biến nhất hiện nay trong thương mại quốc tế.

1.1.2. Các thành phần tham gia thanh toán tín dụng chứng từ:

Trong quá trình thực hiện thanh toán tín dụng chứng từ, thông thường có các

thành phần tham gia như sau:

a) Người xin mở L/C (Appicant for L/C): Là người nhập khẩu hay người yêu cầu

ngân hàng phục vụ mình phát hành một L/C và có trách nhiệm pháp lý về việc

trả tiền của ngân hàng cho người bán theo L/C này.

b) Người thụ hưởng L/C (Beneficiary):.Theo quy định của L/C, là người được

hưởng số tiền thanh toán hay sở hữu hối phiếu đã chấp nhận thanh toán.

c) Ngân hàng phát hành (Issuing Bank): Là ngân hàng, theo yêu cầu của người

mua, phát hành một L/C cho người bán hưởng. NHPH thường được hai bên

mua bán thoả thuận và quy định trong hợp đồng mua bán. Nếu không có sự

thoả thuận trước, thì nhà nhập khẩu được phép tự chọn NHPH.

d) Ngân hàng thông báo (Advising Bank): Là ngân hàng được NHPH yêu cầu

thông báo L/C cho người hưởng. Ngân hàng thông báo có thể là ngân hàng đại

lý hoặc là chi nhánh của ngân hàng phát hành ở nước người xuất khẩu.

Ngoài các thành phần tham gia thanh toán trên, trong thực tế tuỳ thuộc vào từng

loại thư tín dụng có thế xuất hiện thêm một số ngân hàng khác:

- Ngân hàng xác nhận (Confirming Bank): Trong trường hợp nhà xuất khẩu

muốn có sự bảo đảm chắc chắn của L/C, thì một ngân hàng có thể đứng ra xác

nhận L/C theo yêu cầu của NHPH. Thông thường, NHXN là một ngân hàng lớn

có uy tín và trong nhiều trường hợp NHTB được đề nghị là NHXN. Muốn

được xác nhận, NHPH phải trả phí xác nhận rất cao và thường phải đặt cọc

trước, mức đặt cọc có thể tới 100% trị giá của L/C.

- Ngân hàng được chỉ định (Norminated Bank): là NHXN hoặc bất cứ ngân hàng

nào khác được NHPH uỷ nhiệm. Tuỳ theo từng loại thư tín dụng mà ngân hàng

này có thể thực hiện một trong các nghiệp vụ sau:

+ Ngân hàng chỉ định thanh toán (Norminated Paying Bank)

+ Ngân hàng chỉ định chấp nhận (Norminated Accepting Bank)

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

+ Ngân hàng chỉ định chiết khấu (Norminated Negotiating Bank)

- Ngân hàng bồi hoàn (Reimbursing Bank): là ngân hàng được NHPH uỷ nhiệm

thực hiện thanh toán giá trị tín dụng thư cho ngân hàng được chỉ định thanh

toán hoặc chiết khấu. Ngân hàng bồi hoàn thường tham gia trong trường hợp

giữa NHPH và ngân hàng được chỉ định không có quan hệ tài khoản trực tiếp

với nhau.

1.1.3. Quy trình nghiệp vụ trong thanh toán tín dụng chứng từ.

Thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ có quy trình công nghệ khá

phức tạp, gồm nhiều khâu xử lý nghiệp vụ, kể cả từ phía nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu

và các ngân hàng có liên quan. Có thể tóm tắt quy trình thanh toán như sau:

SƠ ĐỒ 1.1. QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIỆP VỤ THANH TOÁN

TÍN DỤNG CHỨNG TỪ.

(8)

(7)

(2)

(3) (5) (6) (1) (9) (10)

(4)

Hợp đồng

Chú thích:

Trước hết người nhập khẩu và người xuất khẩu phải ký hợp đồng thương mại,

trong đó lựa chọn điều khoản thanh toán tín dụng chứng từ.

(1) Người nhập khẩu căn cứ vào hợp đồng thương mại, viết đơn đề nghị mở tín

dụng thư cho người xuất khẩu hưởng, gửi tới ngân hàng phục vụ mình.

5

Ngân hàng thông

báo

(Advising Bank)

Ngân hàng thông

báo

(Advising Bank)

Ngân hàng thông

báo

(Advising Bank)

Người thụ hưởng

(Beneficiary)

Người yêu cầu mở

tín dụng thư

(Applicant)

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

(2) Ngân hàng phục vụ người nhập khẩu căn cứ vào đơn xin mở tín dụng, nếu đáp

ứng các yêu cầu, ngân hàng sẽ phát hành thư tín dụng và thông qua ngân hàng

phục vụ người xuất khẩu để thông báo tới người thụ hưởng.

(3) Ngân hàng thông báo khi nhận được thư tín dụng sẽ khẩn trương thông báo,

chuyển giao thư tín dụng này cho người xuất khẩu.

(4) Người xuất khẩu nếu chấp nhận nội dung thư tín dụng đã mở thì tiến hành

giao hàng theo điều kiện hợp đồng.

(5) Sau khi đã hoàn thành việc giao hàng người xuất khẩu lập bộ chứng từ thanh

toán theo thư tín dụng, gửi tới ngân hàng phục vụ mình đề nghị thanh toán.

(6) Ngân hàng này được chỉ định là ngân hàng thanh toán, tiến hành kiểm tra bộ

chứng từ nếu thấy phù hợp với các điều khoản trong thư tín dụng thì tiến hành

thanh toán cho người xuất khẩu (trả tiền ngay, hoặc chấp nhận, hoặc chiết

khấu).

(7) Sau khi đã thanh toán, ngân hàng chuyển bộ chứng từ sang ngân hàng phát

hành và đòi tiền.

(8) Ngân hàng phát hành kiểm tra bộ chứng từ, nếu đáp ứng những điều kiện của

thư tín dụng thì hoàn lại tiền cho ngân hàng đã thanh toán.

(9) Ngân hàng phát hành báo cho người nhập khẩu biết bộ chứng từ đã đến, đề

nghị họ làm thủ tục thanh toán.

(10) Người nhập khẩu kiểm tra bộ chứng từ, nếu phù hợp thì tiến hành trả tiền

(hoặc chấp nhận), ngân hàng sẽ trao chứng từ để họ đi nhận hàng. Trong

trường hợp người nhập khẩu không thanh toán, thì ngân hàng cũng không trao

chứng từ cho họ.

Qua quy trình thanh toán nêu trên cho chúng ta thấy rằng: phương thức thanh

toán tín dụng chứng từ là một phương thức thanh toán rất chặt chẽ về mặt thủ tục, Hơn

thế nữa, trong phương thức thanh toán này, ngân hàng mở L/C không chỉ là một trung

gian trong thanh toán, mà còn là người có nhiệm vụ trả tiền nhà xuất khẩu trong thời

gian hiệu lực của L/C, với số tiền tối đa bằng số tiền của L/C nếu nhà xuất khẩu trình

được bộ chứng từ thanh toán phù hợp với L/C. Vì vậy, đây là phương thức thanh toán

bảo đảm chắc chắn quyền lợi cho nhà xuất khẩu.

6

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Tuy nhiên, xét về phía nhà nhập khẩu, thanh toán bằng phương thức tín dụng

chứng từ sẽ làm cho nhà nhập khẩu bị đọng vốn trong trường hợp phải ký quỹ mở L/C.

Nếu thời gian hiệu lực của L/C càng dài, số tiền của L/C càng lớn thì hiệu quả sử dụng

vốn của nhà nhập khẩu càng giảm đi. Đây chính là một trong những vấn đề mà nhà nhập

khẩu cần quan tâm khi xác định loại L/C và thời hạn hiệu lực của L/C để giảm bớt

những thiệt hại cho nhà nhập khẩu.

1.1.4. Lợi ích và rủi ro đối với các bên tham gia.

1.1.4.1. Đối với người nhập khẩu.

a. Lợi ích:

1. Người nhập khẩu sẽ nhận được các chứng từ về hàng hoá do mình quy định như

NHPH ghi rõ trong L/C. Những chứng từ đó là bằng chứng của việc người mua

được trao quyền sở hữu hàng hóa.

2. Người nhập khẩu được đảm bảo rằng sẽ chỉ bị ghi nợ tài khoản số tiền L/C khi

tất cả các chỉ định trong L/C được thực hiện đúng.

3. Đảm bảo hàng hóa phù hợp với bộ chứng từ theo các điều kiện và điều khoản đã

ký kết trong hợp đồng ngoại thương.

4. Vì có sự bảo đảm về thanh toán, người nhập khẩu có thể thương lượng để đạt

được giá cả tốt hơn và mở rộng được quan hệ khách hàng cũng như quy mô kinh

doanh.

b. Rủi ro:

1. Không có sự bảo đảm nào cho nhà nhập khẩu rằng hàng hoá sẽ đúng như đơn đặt

hàng hay không bị hư hại gì. Trong trường hợp này, nhà nhập khẩu vẫn phải

hoàn trả đầy đủ tiền đã thanh toán cho NHPH.

2. Những thay đổi trong hợp đồng ngoại thương giữa nhà xuất khẩu và nhà nhập

khẩu phải tiến hành làm thủ tục sửa đổi, bổ sung L/C làm kéo dài thời gian giao

dịch, tăng chi phí.

3. NHXN hay một NHCĐ khác có thể mắc sai lầm khi đã thanh toán cho một bộ

chứng từ có sai sót, sau đó ghi nợ NHPH. Nếu ngân hàng mắc sai lầm lại do

người nhập khẩu chỉ định, thì NHPH có quyền truy hoàn số tiền đã bị ghi nợ.

4. Nhà nhập khẩu chưa nhận được bộ chứng từ cho đến khi hàng đã cập cảng.

7