Đánh giá tình hình khai thác, sử dụng nước dưới dất và xác định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt trên địa bàn quận 12, TP. Hồ Chí Minh :Luận văn Thạc sĩ - Chuyên ngành : Quản lý Tài nguyên và Môi trường

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯƠNG HUY PHƯƠNG

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH KHAI THÁC,

SỬ DỤNG NƯỚC DƯỚI ĐẤT VÀ XÁC ĐỊNH

VÙNG BẢO HỘ VỆ SINH KHU VỰC

LẤY NƯỚC SINH HOẠT TRÊN ĐỊA BÀN

QUẬN 12, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh. Người hướng dẫn khoa học: TS. Thái Vũ Bình

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn thạc sĩ Trường

Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh ngày 22 tháng 8 năm 2020. Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:

1. PGS.TS. Đinh Đại Gái - Chủ tịch Hội đồng

2. PGS.TS Lương Văn Việt - Phản biện 1

3. TS. Vũ Ngọc Hùng - Phản biện 2

4. TS. Lê Hoàng Anh - Uỷ viên

5. TS. Nguyễn Thanh Bình - Thư ký

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG VIỆN TRƯỞNG

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

NHIỆM VỤ CỦA LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ tên học viên: Trương Huy Phương MSHV: 17113061

Ngày, tháng, năm sinh: 07/08/1988 Nơi sinh: Lâm Đồng

Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường Mã số: 60.85.01.01

I. TÊN ĐỀ TÀI: “Đánh giá tình hình khai thác, sử dụng nước dưới đất và và xác

định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt trên địa bàn Quận 12, Thành

phố Hồ Chí Minh”

II. NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

- Đánh giá về tình hình khai thác, sử dụng nước dưới đất trên địa bàn Quận 12. - Điều tra hiện trạng sử dụng nước dưới đất của các giếng khai thác trên địa bàn

Quận 12

- Xác định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt đối với các giếng khai

thác nước dưới đất với quy mô trên 10 m3

/ngày đêm theo quy định hiện hành. - Đề xuất các giải pháp quản lý hướng đến bảo vệ nguồn nước, giảm khai thác nước

dưới đất trên địa bàn Quận 12 nói riêng và thành phố Hồ Chí Minh nói chung. III. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: Thực hiện Quyết định số 73/QĐ-ĐHCN ngày

14/01/2020 của Trường Đại học Công nghiệp TPHCM về việc giao nhiệm vụ

hướng dẫn luận văn thạc sĩ. IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: Ngày 10 tháng 8 năm 2020

V. NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. Thái Vũ Bình. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

NGƯỜI HƯỚNG DẪN CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO

TS. Thái Vũ Bình

VIỆN TRƯỞNG VIỆN KHCN & QLMT

i

LỜI CẢM ƠN

Hoàn thành báo cáo này tôi đã nhận được nhiều sự trợ giúp từ quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp. Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn đến với TS Thái Vũ Bình đã

cung cấp những kinh nghiệm, kiến thức quý báu cũng như những tài liệu chuyên

môn và tận tình hướng dẫn, luôn động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi

trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn này. Em xin gửi lời cảm ơn đến tất cả quý thầy, cô - Viện Khoa học Công nghệ và Quản

lý Môi trường đã truyền đạt những kiến thức quý báu trong suốt quá trình đào tạo

cao học tại trường cũng như đã tận tình hỗ trợ tài liệu, đóng góp ý kiến cũng như

động viên tôi rất nhiều trong suốt quá trình thực hiện luận văn, . Hoàn thành đề tài này tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến quý cơ quan

UBND quận 12, các chuyên viên thuộc Phòng Tài nguyên và Môi trường Quận 12

hỗ trợ thông tin, tài liệu và tạo điều kiện trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Cuối cùng tôi xin cám ơn gia đình đã giúp đỡ và động viên tinh thần cho tôi hoàn

thành tốt luận văn tốt nghiệp.

ii

TÓM TẮT

Quận 12 nằm phía Tây bắc Thành phố Hồ Chí Minh, là một trong những địa

phương có khai thác, sử dụng nước dưới đất tương đối lớn với khoảng trên 52.000

giếng khai thác với lưu lượng khai thác khoảng gần 80.000 m3

/ngày. Qua điều tra, giếng khai thác trên địa bàn quận chủ yếu ở tầng Pleistocen với độ sâu phổ biến

dưới 50m . Việc khai thác và sử dụng nước ngầm của hộ dân trên địa bàn quận hiện

còn khá phổ biến do thói quen của người dân và theo đánh giá trữ lượng nước rất

dồi dào, chất lượng nước còn khá tốt (trên 73% số hộ). Nước dưới đất chủ yếu phục

vụ cho nhu cầu ăn sinh hoạt của người dân, một số khu vực như phường Trung Mỹ

Tây tỉ lệ hộ dân sử dụng nước dưới đất cho nhu cầu ăn uống còn khá cao (trên 50%

số hộ sử dụng giếng). Theo số liệu thống kê, giếng khai thác lớn trên địa bàn quận khoảng trên 200 giếng

(lưu lượng khai thác trên 10 m3

/ngày), trong đó giếng khai thác thuộc đối tượng

phải xin phép khai thác và xác định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt

theo Thông tư 24/2016/TT-BTNMT ngày 09/6/2016 của Bộ Tài nguyên và Môi

trường là hơn 100 giếng. Theo kết quả quan trắc chất lượng nước nhìn chung tương

đối tốt, đảm bảo phục vụ cho mục đích sinh hoạt, sản xuất. Tuy nhiên một số vị trí

khai thác, nước giếng có xuất hiện một số chỉ tiêu ô nhiễm hữu cơ, vô cơ như

Pemanganat, Clorua, một số giếng có chỉ tiêu vượt quy chuẩn hiện hành về nước

dưới đất – QCVN 09:2015-MT/BTNMT như Amoni, Sắt nên cần có biện pháp xử

lý trước khi sử dụng. Việc thiết lập vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt theo Thông tư

24/2016/TT-BTNMT ngày 09/6/2016 cho các giếng khai thác lớn trên địa bàn quận

nhằm hạn chế các tác động tiêu cực đến nguồn nước dưới đất, là cơ sở để phân vùng

khai thác trên địa bàn quận.

iii

Thông qua kết quả nghiên cứu của đề tài, các giải pháp được đề xuất hướng đến

quản lý khai thác nước dưới đất, bảo vệ nguồn nước dưới đất bền vững trên địa bàn

Quận 12

iv

ABSTRACT

District 12 is located in the northwest of Ho Chi Minh City, is one of the localities

with relatively large underground water exploitation and use with over 52,000

mining screens with an extraction amount of nearly 80,000 m3

/day. Through

investigation and exploitation in the district, mainly in Pleistocene layer with the

prevalence depth below 50 m. The exploitation and use of groundwater by residents

in the district is still popular as a habit of the people and according to the

assessment of water quality is abundant, water quality is quite good (over 73% of

households). Groundwater mainly serves the daily needs of the people, in some

areas such as Trung My Tay ward the proportion of households using underground

water for food needs is quite high (over 50% of households use it). According to statistics, large exploitation wells in the district are about over 200

wells (with an extraction rate of over 10 m3

/day), of which the wells are subject to

exploitation permission and identification of protected areas. Living water intake

area according to Circular 24/2016 / TT-BTNMT dated June 9, 2016 of the Ministry

of Natural Resources and Environment is more than 100 wells. According to the

monitoring results, the water quality is generally relatively good, ensuring to serve

the purpose of living and production. However, in some exploitation locations and

well water, some organic and inorganic pollution criteria appear, such as

Pemanganate, Chloride, and some wells that exceed the current standards of

underground water - QCVN 09: 2015 -MT/BTNMT such as Amoni, Iron, so it is

necessary to have treatment measures before using. The establishment of a sanitary protection area for drinking water intake area is in

accordance with Circular 24/2016/TT-BTNMT dated June 9, 2016 for large

exploitation wells in the district to limit negative impacts on the source. ground

water, is the basis for zoning exploitation in the district. Through the research results of the topic, proposed solutions towards the

v

management of underground water exploitation and protection of underground

water resources in District 12.

.

vi

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên Trương Huy Phương, là tác giả của luận văn “Đánh giá tình hình khai thác, sử dụng nước dưới đất và và xác định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh

hoạt trên địa bàn Quận 12, thành phố Hồ Chí Minh”, xin cam đoan như sau:

Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi dưới sự hướng dẫn

của TS. Thái Vũ Bình, những kết quả và số liệu trình bày trong luận văn là trung

thực và chưa được các tác giả công bố trong bất kỳ công trình nào. Các trích dẫn về bảng biểu, kết quả nghiên cứu của các tác giả khác; tài liệu tham

khảo trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng và theo đúng quy định. Tôi xin cam đoan các nội dung ghi trên là đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách

nhiệm về toàn bộ nội dung nghiên cứu và kết quả của luận văn. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

Học viên thực hiện

Trương Huy Phương

vii

MỤC LỤC

MỤC LỤC..................................................................................................................vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH...........................................................................................ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU........................................................................................ xi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. xii

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Đặt vấn đề.................................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................2

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.........................................................2

4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu:.............................................................3

5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài......................................................................................3

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU...............................5

1.1 Tổng quan về nước dưới đất.................................................................................. 5

1.2 Tình hình nghiên cứu về nước dưới đất...............................................................20

1.2.1 Tình hình nghiên cứu ngoài nước..................................................................... 20

1.2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước......................................................................22

1.3 Tổng quan về địa bàn nghiên cứu........................................................................ 25

1.3.1 Khái quát chung về điều kiện tự nhiên............................................................. 25

1.3.2 Khái quát chung về kinh tế-xã hội:................................................................... 34

CHƯƠNG 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN...........................36

2.1 Nội dung nghiên cứu............................................................................................ 36

2.2 Phương pháp thực hiện.........................................................................................38

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN......................................................... 46

3.1 Đánh giá về tình hình khai thác nước dưới đất trên địa bàn Quận 12.................46

3.1.1 Các hộ khai thác và số giếng phân bố trên địa bàn Quận 12............................46

3.1.2 Lưu lượng các giếng khoan tại Quận 12...........................................................49

3.1.3 Chiều sâu khai thác, tầng khai thác của các giếng trên địa quận..................... 53

3.2 Kết quả điều tra hiện trạng sử dụng nước dưới đất của các giếng khai thác.......57

viii

3.2.1 Tình hình khải thác, mục đích sử dụng nước dưới đất..................................... 57

3.2.2 Tình trạng sử dụng nước của cơ sở sản xuất trên địa bàn Quận 12................... 60

3.2.3 Tổng số giếng khoan có lưu lượng khai thác lớn trên địa bàn quận 12........... 62

3.3.4 Đánh giá sơ bộ về chất lượng nước các giếng khai thác hộ gia đình...............63

3.3 Kết quả phân tích chất cượng nước dưới đất tại các giếng khoan vùng bảo hộ

trên địa bàn Quận 12...................................................................................................65

3.3.1 Phân tích kết quả các giếng...............................................................................65

3.3.2 Phân bố khu vực bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt.......................... 79

3.4 Đề xuất giải pháp:.................................................................................................83

3.4.1 Nhóm giải pháp quản lý nhà nuớc.................................................................... 83

3.4.2 Nhóm giải pháp kỹ thuật................................................................................... 86

3.4.3 Nhóm giải pháp truyền thông............................................................................89

3.4.2. Nhóm giải pháp về tài chính............................................................................ 90

KẾT LUẬN................................................................................................................ 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................94

PHỤ LỤC................................................................................................................... 97

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN........................................................123

ix

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 1.1 Sơ đồ chu trình thủy văn và sự hình thành nước dưới đất [7]......................8

Hình 1.2 Sự phân bố các tầng nước dưới đất [8].......................................................10

Hình 1.3 Bản đồ hành chính Quận 12 [27]................................................................ 26

Hình 2.1 Bảng đồ lấy mẫu nước dưới đất tại Quận 12.............................................. 41

Hình 3.1 Tổng số hộ dân khai thác giếng trên địa bàn Quận 12............................... 47

Hình 3.2 Số lượng cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng giếng................................... 49

Hình 3.3 Lưu lượng nước giếng hộ dân khai thác, sử dụng trong ngày....................52

Hình 3.4 Chiều sâu giếng khai thác trên địa bàn quận 12......................................... 55

Hình 3.5 Số lượng giếng khoan theo độ sâu..............................................................56

Hình 3.6 Sơ đồ tình hình khai thác, sử dụng nước dưới đất trên địa bàn Quận 12...58

Hình 3.7 Lưu lượng nước khai thác của cơ sở sản xuất............................................ 61

Hình 3.8 Sơ đồ khảo sát màu sắc nước dưới đất........................................................64

Hình 3.9 Chất lượng nước dưới đất........................................................................... 65

Hình 3.10 Giá trị pH trong nước tại các giếng khoan trên địa bàn quận 12............. 66

Hình 3.11 Giá trị Amoni trong nước giếng khoan tại các giếng quận 12................. 68

Hình 3.12 Biểu đồ thể hiện nồng độ sắt tổng tại các giếng trên địa bàn quận 12.....69

Hình 3.13 Biểu đồ thể hiện nồng độ Pemanganat tại các giếng trên địa bàn quận 12..

.................................................................................................................... 71

Hình 3.14 Biểu đồ thể hiện độ cứng tại các giếng khoan trên địa bàn quận 12........73

x

Hình 3.15 Biểu đồ thể hiện hàm lượng Clorua của các giếng ở quận 12..................74

Hình 3.16 Hàm lượng Coliform (MPN/ml) tại các giếng quận 12........................... 76

Hình 3.17 Hàm lượng Mangan (mg/l) tại các giếng trên địa bàn quận 12................77

Hình 3.18 Hàm lượng Sulfate (mg/l) tại các giếng trên địa bàn quận 12................. 79

Hình 3.19 Phân vùng bảo hộ vệ sinh khu vực........................................................... 80

Hình 3.20 Phân vùng bảo hộ vệ sinh đối với các giếng đảm bảo quy định.............. 82

Hình 3.21 Xử lý nước phèn, sắt bằng hệ thống bể lọc thô........................................ 87