Đánh Giá Tình Hình Thực Hiện Quy Hoạch Xây Dựng Nông Thôn Mới Giai Đoạn 2012 2020 Tại Thị Xã Bỉm Sơn Tỉnh Thanh Hoá

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

LẠI THỊ THẢO

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN QUY HOẠCH

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI GIAI ĐOẠN 2012 - 2020

TẠI THỊ XÃ BỈM SƠN, TỈNH THANH HÓA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

MÃ NGÀNH: 8850103

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. VŨ XUÂN ĐỊNH

Hà Nội, 2021

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2021

Người cam đoan

Lại Thị Thảo

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã

nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các Thầy, Cô giáo, sự giúp đỡ,

động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính

trọng và biết ơn sâu sắc đến thầy Vũ Xuân Định đã tận tình hướng dẫn, dành

nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi, trong suốt quá trình học tập

và thực hiện đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Viện Quản

lý đất đai và phát triển nông thôn, Trường Đại học Lâm nghiệp đã tận tình

giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ viên chức UBND

phường Đông Sơn đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình

thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp, đã

tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi

hoàn thành luận văn.

Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2021

Học viên

Lại Thị Thảo

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

Chương 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................. 5

1.1. Cơ sở lý luận về quy hoạch nông thôn mới ............................................ 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản................................................................... 5

1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của quy hoạch xây dựng nông thôn mới ..... 12

1.1.3. Cơ sở pháp lý về quy hoạch xây dựng nông thôn mới ................... 14

1.1.4. Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới ........................... 18

1.2. Cơ sở thực tiễn về quy hoạch nông thôn mới....................................... 20

1.2.1. Thực trạng xây dựng nông thôn mới của một số nước trên thế giới.. 20

1.2.2. Bài học kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới cho Việt Nam ........ 24

1.2.3. Thực trạng xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam........................... 25

Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................ 32

2.1. Địa điểm nghiên cứu............................................................................. 32

2.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 32

2.2.1. Phạm vi không gian ........................................................................ 32

2.2.2. Phạm vi thời gian............................................................................ 32

2.2.3. Phạm vi nội dung............................................................................ 32

2.3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 32

2.4. Nội dung nghiên cứu............................................................................. 33

2.5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 33

iv

2.5.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu.............................................. 33

2.5.2. Phương pháp điều tra, khảo sát thu thập số liệu ........................... 34

2.5.3. Phương pháp đánh giá ................................................................... 35

2.5.3. Phương pháp so sánh ..................................................................... 36

2.5.4. Phương pháp thống kê, tổng hợp và phân tích số liệu ................... 37

Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................... 38

3.1. Đặc điểm quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại thị xã Bỉm sơn - tỉnh

Thanh hóa giai đoạn 2012 - 2020 ................................................................ 38

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và môi trường............. 38

3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh

Hóa đến năm 2020.................................................................................... 40

3.2. Đánh giá chung quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã

Bỉm sơn, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2012 - 2020......................................... 44

3.2.1. Đánh giá chung quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bản thị

xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2012 - 2020................................ 44

3.2.2. Kết quả thực hiện các nội dung của chương trình ......................... 48

3.2.3. Những thuận lợi, khó khăn trong quá trình xây dựng nông thôn mới

tại thị xã Bỉm Sơn - tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2012 - 2020.................... 53

3.3. Đánh giá thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

hai xã Hà Lan và Quang Trung đến năm 2020............................................ 55

3.3.1. Đánh giá thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa

bàn xã Hà Lan đến năm 2020................................................................... 55

3.3.2. Đánh giá thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa

bàn xã Quang Trung đến năm 2020 ......................................................... 71

3.3.3. Đánh giá chung tình hình thực hiện quy hoạch tại 2 xã nghiên cứu ... 87

3.4. Những bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh thực

hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới nâng cao tại thị xã Bỉm Sơn, tỉnh

Thanh Hóa.................................................................................................... 88

v

3.4.1. Những khó khăn vướng mắc khi lập và thực hiện đồ án quy hoạch

xây dựng nông thôn mới tại thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.................. 88

3.4.2. Những bài học kinh nghiệm trong quá trình xây dựng nông thôn

mới tại thị xã Bỉm Sơn - tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2012 - 2020............. 90

3.4.3. Đề xuất một số giải pháp hoàn thành mục tiêu đạt xã nông thôn mới

nâng cao tại thị xã Bỉm Sơn - tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2020 - 2030........ 91

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 94

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 96

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt

ANTT An ninh trật tự

BCĐ Ban chỉ đạo

BCH Ban chấp hành

BNNPTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trường

BXD Bộ Xây dựng

BYT Bộ Y tế

CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CN - TTCN Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp

HĐND Hội đồng nhân dân

HTX Hợp tác xã

MTQG Mục tiêu quốc gia

MTTQ Mặt trận tổ quốc

NTM Nông thôn mới

PTNT Phát triển nông thôn

SXKD Sản xuất kinh doanh

TCSX Tổ chức sản xuất

THPT Trung học phổ thông

THSC Trung học cơ sở

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thang đo Likert đánh giá sự hài lòng của người dân về kết quả thực

hiện QH XDNTM ........................................................................................... 36

Bảng 3.1. Kết quả thực hiện theo 19 tiêu chí xã Hà Lan giai đoạn 2012 - 202058

Bảng 3.2. Sự hiểu biết và trao đổi thông tin về xây dựng NTM xã Hà Lan... 61

Bảng 3.3. Sự hài lòng của người dân với kết quả thực hiện các tiêu chí xây

dựng NTM tại xã Hà Lan ................................................................................ 62

Bảng 3.4. Ngân sách xây dựng nông thôn mới tại xã Hà Lan ........................ 68

Bảng 3.5. Kết quả thực hiện bộ tiêu chí xã Quang Trung giai đoạn 2012 -

2020................................................................................................................. 74

Bảng 3.6. Sự hiểu biết và trao đổi thông tin về xây dựng nông thôn mới xã

Quang Trung ................................................................................................... 76

Bảng 3.7. Sự hài lòng của người dân với kết quả thực hiện các tiêu chí xây

dựng NTM tại xã Quang Trung ...................................................................... 77

Bảng 3.8. Ngân sách xây dựng nông thôn mới tại xã Quang Trung............... 85

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Chương trình xây dựng NTM cần đồng hành với việc giữ gìn các

giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc ............................................. 28

Hình 3.1. Sơ đồ hành chính thị xã Bỉm Sơn ................................................... 38

Hình 3.2. Cơ cấu kinh tế ngành thị xã Bỉm Sơn - tỉnh Thanh Hóa năm 2020 40

Hình 3.3. Sơ đồ hành chính Xã Hà Lan .......................................................... 56

Hình 3.4. Biểu đồ thống kê các năm đạt tiêu chí NTM xã Hà Lan ................ 59

Hình 3.5. Biểu đồ thống kê tỷ lệ số người dân biết đến QHXDNTM xã Hà Lan .61

Hình 3.6. Một số thành tựu XD NTM xã Hà Lan - thị xã Bỉm Sơn ............... 69

Hình 3.7. Sơ đồ hành chính Xã Quang Trung ................................................ 71

Hình 3.8. Biểu đồ thống kê các năm đạt tiêu chí NTM xã Quang Trung....... 75

Hình 3.9. Biểu đồ thống kê tỷ lệ số người dân biết đến QHXDNTM xã Quang

Trung ............................................................................................................... 77

Hình 3.10. Một số thành tựu XD NTM xã Quang Trung - Thị xã Bỉm Sơn . 86

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Việt Nam là một nước nông nghiệp, dân số chủ yếu sống ở khu vực

nông thôn, với gần 70% nên việc quan tâm đến việc phát triển nông thôn là

điều tất yếu. Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/08/2008 của BCH Trung

ương đã nêu mục tiêu tổng quát về xây dựng nông thôn mới là: “Xây dựng

nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và

các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh

công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu

bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được

bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được

tăng cường”.

Để triển khai mục tiêu hiện đại hóa nông thôn Việt Nam vào cuối năm

2020 theo tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/TW của BCH Trung ương, Chính

phủ, các bộ ngành, địa phương đã có nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện như:

Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ về ban

hành Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới; Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày

04/06/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc

gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2020; Thông tư số 07/2010/

TT-BNNPTNT ngày 8/2/2010 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

hướng dẫn quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp cấp xã theo Bộ tiêu chí

quốc gia về nông thôn mới; Thông tư số 09/2010/TT-BXD ngày 04/8/2010

của Bộ Xây dựng về Quy định việc lập nhiệm vụ, đồ án quy hoạch về quản lý

quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới...

Sau gần 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng

NTM, trên cả nước tính đến 10/2019, cả nước đã có 4.665 xã (52,4%) đã

được công nhận đạt chuẩn NTM, tăng 35,3% so với cuối năm 2015 (là thời

2

điểm tổng kết giai đoạn 1) và hoàn thành vượt 2,4% so với mục tiêu 10 năm

(2010 - 2020) của Đảng, Quốc hội và Chính phủ giao (BCĐ TW các chương

trình MTQG, 2020).

Những thành tựu đạt được trong thực hiện chương trình xây dựng NTM

tạo tiền đề cho phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp

hóa, hiện đại hóa, bộ mặt nông thôn có những thay đổi rõ rệt.

Thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa là một thị xã công nghiệp có tổng diện

tích tự nhiên là 6.390,31ha. Toàn thị xã có 6 phường và 02 xã nông nghiệp, số

lao động sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ lệ 32,8% tổng lao động của toàn thị

xã. Vì thế những năm gần đây, với xu thế kinh tế - xã hội ngày càng phát

triển, quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, thị xã Bỉm Sơn đã tiến hành thực

hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2012 -

2020, tính đến nay thị xã đã có 02/02 xã đạt chuẩn NTM (đạt 100%) và đang

tiếp tục duy trì, nâng cao các tiêu chí đã đạt chuẩn. Chương trình MTQG xây

dựng nông thôn mới thị xã Bỉm Sơn đã tạo ra bộ mặt mới cho vùng nông thôn

và đạt được nhiều thành tựu đáng kể, đời sống của người dân được nâng lên,

xây dựng được các công trình hạ tầng như chợ, trạm y tế, trụ sở UBND xã, hệ

thống điện, đường giao thông, thủy lợi được nâng cấp góp phần nâng cao đời

sống của người dân (BCĐ chương trình MTQG thị xã Bỉm Sơn, 2020).

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng và triển khai đã gặp một số khó

khăn đó là: (i) Việc thu hồi đất để xây dựng các công trình gặp nhiều khó

khăn do bị khống chế bởi chỉ tiêu phân khai quy hoạch sử dụng đất; (ii)

Người dân có đất bị thu hồi không ủng hộ do giá bồi thường và hỗ trợ thấp;

(iii) Việc thực hiện các hạng mục công trình đòi hỏi phải huy động một nguồn

vốn rất lớn; (iv) Một số tiêu chí trong bộ tiêu chí Quốc gia về NTM không

phù hợp với đặc thù của vùng; (v) Một số quy hoạch bị chồng chéo và mâu

thuẫn giữa quy hoạch xây NTM với các loại hình quy hoạch khác; (vi) Một số

3

công trình bị lãng phí do khi quy hoạch mới chỉ quan tâm nhiều đến nhu cầu

của nhân dân trong thị xã (BCĐ chương trình MTQG thị xã Bỉm Sơn, 2020).

Nhằm nghiên cứu và đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch nông thôn

mới tại thị xã Bỉm Sơn, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá tình hình

thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2012 - 2020 tại thị

xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa” từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao

hiệu quả thực hiện quy hoạch xây dựng NTM trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn,

tỉnh Thanh Hóa.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

- Đánh giá tình hình thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới trên

địa bàn thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2012 - 2020.

- Đề xuất một số giải pháp để thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn

mới theo đúng kế hoạch đề ra.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Đánh giá chung kết quả thực hiện quy hoạch xây dựng NTM tại thị xã

Bỉm Sơn - tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2012 - 2020.

- Đánh giá tình hình thực hiện các tiêu chí xây dựng NTM tại 02 xã Hà

Lan và Quang Trung.

- Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch xây dựng NTM tại xã Hà Lan

và Quang Trung.

- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quy hoạch xây dựng

NTM, NTM nâng cao tại xã Hà Lan và xã Quang Trung, thị xã Bỉm Sơn.

3. Những đóng góp mới của đề tài

Đề tài xác định các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quy hoạch xây dựng

nông thôn mới tại địa điểm nghiên cứu. Từ đó đề xuất một số giải pháp chủ

yếu góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới

nâng cao tại thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.