Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2000-2010

1

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

TR-êng ®¹i häc s- ph¹m hµ néi

Lª Kim Chi

chuyÓn dÞch c¬ cÊu

kinh tÕ n«ng nghiÖp ë tØnh thanh hãa

trong giai ®o¹n 2000-2010

LuËn ¸n tiÕn sü §Þa lý häc

Hµ Néi, 2013

2

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

TR-êng ®¹i häc s- ph¹m hµ néi

Lª Kim Chi

chuyÓn dÞch c¬ cÊu

kinh tÕ n«ng nghiÖp ë tØnh thanh hãa

trong giai ®o¹n 2000-2010

Chuyªn ngµnh: §Þa lý häc

M· sè : 62.31.95.01

LuËn ¸n tiÕn sü §Þa lý häc

Ng-êi h-íng dÉn khoa häc

1. PGS.TS. NguyÔn Minh TuÖ

2. PGS.TS. Lª V¨n Tr-ëng

Hµ Néi, 2013

3

Lời cam đoan

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung

thực và không trùng lặp với các đề tài khác

n án này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận

án đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận án

4

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..................................................................................................................................12

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .................................................................................... 12

2. Lịch sử nghiên cứu................................................................................................................... 13

3. Mục tiêu, nhiệm vụ và giới hạn nghiên cứu........................................................................ 17

3.1. Mục tiêu ......................................................................................................................17

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu..................................................................................................17

3.3. Giới hạn phạm vi nghiên cứu......................................................................................17

4. Các quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................... 18

4.1. Quan điểm nghiên cứu................................................................................................18

4.1.1. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ .....................................................................................18

4.1.2. Quan điểm hệ thống....................................................................................................18

4.1.3. Quan điểm phát triển bền vững ..................................................................................19

4.1.4. Quan điểm lịch sử viễn cảnh ......................................................................................19

4.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu .....................................................................................20

4.2.1. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu trong phòng......................................................20

4.2.2. Phương pháp phân tích hệ thống................................................................................20

4.2.3. Phương pháp bản đồ và hệ thống thông tin địa lý (GIS)............................................20

4.2.4. Phương pháp khảo sát thực địa..................................................................................21

5. Đóng góp của luận án.............................................................................................................. 21

6. Cấu trúc của luận án ............................................................................................................... 22

Chƣơng I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH

TẾ NÔNG NGHIỆP ...............................................................................................................23

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN.....................................................................................................23

1.1.1. Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.................................................................... 23

1.1.1.1. Cơ cấu kinh tế............................................................................................................................ 23

a. Khái niệm ...............................................................................................................23

b. Các khía cạnh biểu hiện.........................................................................................23

1.1.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế .......................................................................................24

1.1.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp..................... 25

1.1.2.1. Kinh tế nông nghiệp.................................................................................................................. 25

5

1.1.2.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp ......................................................................................26

a. Khái niệm ...............................................................................................................26

b. Đặc trưng của cơ cấu kinh tế nông nghiệp ............................................................26

c. Các khía cạnh biểu hiện của cơ cấu kinh tế nông nghiệp......................................26

1.1.2.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp .................................................................27

1.1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quá trình CDCCKTNN ..................................................... 29

1.1.3.1. Các nhân tố tự nhiên .................................................................................................29

a. Vị trí địa lý .............................................................................................................29

b. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.........................................................29

1.1.3.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội ......................................................................................30

a. Chính sách kinh tế..................................................................................................30

b. Thị trường ..............................................................................................................31

c. Vốn đầu tư..............................................................................................................32

d. Khoa học-công nghệ ..............................................................................................32

e. Dân cư và nguồn lao động .....................................................................................33

f. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật ...............................................................33

g. Đô thị hóa và công nghiệp hóa ..............................................................................34

1.1.4. Các chỉ tiêu phân tích CDCCKTNN theo ngành và theo lãnh thổ................................ 34

1.1.4.1. Các chỉ tiêu chung .....................................................................................................34

1.1.4.2. Nhóm các chỉ tiêu phân tích CDCCKTNN theo ngành ...........................................36

1.1.4.3. Nhóm các chỉ tiêu phân tích CDCCKTNN theo lãnh thổ........................................37

1.2. THỰC TIỄN CDCCKTNN VIỆT NAM VÀ VÙNG BTB GIAI ĐOẠN 2000-2010....38

1.2.1. Khái quát CDCCKTNN Việt Nam trong giai đoạn 2000-2010...................................... 38

1.2.2. CDCCKTNN vùng BTB giai đoạn 2000-2010 ................................................................... 42

1.3. TIỂU KẾT CHƢƠNG I...........................................................................................45

Chƣơng II: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ

NÔNG NGHIỆP TỈNH THANH HÓA TRONG GIAI ĐOẠN 2000-2010.......................47

2.1. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG..............................................................................47

2.1.1. Các nhân tố tự nhiên ............................................................................................................... 47

2.1.1.1. Vị trí địa lý..................................................................................................................47

2.1.1.2. Địa hình......................................................................................................................48

2.1.1.3. Khí hậu.......................................................................................................................49

6

2.1.1.4. Tài nguyên đất............................................................................................................49

2.1.1.5. Tài nguyên nước ........................................................................................................51

2.1.1.6. Tài nguyên sinh vật....................................................................................................52

a. Tài nguyên rừng .....................................................................................................52

b. Tài nguyên sinh vật biển ........................................................................................53

2.1.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội.................................................................................................... 54

2.1.2.1. Đường lối, chính sách ...............................................................................................54

2.1.2.2. Thị trường tiêu thụ ....................................................................................................55

2.1.2.3. Vốn đầu tư..................................................................................................................56

2.1.2.4. Khoa học-công nghệ..................................................................................................57

2.1.2.5. Công nghiệp chế biến ................................................................................................59

2.1.2.6. Cơ sở hạ tầng .............................................................................................................59

2.1.2.7. Cơ sở vật chất kỹ thuật ..............................................................................................61

2.1.2.8. Đô thị hóa và công nghiệp hóa..................................................................................62

2.1.2.9. Dân cư, nguồn lao động ............................................................................................63

a. Dân cư....................................................................................................................63

b. Lao động.................................................................................................................65

2.1.3. Đánh giá chung......................................................................................................................... 66

2.2. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Ở TỈNH THANH HOÁ

TRONG GIAI ĐOẠN 2000-2010...........................................................................................68

2.2.1. Khái quát sự phát triển kinh tế và CDCCKT tỉnh Thanh Hóa - 2000-2010 ............... 68

2.2.2. Biến động diện tích đất nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2000-2010..... 71

2.2.2.1. Cơ cấu sử dụng đất....................................................................................................71

2.2.2.2. Biến động diện tích đất nông nghiệp ........................................................................72

a. Đất sản xuất nông nghiệp ......................................................................................73

b. Đất lâm nghiệp.......................................................................................................75

c. Đất nuôi trồng thủy sản..........................................................................................75

d. Đất làm muối..........................................................................................................75

e. Đất nông nghiệp khác ............................................................................................76

2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành N-L-TS ........................................................................ 76

2.2.3.1. Khái quát chung ........................................................................................................76

2.2.3.2. Ngành nông nghiệp ...................................................................................................77

7

a. Ngành trồng trọt.....................................................................................................78

b. Ngành chăn nuôi ....................................................................................................89

c. Dịch vụ nông nghiệp ..............................................................................................95

2.2.3.3. Ngành thủy sản..........................................................................................................96

a. Khái quát chung .....................................................................................................96

b. Ngành khai thác thủy sản.......................................................................................98

c. Ngành nuôi trồng .................................................................................................101

d. Dịch vụ nghề cá....................................................................................................105

2.2.3.4. Ngành lâm nghiệp ...................................................................................................107

2.2.4. Chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ N-L-TS tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010......111

2.2.4.1. Sự phân hóa lãnh thổ sản xuất N-L-TS tỉnh Thanh Hóa .....................................111

2.2.4.2. Các hình thức tổ chức lãnh thổ N-L-TS chủ yếu ..................................................116

a. Hộ gia đình...........................................................................................................116

b. Trang trại .............................................................................................................118

c. Vùng chuyên canh, tập trung sản xuất.................................................................120

2.2.5. Đánh giá chung về CDCCKTN-L-TS trong giai đoạn 2000-2010...........................130

Chƣơng III: ĐỊNH HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH

TẾ NÔNGNGHIỆP TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2020 ............................................133

3.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU ....................................................................................133

3.1.1. Quan điểm ...............................................................................................................................133

3.1.2. Mục tiêu chuyển dịch cơ cấu N-L-TS tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020 .......................135

3.2. ĐỊNH HƢỚNG CDCCKTNN TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2020 .............135

3.2.1. Định hƣớng phát triển N-L-TS giai đoạn đến năm 2020...............................................135

3.2.2. Dự báo biến động sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2010-2020................................136

3.2.3. Định hƣớng chuyển dịch cơ cấu ngành .............................................................................137

3.2.3.1. Ngành nông nghiệp .................................................................................................138

3.2.3.2. Thủy sản...................................................................................................................139

3.2.3.3. Lâm nghiệp ..............................................................................................................140

3.2.4. Định hƣớng chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ.........................................................................141

3.2.4.1. Hộ gia đình ..............................................................................................................141

3.2.4.2. Trang trại .................................................................................................................142

8

3.2.4.3. Vùng chuyên canh...................................................................................................142

3.2.4.4. Tiểu vùng nông nghiệp............................................................................................144

3.3. CÁC GIẢI PHÁP CDCCKTN-L-TS TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2020 ..146

3.3.1. Trong ngành nông nghiệp....................................................................................................146

3.3.2. Trong lâm nghiệp...................................................................................................................147

3.3.3. Trong ngành thủy sản...........................................................................................................149

3.3.4. Giải pháp về vốn đầu tƣ........................................................................................................150

3.3.5. Giải pháp thị trƣờng..............................................................................................................152

3.3.6. Giải pháp về cơ chế, chính sách...........................................................................................153

3.3.7. Giải pháp về khoa học - công nghệ và phát triển công nghiệp chế biến.....................155

3.3.7.1. Khoa học công nghệ ................................................................................................155

3.3.7.2. Phát triển công nghiệp chế biến .............................................................................157

3.3.8. Giải pháp về nguồn nhân lực...............................................................................................157

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................................................158

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ...............................157

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................161

9

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Cơ cấu GTSX ngành N-L-TS Việt Nam giai đoạn 2000-2010 38

Bảng 1.2. Cơ cấu GTSX ngành nông nghiệp giai đoạn 2000-2010 40

Bảng 1.3. Cơ cấu GTSX N-L-TS vùng BTB giai đoạn 2000-2010 42

Bảng 2.1. Vốn đầu tƣ từ ngân sách giai đoạn 2001-2010 56

Bảng 2.2. Vốn sản xuất kinh doanh bình quân của các doanh nghiệp 57

Bảng 2.3. Cơ cấu lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế của 65

Bảng 2.4. GDP và cơ cấu GDP tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 69

Bảng 2.5. Biến động diện tích đất nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 73

Bảng 2.6. GTSX và cơ cấu GTSX N-L-TS tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 76

Bảng 2.7. GTSX và cơ cấu GTSX NN tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 77

Bảng 2.8. Chuyển dịch CCGTSX ngành trồng trọt giai đoạn 2000-2010 79

Bảng 2.9. Diện tích, năng suất, sản lƣợng rau, đậu giai đoạn 2000-2010 84

Bảng 2.10. Một số chỉ tiêu phát triển ngành chăn nuôi giai đoạn 2000-2010 89

Bảng 2.11. Cơ cấu GTSX chăn nuôi theo phân theo nhóm vật nuôi và sản phẩm 90

Bảng 2.12. Số lƣợng đàn gia súc gia cầm tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 91

Bảng 2.13. Một số chỉ tiêu phát triển ngành thủy sản giai đoạn 2000-2010 97

Bảng 2.14. Biến động diện tích nuôi trồng thủy sản 102

Bảng 2.15. GTSX và cơ cấu GTSX lãnh thổ N-L-TS năm 2000, 2010 114

Bảng 2.16. Cơ cấu GTSX nội bộ các ngành N-L-TS trên các vùng lãnh thổ. 115

Bảng 2.17. Số hộ, lao động nông nghiệp, tỉnh Thanh Hóa 2000-2010 117

Bảng 2.18. Số lƣợng trang trại năm 2010 phân theo ngành hoạt động 118

Bảng 2.19. Biến động về số lƣợng trang trại giai đoạn 2010-2010 119

Bảng 2.20. Tổng hợp phát triển vùng chuyên canh tỉnh Thanh Hóa 2000-2010 125

Bảng 3.1. Biến động sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2011-2020 136

Bảng 3.2. Một số chỉ tiêu phát triển N-L-TS đến năm 2020 137

Bảng 3.3. Một số chỉ tiêu phát triển ngành nông nghiệp đến năm 2020 138

Bảng 3.4. Một số chỉ tiêu phát triển ngành thủy sản đến năm 2020 140

Bảng 3.5. Định hƣớng dịch chuyển cơ cấu kinh tế hộ gia đình đến năm 2020 141

10

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Hình 1.1.Cơ cấu GTSX nông nghiệp vùng Bắc Trung Bộ năm 2000 và 2010 ......................43

Hình 2.1.Cơ cấu kinh tế vùng BTB và Thanh Hóa năm 2000 và 2010 ....................................69

Hình 2.2.Cơ cấu sử dụng đất năm 2000 và 2010 (%)...............................................................71

Hình 2.3.CDCC ngành thủy sản Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 ..........................................98

Hình 2.4.Biến động diện tích đất lâm nghiệp có rừng 2000-2010 (ha) ..................................107

Hình 2.5.CDCCKT lâm nghiệp tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010 ..................................110

DANH MỤC BẢN ĐỒ

Bản đồ hành chính tỉnh Thanh Hóa..........................................................................................43

Bản đồ các nhân tố tự nhiên ảnh hƣởng đến CDCCKTNN tỉnh Thanh Hóa……………..…..44

Bản đồ các nhân tố KT-XH chủ yếu ảnh hƣởng đến CDCCKTNN tỉnh Thanh Hóa…..…….50

Bản đồ biến động diện tích đất nông nghiệp giai đoạn 2000-2010……………….…………..67

Bản đồ ngành trồng trọt tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010……………………………....74

Bản đồ ngành chăn nuôi tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010……………….…………..….85

Bản đồ ngành thủy sản tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010………………………………..92

Bản đồ ngành lâm nghiệp tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010…………………………...103

Bản đồ CDCCKT lãnh thổ NN tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2000-2010……………….……..107

11

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTB Bắc Trung Bộ

CCKT Cơ cấu kinh tế

CDCC Chuyển dịch cơ cấu

CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

CDCCNN Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp

CDCCLN Chuyển dịch cơ cấu lâm nghiệp

CDCCTS Chuyển dịch cơ cấu thủy sản

CDCCN-L-TS Chuyển dịch cơ cấu nông-lâm-thủy sản

CHDCND Cộng hòa dân chủ nhân dân

CN Công nghiệp

CNH-HĐT Công nghiệp hóa-hiện đại hóa

DV Dịch vụ

ĐTH Đô thị hóa

ĐBSH Đồng bằng sông Hồng

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GTSX Giá trị sản xuất

KT-XH Kinh tế - xã hội

KCN Khu công nghiệp

KH-KT,CN Khoa học kỹ thuật và công nghệ

KKT Khu kinh tế

KTTĐBB Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ

KTTĐMT Kinh tế trọng điểm miền Trung

LN Lâm nghiệp

NN Nông nghiệp

N-L-TS Nông lâm thủy sản

XD Xây dựng

TTPTKT-XH Tổng thể phát triển kinh tế - xã hội

TS Thủy sản

12

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Kể từ năm 1986, khi Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới đến nay,

ngành nông nghiệp của Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn, đóng vai

trò hết sức quan trọng trong quá trình CNH-HĐH đất nƣớc. Cùng với quá trình

chuyển dịch cơ cấu của nền kinh tế theo hƣớng CNH-HĐH, nông nghiệp Việt

Nam cũng đang trong quá trình chuyển dịch cơ cấu theo xu hƣớng chung. Quá

trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp diễn ra trên quy mô cả nƣớc và đa

dạng ở cấp tỉnh.

Thanh Hóa là tỉnh có diện tích lãnh thổ lớn, số dân đông, điều kiện tự

nhiên, kinh tế - xã hội có nhiều thuận lợi cho việc phát triển một nền nông

nghiệp phong phú, đa dạng. Kinh tế nông nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng

trong đời sống kinh tế - xã hội của tỉnh. Trong giai đoạn vừa qua, ngành nông

nghiệp tỉnh Thanh Hóa đã có bƣớc phát triển toàn diện, đạt đƣợc nhiều thành

tựu, góp phần ổn định và ngày càng nâng cao đời sống nhân dân. Một số sản

phẩm nông nghiệp của tỉnh Thanh Hóa chiếm vị trí quan trọng trong vùng BTB

và cả nƣớc nhƣ: lúa (đứng đầu vùng BTB, thứ 6 cả nƣớc về diện tích, sản

lƣợng), mía (đứng đầu cả nƣớc về diện tích), đàn trâu (đứng thứ 2 cả nƣớc), đàn

bò (đứng thứ 5 cả nƣớc)... Trong cơ cấu GDP toàn tỉnh, nông nghiệp tuy giảm tỷ

trọng từ 39,6% năm 2000 xuống còn 24,1% năm 2010, song giá trị tuyệt đối của

ngành vẫn không ngừng tăng, từ 3942,1 tỷ đồng năm 2000 (giá thực tế), lên

12404,9 tỷ đồng năm 2010. Cơ cấu N-L-TS bƣớc đầu chuyển dịch từ nền nông

nghiệp sản xuất tự cấp tự túc sang sản xuất hàng hóa với xu hƣớng giảm tỷ trọng

ngành nông nghiệp và lâm nghiệp, tăng tỷ trọng của ngành thủy sản; hình thành

các vùng chuyên canh sản xuất quy mô lớn; các loại cây trồng vật nuôi có giá trị

kinh tế và thị trƣờng tiêu thụ ngày càng chiếm tỷ trọng cao, v.v.

13

Tuy nhiên, sự phát triển của nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến nay vẫn còn

nhiều hạn chế: tăng trƣởng kém bền vững, khả năng cạnh tranh thấp, sản xuất

vẫn còn mang nặng tính chất của một nền sản xuất tiểu nông, nhỏ lẻ, phân tán,

có nơi thậm chí chủ yếu vẫn là tự cung tự cấp; công nghệ lạc hậu; việc khai thác,

phát huy các tiềm năng, thế mạnh trong nông nghiệp còn nhiều bất hợp lý...

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên có nhiều nhƣng nổi bật là:

nguồn vốn đầu tƣ cho phát triển thấp; cơ sở hạ tầng và việc ứng dụng khoa học

công nghệ trong sản xuất chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu phát triển; thiếu nguồn

nhân lực qua đào tạo… đặc biệt là thiếu một cơ cấu kinh tế hợp lý để có thể phát

huy đƣợc các tiềm năng thế mạnh vốn có. Vì vậy, chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp là một trong những vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong quá trình

giải quyết những tồn tại, thách thức đang đặt ra cho nông nghiệp Thanh Hóa

hiện nay.

Với ý nghĩa đó, chúng tôi chọn đề tài: “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp ở tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2000-2010” làm đề tài cho

luận án Tiến sĩ, nhằm góp phần luận giải về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nông nghiệp Thanh Hóa trong giai đoạn vừa qua, từ đó đề xuất một số định

hƣớng và các giải pháp cho quá trình chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp của tỉnh

trong thời gian tới.

2. Lịch sử nghiên cứu

Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế là vấn đề đƣợc các nhà quản

lý, các nhà khoa học đặc biệt quan tâm không chỉ bởi nó là một nội dung quan

trọng trọng trong kinh tế học mà còn là vấn đề luôn luôn thay đổi qua các thời

kỳ phát triển của mọi nền kinh tế.

Đối với Việt Nam, cơ cấu kinh tế có vai trò quyết định đến sự phát triển

và tăng trƣởng kinh tế cũng nhƣ quyết định đến sự phát triển xã hội. Cho đến

nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu

kinh tế, trong đó tiêu biểu nhƣ:

14

+ “Chuyển dịch CCKT theo hướng công nghiệp hoá nền kinh tế quốc

dân”, NXB Chính trị quốc gia, 1994, tập 2, chủ biên Ngô Đình Giao. [33]

Trong cuốn sách này, các tác giả tập trung trình bày những vấn đề lý luận và sự

cần thiết của chuyển dịch CCKT theo hƣớng CNH-HĐH, đề xuất phƣơng hƣớng

và biện pháp chuyển dịch CCKT Việt Nam. Những vấn đề lý luận về về cơ cấu,

cơ cấu kinh tế, các khía cạnh biểu hiện và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

trong cuốn sách này đã đƣợc các tác giả làm sáng tỏ một cách hệ thống và đƣợc

nhiều nhà nghiên cứu sau tiếp tục kế thừa, bổ sung, hoàn thiện.

Nhiều công trình của các NCS khi nghiên cứu về vấn đề chuyển dịch cơ

cấu kinh tế cũng đã vận dụng để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận trong nghiên

cứu của mình nhƣ các tác giả: Mai Hà Phƣơng với đề tài “Nghiên cứu chuyển

đổi cơ cấu cây trồng lâu năm ở tỉnh Lâm Đồng”, 2008, Luận án Tiến sĩ Địa lý

học, ĐHSP HN; Vũ Thị Kim Cúc trong đề tài “Nghiên cứu CDCCKTNN ở Hải

Phòng”, 2012, Luận án Tiến sĩ Địa lý học, ĐHSP TP Hồ Chí Minh; Tạ Đình

Thi, 2006, “Chuyển dịch CCKT tác động đến sự phát triển bền vững ở vùng

Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ”. Luận án Tiến sỹ kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế

Quốc dân,... [14, 57, 78]

+ “Những vấn đề chủ yếu về kinh tế phát triển”, 2005, NXB Chính trị

Quốc gia, tác giả Ngô Doãn Vịnh.[96] Trong cuốn sách này, tác giả đã trình bày

một cách tổng quát cả lý luận và thực tiễn về cơ cấu của nền kinh tế; phân tích

khái quát cơ cấu kinh tế Việt Nam trong thời gian cho đến trƣớc năm 2005 và

đƣa ra một số tƣ tƣởng cho việc nghiên cứu hình thành cơ cấu kinh tế Việt Nam

trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hóa.

Những vấn đề lý luận về cơ cấu kinh tế đƣợc các tác giả đề cập chi tiết, hệ

thống, làm rõ nhiều nội dung, đặc biệt là những lý luận về chuyển dịch cơ cấu

kinh tế, phân tích đánh giá cơ cấu kinh tế và các nhân tố ảnh hƣởng đến việc

hình thành và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

15

+ “Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở Việt Nam”, 2006, NXB Khoa học

xã hội, chủ biên Bùi Tất Thắng.[77] Các tác giả đã tổng quan một số vấn đề lý

luận về cơ cấu ngành kinh tế trong thời kỳ CNH, làm rõ khái niệm cơ cấu kinh

tế, chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế và những chỉ tiêu phản ánh sự chuyển dịch

cơ cấu ngành kinh tế.

Những phân tích của các tác giả về các nhân tố tác động đến chính sách

thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trong thời kỳ CNH nƣớc ta

nhƣ: các nhân tố về môi trƣờng kinh tế quốc tế, lợi thế so sánh của các nguồn

lực kinh tế, sự hình thành cơ chế thị trƣờng và các chức năng kinh tế nhà

nƣớc....đã bổ sung những vấn đề lý luận về các nhân tố tác động đến quá trình

chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế.

+ “Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế- Nghiên cứu thống kê cơ

cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế”, 2007, NXB Đại học Kinh tế quốc

dân, chủ biên Phan Công Nghĩa.[49] Trong cuốn sách này các tác giả đã hệ

thống các phƣơng pháp thống kê cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đây

có thể coi là các phƣơng pháp cơ bản trong nghiên cứu cơ cấu kinh tế và chuyển

dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam hiện nay. Các phƣơng pháp thống kê mô tả và

thống kê phân tích cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế đƣợc các tác giả

tập trung làm rõ, có ý nghĩa quan trọng cho việc vận dụng trong các nghiên cứu

về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

+ “Nghiên cứu luận cứ khoa học để CDCCKTNN theo hướng CNH,

HĐH”, 2004, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam, Đề tài Khoa học

cấp Nhà nƣớc mã số KC 07-17 [101]. Trong đề tài này, những vấn đề về cơ sở

khoa học cho việc CDCCKTNN theo hƣớng CNH-HĐH ở Việt Nam đƣợc nghiên

cứu chi tiết, hệ thống. Trong đó, những vấn đề về lý luận về cơ cấu kinh tế nông

nghiệp theo ngành, cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo lãnh thổ và cơ cấu theo thành

phần đƣợc làm rõ hơn về bản chất, đặc trƣng và các nhân tố tác động đến qúa