Đánh Giá Tình Hình Thực Hiện Các Quyền Sử Dụng Đất Trên Địa Bàn Huyện Ba Vì Tp Hà Nội Giai Đoạn 2017 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN PHƯƠNG THÁI

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CÁC QUYỀN

SỬ DỤNG ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ,

TP. HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2017 - 2019

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

MÃ NGÀNH: 8850103

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. HOÀNG XUÂN PHƯƠNG

Hà Nội, 2020

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng

dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được

cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày 20 tháng 10 năm 2020

Người cam đoan

Nguyễn Phương Thái

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận

được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của

bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Hoàng

Xuân Phương, là người trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn, dành

nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và

thực hiện đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành Viện Quản lý đất đai, Trường Đại học

Lâm nghiệp đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn

thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức Ủy

ban nhân dân huyện Ba Vì, phòng Tài nguyên Môi trường huyện Ba Vì, Văn phòng

đăng ký đất đai Hà Nội chi nhánh Ba Vì, Chi cục Thống kê huyện Ba Vì, Ủy ban nhân

dân và cán bộ địa chính của các xã, thị trấn thuộc huyện Ba Vì đã giúp đỡ và tạo điều

kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi

điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành

luận văn.

Hà Nội, ngày 20 tháng 10 năm 2020

Học viên

Nguyễn Phương Thái

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN .................................................................................... viii

ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN SỞ HỮU, QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT ..3

1.1. Cơ sở lý luận về quyền sở hữu, quyền sử dụng đất..........................................3

1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến quyền sở hữu, quyền sử dụng đất ...........3

1.1.2. Quyền sở hữu đất đai ở một số nước trên thế giới.....................................7

1.1.3. Những bài học rút ra từ kinh nghiệm của một số nước ...........................15

1.2. Quyền sở hữu, quyền sử dụng đất tại Việt Nam.............................................17

1.2.1. Quyền sở hữu về đất đai tại Việt Nam .....................................................17

1.2.2. Quyền sử dụng đất tại Việt Nam ..............................................................19

1.2.3. Khái quát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến việc thực

hiện quyền sử dụng đất tại Việt Nam .................................................................26

1.2.4. Tình hình thực hiện quyền sử dụng đất tại Việt Nam...............................30

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.........................................................................................................39

2.1. Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................39

2.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................39

2.2.1. Phạm vi không gian..................................................................................39

2.2.2. Phạm vi thời gian .....................................................................................39

2.3. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................39

2.3.1. Điều tra khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Ba Vì,

thành phố Hà Nội...............................................................................................39

2.3.2. Hiện trạng quản lý, sử dụng đất của huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ....39

iv

2.3.3. Đánh giá việc thực hiện các quyền sử dụng đất của các hộ gia đình, cá

nhân trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội giai đoạn 2017 - 2019 .......39

2.3.4. Đề xuất một số giải pháp cho việc thực hiện các quyền sử dụng đất huyện

Ba Vì, thành phố Hà Nội....................................................................................39

2.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................40

2.4.1. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu thứ cấp, tài liệu .........................40

2.4.2. Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu sâu...........................................40

2.4.3. Phương pháp điều tra phỏng vấn.............................................................40

2.4.4. Phương pháp phân tích thống kê, tổng hợp, xử lý số liệu .......................41

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................42

3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Ba Vì........................42

3.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................42

3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội............................................................................47

3.2. Đánh giá thực trạng quản lý đất đai trên địa bàn huyện ba vì ........................52

3.2.1. Xác định địa giới hành chính ...................................................................53

3.2.2. Khảo sát, đo đạc, đánh giá, phân hạng đất, lập bản đồ địa chính ..........54

3.2.3. Quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất ..........54

3.2.4. Công tác đăng ký QSDĐ, quản lý hồ sơ địa chính, cấp giấy CNQSDĐ .54

3.2.5. Công tác thống kê, kiểm kê đất đai ..........................................................54

3.3. Đánh giá việc thực hiện quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Ba Vì giai

đoạn 2017 - 2019 ...................................................................................................55

3.3.1. Đánh giá việc thực hiện chuyển nhượng QSDĐ......................................56

3.3.2. Đánh giá việc thực hiện cho thuê, cho thuê lại QSDĐ............................59

3.3.3. Đánh giá việc thực hiện tặng, cho quyền sử dụng đất.............................63

3.3.4. Đánh giá việc thực hiện thừa kế quyền sử dụng đất................................66

3.3.5. Đánh giá việc thực hiện thế chấp bằng quyền sử dụng đất .....................69

3.3.6. Đánh giá của các hộ gia đình, cá nhân về việc thực hiện quyền sử dụng

đất.......................................................................................................................73

3.4. Đề xuất một số giải pháp cho việc thực hiện các quyền sử dụng đất trên địa

bàn huyện Ba Vì ....................................................................................................77

v

3.4.1. Giải pháp về chính sách...........................................................................77

3.4.2. Giải pháp về tuyên truyền và phổ biến pháp luật ....................................78

3.4.3. Giải pháp về tổ chức quản lý hoạt động thực hiện các quyền sử dụng đất..79

3.4.4. Giải pháp về đầu tư cho con người và cơ sở vật chất..............................79

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................81

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................83

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu Chú giải

BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trường

CN-XD Công nghiệp - Xây dựng

CNH, HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CT-TTg Chỉ thị - Thủ tướng Chính phủ

GCN QSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GTSX Giá trị sản xuất

KTXH Kinh tế xã hội

NĐ-CP Nghị định Chính phủ

NXB Nhà xuất bản

QSDĐ Quyền sử dụng đất

QSH Quyền sở hữu

SDĐ Sử dụng đất

TTCN Tiểu thủ công nghiệp

TTLT Thông tư liên tịch

UBND Ủy ban nhân dân

XHCN Xã hội chủ nghĩa

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Hiện trạng diện tích, dân số huyện Ba Vì năm 2019................................48

Bảng 3.2. Hiện trạng sử dụng đất huyện Ba Vì năm 2019 .......................................52

Bảng 3.3. Tình hình thực hiện quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trên địa

bàn huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019....................................................................55

Bảng 3.4. Tình hình chuyển nhượng QSDĐ tại huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019 ..57

Bảng 3.5. Tình hình thực hiện quyền chuyển nhượng QSDĐ tại 03 xã, thị trấn điều

tra...............................................................................................................................58

Bảng 3.6. Tình hình cho thuê, cho thuê lại QSDĐ tại huyện Ba Vì giai đoạn 2017 -

2019...........................................................................................................................59

Bảng 3.7. Tình hình cho thuê, cho thuê lại QSDĐ tại 03 xã/thị trấn điều tra...........61

Bảng 3.8. Tình hình tặng, cho QSDĐ tại huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019.........63

Bảng 3.9. Tình hình tặng, cho QSDĐ tại 03 xã, thị trấn...........................................65

Bảng 3.10. Tình hình thừa kế QSDĐ tại huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019 .........67

Bảng 3.11.Tình hình thừa kế QSDĐ tại 03 xã, thị trấn giai đoạn 2017 - 2019 ........68

Bảng 3.12.Tình hình thế chấp QSDĐ tại huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019.........70

Bảng 3.13. Tình hình thế chấp QSDĐ tại 03 xã, thị trấn điều tra giai đoạn 2017 -

2019...........................................................................................................................71

Bảng 3.14. Ý kiến của hộ gia đình, cá nhân về việc thực hiện QSDĐ tại các cơ

quan nhà nước ...........................................................................................................75

viii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN

Tên đề tài luận văn: “Đánh giá tình hình thực hiện các quyền sử dụng đất

trên địa bàn huyện Ba Vì, TP. Hà Nội giai đoạn 2017 - 2019”.

Tác giả: Nguyễn Phương Thái

Chuyên ngành: Quản lý đất đai - Trường Đại học Lâm nghiệp

Giảng viên hướng dẫn: TS. Hoàng Xuân Phương

1. Mục đích nghiên cứu

- Đánh giá việc thực hiện quyền của người sử dụng đất trên địa bàn huyện Ba

Vì, TP. Hà Nội.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm tạo điều kiện cho người sử dụng đất thực

hiện thuận lợi, đầy đủ, hợp pháp các quyền theo quy định của pháp luật.

2. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp điều tra, thu

thập tài liệu, số liệu thứ cấp; Phương pháp chọn điểm nghiên cứu; Phương pháp

điều tra số liệu sơ cấp; Phương pháp xử lý, tổng hợp và phân tích số liệu.

Trong đó: Thu thập số liệu thứ cấp được thu thập tại UBND huyện Ba Vì; Số

liệu sơ cấp thu thập bằng việc điều tra 300 hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn thị trấn

Tây Đằng, xã Đông Quang, xã Yên Bài thuộc huyện Ba Vì.

3. Kết quả nghiên cứu chính

- Luận văn đánh giá về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Ba Vì,

TP. Hà Nội: Ba Vì là huyện nằm ở phía Tây Bắc của Hà Nội, cách trung tâm thủ đô

Hà Nội khoảng 60 km ảnh hưởng nhiều tới việc đi lại, phát triển kinh tế và thực

hiện quyền của người sử dụng đất.

- Luận văn đánh giá hiện trạng quản lý, sử dụng đất của huyện Ba Vì: Tổng

diện tích tự nhiên toàn huyện là 42.300,5 ha, trong đó: Diện tích đất nông nghiệp là

29.108,4 ha, diện tích đất phi nông nghiệp là 13.166,2 ha, còn lại 26,2 ha là diện

tích đất chưa sử dụng, đã cơ bản hoàn thành việc cấp GCN lần đầu tạo điều kiện

thuận lợi cho người sử dụng đất thực hiện quyền của mình.

ix

- Luận văn đánh giá việc thực hiện quyền của người sử dụng đất trên địa bàn

huyện Ba Vì giai đoạn 2017 - 2019, bao gồm: quyền chuyển nhượng, quyền thuê và

cho thuê, quyền tặng cho, quyền thừa kế, quyền thế chấp QSDĐ qua số liệu thứ cấp

và quá trình điều tra sơ cấp 300 hộ dân trên địa bàn 03 xã, thị trấn là Tây Đằng,

Đông Quang và Yên Bài. Từ đó thấy được: Số liệu thứ cấp được tổng hợp tại cơ

quan nhà nước chưa phản ánh đúng tình hình thực hiện QSDĐ thực tế của huyện Ba

Vì. Tình trạng người dân thực hiện quyền SDĐ không làm thủ tục theo qui định của

pháp luật vẫn còn xảy ra (7/300 hộ, chiếm 2,33% tổng số hộ điều tra) do tâm lý e

ngại về chính sách, TTHC phiền hà, về giá, về phí... và một phần để né tránh thực

hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước khi thực hiện QSDĐ gây thất thóat ngân sách

nhà nước và khó khăn cho công tác quản lý đất đai.

- Luận văn tìm ra những vướng mắc, tồn tại trong việc thực hiện quyền của

người sử dụng đất trên địa bàn huyện Ba Vì. Từ đó, đưa ra 04 giải pháp để khắc

phục, bao gồm: Giải pháp về cơ chế chính sách; Giải pháp về tuyên truyền, phổ biến

pháp luật; Giải pháp về tổ chức quản lý hoạt động thực hiện các QSDĐ; Giải pháp

về đầu tư cho con người và cơ sở vật chất.

4. Kết luận

Từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực và những văn bản hướng dẫn thi

hành luật ra đời đã tạo hành lang pháp lý quan trọng giúp việc thực hiện quyền của

người sử dụng đất trên địa bàn huyện ngày càng chặt chẽ, dần đi vào nề nếp và hiệu

quả hơn. Tỷ lệ người dân thực hiện QSDĐ giai đoạn 2017 - 2019 đến đăng ký làm

thủ tục tại cơ quan nhà nước có xu hướng tăng dần, TTHC diễn ra đơn giản, nhanh

gọn và đúng quy định. Đây là một trong những kết quả tích cực mà huyện Ba Vì đã

đạt được trong công tác quản lý đất đai. Tuy nhiên, tình trạng thực hiện QSDĐ

mang tính tự phát, không khai báo vẫn còn xảy ra ở tất cả các xã, thị trấn do tâm lý

e ngại về chính sách, TTHC phiền hà, về giá, về phí... gây khó khăn cho công tác

quản lý đất đai.

Vì vậy, để khắc phục những tồn tại, hạn chế cần thiết phải tích cực thực hiện

đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và khuyến khích

người dân thực hiện quyền SDĐ đúng và đầy đủ theo quy định pháp luật.