Động cơ học tập của sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

….o0o….

PHẠM VĂN SỸ

ĐỘNG CƠ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI

VÀ NHÂN VĂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

PHẠM VĂN SỸ

ĐỘNG CƠ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI

VÀ NHÂN VĂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Tâm lý học

Mã số: 60 31 80

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA

HỌC

TS. LÊ XUÂN HỒNG

Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2012

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn

chân thành đến:

- Quý Thầy Cô giảng dạy chương trình Cao học Tâm lý học – Khoa Tâm lý

Giáo dục trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh đã tận tình hướng dẫn và

truyền đạt tri thức cùng những kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học thời

gian qua.

- Ban giám hiệu nhà Trường cùng Quý Thầy Cô phòng Sau đại học trường

Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi để tôi hoàn

thành tốt khóa học.

Đặc biệt xin gửi lời tri ân sâu sắc đến TS. Lê Xuân Hồng – người đã luôn

đồng hành và tận tình hướng dẫn, góp ý xây dựng trong từng bước nghiên cứu và

thực hiện đề tài.

Xin cảm ơn tất cả những người thân và bạn bè đã quan tâm, động viên và

giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua.

Trân trọng!

Phạm Văn Sỹ

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Tất

cả các kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được

ai công bố trong bất cứ công trình nào khác.

Phạm Văn Sỹ

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Khái quát khách thể nghiên cứu ......................................................... 39

Bảng 2.2: Mức độ quan tâm của sinh viên về mục đích học tập ........................ 41

Bảng 2.3: Lý do quyết định học đại học ............................................................. 42

Bảng 2.4: So sánh lý do học đại học của sinh viên năm thứ nhất và sinh viên

năm thứ tư ........................................................................................................... 45

Bảng 2.5: Lý do sinh viên chọn trường ĐH KHXH&NV ................................... 46

Bảng 2.6: Lý do chọn trường ĐH KHXH&NV của sinh viên năm thứ nhất và

thứ tư kết hợp với nguyện vọng xét tuyển .......................................................... 49

Bảng 2.7: Động cơ học tập của sinh viên thể hiện qua mục đích học tập ........... 50

Bảng 2.8: Thái độ học tập của sinh viên khi đã hình thành mục đích học tập..... 57

Bảng 2.9: Hành vi học tập của sinh viên ............................................................. 60

Bảng 2.10: Yếu tố ảnh hưởng tới động cơ học tập ............................................. 67

Bảng 2.11: So sánh sự ảnh hưởng tới động cơ học tập của yếu tố gia đình

với địa bàn cư trú ................................................................................................. 69

Bảng 2.12: Sinh viên tự đánh giá về động cơ học tập của bản thân .................... 72

Bảng 2.13: Biện pháp khuyến khích sinh trong quá trình học tập....................... 75

MỤC LỤC

MỤC LỤC .............................................................................................................................1

PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................................8

CƠ SỞ LÝ LUẬN ...............................................................................................................12

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................12

1.1.1. Quan điểm phi Mác-xít về động cơ ...................................................................12

1.1.2. Quan niệm của Tâm lý học Mác-xít về động cơ................................................14

1.1.3. Một số công trình nghiên cứu về động cơ học tập.............................................17

1.2. Động cơ.....................................................................................................................20

1.2.1. Một số khái niệm về động cơ.............................................................................20

1.2.2. Một số thuyết về động cơ...................................................................................21

1.2.3. Phân loại động cơ...............................................................................................24

1.2.4. Mối quan hệ giữa động cơ với nhu cầu và ý thức..............................................25

1.3. Hoạt động học tập và động cơ học tập của sinh viên................................................26

1.3.1. Hoạt động học tập của sinh viên........................................................................26

1.3.1.1. Khái niệm hoạt động...................................................................................26

1.3.1.2. Cấu trúc của hoạt động ...............................................................................28

1.3.1.3. Phân loại hoạt động.....................................................................................29

1.3.1.4. Hoạt động học tập.......................................................................................29

1.3.2. Động cơ học tập của sinh viên...........................................................................31

1.3.2.1. Khái niệm và phân loại ...............................................................................32

1.3.2.2. Biểu hiện của động cơ học tập....................................................................33

1.3.2.3. Mối quan hệ giữa động cơ học tập và hoạt động học tập ...........................33

1.3.2.4. Sự hình thành động cơ học tập ...................................................................34

1.3.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới động cơ học tập .................................................35

1.3.2.6. Giáo dục động cơ học tập đúng đắn cho sinh viên .....................................35

Chương 2 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN...........................................................40

2.1. Vài nét về trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Tp.HCM...............................40

2.2. Cách tổ chức nghiên cứu thực trạng động cơ học tập của sinh viên.........................43

2.1.1. Giai đoạn khảo sát thăm dò................................................................................43

2.1.2. Giai đoạn khảo sát chính thức............................................................................43

2.3. Khái quát về khách thể nghiên cứu...........................................................................45

2.4. Kết quả nghiên cứu về động cơ học tập của sinh viên..............................................48

2.4.1. Mức độ quan tâm của sinh viên về việc học......................................................48

2.4.2. Động cơ học tập của sinh viên trường ĐHKHXH&NV....................................57

2.4.2.1. Động cơ học tập thể hiện qua mục đích học tập .........................................57

2.4.2.2. Động cơ học tập thể hiện qua thái độ học tập.............................................64

2.4.2.3. Động cơ học tập thể hiện qua hành vi học tập............................................66

Trao đổi học thuật, du học dưới nhiều hình thức khác nhau ...........................................67

2.4.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới động cơ học tập của sinh viên .............................73

2.4.4. Kết luận chung về động cơ học tập của sinh viên..............................................78

2.4.5. Biện pháp khuyến khích sinh viên trong quá trình học tập ...............................81

2.4.6. Một số biện pháp giáo dục động cơ học tập cho sinh viên ................................83

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................................88

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................92

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Môi trường giáo dục cạnh tranh và mang tính toàn cầu đem đến cho sinh viên

những điều kiện thuận lợi để tiếp cận, lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và nhiều cơ

hội để khẳng định năng lực của bản thân. Sinh viên có thể tiếp cận với môi trường

giáo dục quốc tế, được học tập thông qua những công nghệ hiện đại, có được công

việc tốt với mức thu nhập cao… Tuy nhiên, để hoạt động nhận thức đạt hiệu quả,

ngoài việc biết nắm bắt, chuyển hóa tốt những cơ hội, sinh viên cần phải xác định rõ

ràng động cơ học tập cho bản thân. Động cơ học tập sẽ chi phối hoạt động nhận

thức và ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động ấy.

Động cơ học tập là một trong những thành tố quan trọng trong cấu trúc nhân

cách nói chung và trong hoạt động học tập của sinh viên nói riêng. Nó không chỉ tác

động tới kết qủa học tập của sinh viên mà còn ảnh hưởng tới chiều hướng phát triển

nhân cách của mỗi cá nhân. Do vậy, khi nghiên cứu động cơ học tập của sinh viên

trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM sẽ góp phần làm sáng tỏ

những cơ sở lý luận về động cơ và động cơ học tập, đồng thời làm cơ sở khoa học

để tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục, đào tạo cho

sinh viên tại trường.

Qua tìm hiểu thực tiễn hoạt động học tập của sinh viên trường Đại học Khoa

học Xã hội và Nhân văn TP.HCM tôi nhận thấy có một bộ phận sinh viên chưa tích

cực trong việc học tập và nghiên cứu khoa học, chưa nhận thức được vai trò quan

trọng của hoạt động học tập để rồi xây dựng cho mình những động cơ học tập phù

hợp. Điều này dẫn đến một thực trạng đáng buồn là sinh viên không tự giác, không

tích cực trong học tập, không say mê nghiên cứu khoa học, thậm chí học đối phó,

chán học, bỏ học… Do vậy, việc nghiên cứu động cơ học tập của sinh viên trường

Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM sẽ tìm được câu trả lời đâu là động

cơ học tập của sinh viên để có những tác động giáo dục phù hợp nhằm đem lại hiệu

quả cao cho công tác giáo dục.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Động cơ học

tập của sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ

Chí Minh”.

2. Mục đích nghiên cứu

Tìm hiểu động cơ học tập và các nhân tố tác động tới động cơ học tập của sinh

viên trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM. Trên cơ sở đó đề xuất một

số giải pháp nhằm giáo dục, định hướng động cơ học tập của sinh viên, góp phần

nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo ở trường ĐH Khoa học Xã hội và

Nhân văn TP.HCM.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu:

Động cơ học tập của sinh viên.

3.2 Khách thể nghiên cứu:

Sinh viên năm thứ nhất (tương đương từ 1 đến 2 học kỳ) và sinh viên năm thứ

4 (tương đương từ 7 đến 8 học kỳ) hệ chính quy trường ĐH Khoa học Xã hội và

Nhân văn TP.HCM, bao gồm các ngành: Địa lý, Tâm lý học, Báo chí, Ngữ văn

Anh, Ngữ văn Trung và Hàn Quốc học.

Giảng viên và cán bộ trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM.