Đánh giá tính kháng bệnh khảm hoa lá (MYMD) của tập đoàn đậu xanh địa phương và nhập nội tại Phú Yên

KHOA HOC C6NO NGHl

DAIMH G IA TilXIH K H A IMG B E N H K H A M H O A L A IM Y M D ]

C U A T A P D O A N D A U XAIMH D IA P H U U N G V A

im hA p im o i t a i p h l i y £ im

Nguyen Thi Lan Hoa1, Bui Thj Thu Huydn1, Nguydn Due Anh1,

Nguydn Thj Thanh Thuy2, Hi Vilt Cudng3

t 6 m t At

Chin muoi bay nguon gien dau xanh dupe trong d<? danh gia tinh khang b?nh kham la duoi *ip luc b£nh

dong rupng tai xa An Nghidp, Tuy Hoa, Phu Y6n trong hai vu he - thu nam 2012, 2013. K£t qua theo d6i cho

thiy muc dp bi£u hi£n phan ung voi b$nh cua cac nguon gien bi£n dpng tir nhiem nang d£n khang cao.

Phan tich trung binh 3 lan lap cua cac thi nghiem cho thay hau hit cac nguon gien co mire bilu hien nhi£m

din nhiem ning voi b£nh. Trong so 97 nguon gien nghien cuu, chi co 3 mau gidng co nguon goc tir AVRDC

(Trung tam Rau mau Thi gioi) khong c6 bilu hi^n b?nh hoac co bilu hien trieu chung la vang nhe trong ca

2 vu. Kit qua kilm tra bang PCR khulch dai viing bao thu trong gien m3 hoa protein Rep cua MYMV

(Mungbean Yellow Mosaic Vinit) tir djch chie-t mau la cua nhung cay nay cung nhu trong cac mau doi

chung nhilm chuin KPS2 dlu co bilu hi$n duong tinh voi begomovirut Vi v$y, co thi cho ring kha nang

chong chju b£nh cua cac nguon gien khang nay la tinh trang di truyln va nhung nghien cuu tilp theo vl

quy luat di truyln chi phoi tinh khang 6 cac nguon gien nay dang dupe tilp tuc tiln hanh. Day la nhung

nguon gien dau xanh co gia tri trong cic chuong trinh chpn tao giong dau xanh khang b^nh cua vung.

Tir kh6a: Begomovirut, benh kham hoa la, danh gia ddng rupng, Vigna radiata.

1. BAT VAN

Dau xanh ( Vigna radiata (L.) Wilczek.) la cay

thuc pham hp dau giiu va can doi protein, thoi gian

sinh trudng ngan, co kha nang chiu han, di thich

ung moi truong. Trong dilu kidn bien doi khon

lucmg cua khi hau hien nay, dau xanh la mot trong

nhung cay trong tilm nang dupe nhilu nuoc lua

chpn dl nghien cuu phat triln trong cic chuong

trinh ung biln voi thay doi khi hau toin cau. O nuoc

ta, dau xanh li ciy trong co y nghia trong hd thong

nong nghidp xen canh, goi vu vi mang lai hidu qui

kinh tl cho cic ho ngheo vi sin xuat nho, dac bidt

doi vdi cic tinh Trung, Nam Trung bo vi Tay

Nguydn.

Mpt trong nhung bdnh nghidm trpng nhat giy

thidt hai ddn canh tic dau xanh li bdnh khim ving

(khim li, tdn tieng Anh: Mungbean Yellow Mosaic

Disease_MYMD). Day li bdnh giy thidt hai nghidm

trpng cho san lupng diu do vi dac bidt li dau xanh.

Bdnh c6 thi lim giam 62,9% toe do sinh truong vi

83,9% sin lupng diu xanh niu nhu tri|u chung xuit

hi|n sau khi gieo h?t 20 ngiy (CABI, 2007b). Tridu

'Trung tim T&i nguyen Th\rc v§t

2Bq Ndng nghidp va Phat trien nong thon

3Tnr6ng D^i hpc Nong nghiep H& Npi

chung vi tic hai cua bdnh da dupe ghi nhan tir nam

1979 tad Vidt Nam, nhung cho ddn gan diy nguydn

nhan giy bdnh moi dupe phit hidn (Tsai vs cs, 2013).

Nguydn nhin bdnh dupe phit hidn li do vinit

Mungbean Yellow Mosaic (MYMV), diy li vinit

thupc chi Begomovirut (hp Geminivirut) dupe lan

truyln bdi bp phan tring (Bemisia tabaci Gienn).

Hidn nay, trdn thi gioi da phit hidn 2 chung vinit giy

bdnh kham ving dau xanh: Mungbean Yellow

Mosaic India Vinit (MYMIV) dupe tim thay or khu

vuc tilu luc dia An Dp vi MYMV dupe tim thiy o

nhieu nuoc khic. Tai Viet Nam, chung vinit giy

benh da dugc xic dinh tai miln Nam Trung bo vi

miln Trung Vidt Nam li MYMV (Tsai vi cs., 2013).

Begomovirut li mot trong nhung tic nhin giy bdnh

vinit nhilu nhat doi voi ciy trong tai Vidt Nam, tinh

din nay da co khoang 19 begomovirut dupe phit

hidn tai Vidt Nam bang phin tich phan tir (Hi Vilt

Cuong vi cs, 2008). Vide phong trir bdnh do

begomovirut giy ra li rat kho vi vinit co khi nang tai

to hpp vi dpt biln cao, vector truyln b|nh li bp phan

rat kho didt trir ndn vide kilm soit bdnh bang hoa

hpc li khong khi thi vi con giy nguy had cao den

moi truong. Do do, xac dinh nguon gien khang vi

phit triln cac giong khang cho timg vung dupe danh

gii li mang lai hidu qui cao, on dinh vi an toin dl

quan ly dich bdnh, giup canh tic bdn vung, giam chi

NONG NGHl|P VA PHAT TRllEN N6NG THON - KY 1 - THANG 4/2014 19