Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh theo hướng phát triển bền vững

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THU HÀ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH CÔNG NGHIỆP

TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THU HÀ

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH CÔNG NGHIỆP

TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Thị Nga

THÁI NGUYÊN – 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn

của cô giáo TS. Phạm Thị Nga và không trùng lặp với các công trình khác.

Các tư liệu và số liệu được sử dụng trong luận văn được thu thập từ nguồn

số liệu có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và được trích dẫn đầy đủ, chính

xác.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu Hà

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới TS.

Phạm Thị Nga, người luôn hết sức tận tình hướng dẫn, góp ý, chỉnh sửa

giúp tôi hoàn thành luận văn của mình.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Khoa Quản lý -

Luật Kinh tế, Phòng Đào tạo – bộ phận sau đại học, các nhà khoa học , các

thầy cô giáo trong hội đồng đánh giá các cập đã tạo điều kiện giúp đỡ trong

suốt quá trình thực hiện luận văn của mình.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo, đồng nghiệp đã tận tình

giúp đỡ trong quá trình học tập và thực hiện luận văn của mình

Xin cảm ơn sự động viên, hỗ trợ to lớn của gia đình, bạn bè và người

thân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn của

mình!

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu Hà

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................ii

MỤC LỤC..................................................................................................................................ii

MỤC LỤC.................................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TĂT........................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.....................................................................................................vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ...............................................................................................viii

MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................................. 2

2.1. Mục tiêu chung ................................................................................................................... 2

2.2. Mục tiêu cụ thể.................................................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 3

3.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................................... 3

3.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................................................ 3

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn............................................................................................. 3

5. Kết cấu của luận văn.............................................................................................................. 4

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN

DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG......................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp.................................... 5

1.1.1. Cơ cấu kinh tế ...................................................................................................5

1.1.2. Cơ cấu ngành kinh tế.........................................................................................6

1.1.3. Cơ cấu ngành công nghiệp................................................................................8

1.1.4. Cơ sở lý luận về phát triển bền vững ................................................................9

1.1.5. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng phát triển bền vững .11

1.2. Cơ sở thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng phát

triển bền vững.................................................................................................................20

1.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc ....................................................................20

iv

1.2.2. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng.............................................................23

1.3. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với tỉnh Bắc Ninh..........................................................24

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................26

2.1. Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................................26

2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................................26

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp .........................................................26

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin...........................................................................27

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................27

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...........................................................................................28

2.3.1. Tốc độ tăng trưởng ngành công nghiệp ..........................................................28

2.3.2. Sản xuất công nghiệp ......................................................................................28

2.3.3. Tổ chức không gian lãnh thổ và phân bố công nghiệp ...................................29

2.3.4. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ............................................................31

2.3.5. Khai thác hợp lý và sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên........................31

Chương 3 THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH

CÔNG NGHIỆP TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN

VỮNG............................................................................................................................32

3.1. Khái quát về tình hình phát triển công nghiệp Bắc Ninh...............................................32

3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh theo

hướng phát triển bền vững.............................................................................................33

3.2.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng phát triển bền

vững về mặt kinh tế ..........................................................................................33

3.2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng phát triển bền

vững về xã hội ..................................................................................................43

3.3. Các nhân tố tác động tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng

phát triển bền vững trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh............................................................58

3.3.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................58

3.3.2. Nguồn nhân lực ...............................................................................................61

3.3.3. Tình hình kinh tế - xã hội................................................................................63

3.3.4. Chính sách phát triển công nghiệp bền vững..................................................65

v

3.4. Đánh giá chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp theo hướng phát

triển bền vững trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh....................................................................65

3.4.1. Kết quả đạt được .............................................................................................65

3.4.2. Hạn chế............................................................................................................66

3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ........................................................68

Chương 4 PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU, GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NGÀNH CÔNG NGHIỆP TỈNH

BẮC NINH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG.................................71

4.1. Phương hướng, mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc

Ninh theo hướng phát triển bền vững...........................................................................71

4.1.1. Phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc

Ninh theo hướng phát triển bền vững...............................................................71

4.1.2. Mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh

theo hướng phát triển bền vững........................................................................72

4.2. Giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh

theo hướng phát triển bền vững.....................................................................................73

4.2.1. Nhóm giải pháp quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp tỉnh Bắc

Ninh theo hướng phát triển bền vững...............................................................73

4.2.2. Nhóm giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp nhanh và bền vững............75

4.2.3. Giải pháp tổ chức không gian lãnh thổ và phân bổ công nghiệp hợp lý, phát

triển hạ tầng xã hội theo hướng hợp lý, hiệu quả .............................................77

4.2.4. Giải pháp nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp .............................79

4.2.5. Giải pháp nhằm khai thác hợp lý và sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên...85

KẾT LUẬN.............................................................................................................................88

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................89

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TĂT

Viết tắt Tên đầy đủ Tiếng Việt Tên đầy đủ tiếng Anh

CCKT Cơ cấu kinh tế

CCN Cụm công nghiệp

CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

DN Doanh nghiệp

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Investment

GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product

GTSX Giá trị sản xuất

HĐND Hội đồng nhân dân

KCN Khu công nghiệp

PP Phân phối

PTBV Phát triển bền vững

SX Sản xuất

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3. 1: Giá trị sản xuất công nghiệp theo giá hiện hành phân theo.........................36

Bảng 3. 2: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành công nghiệp phân theo thành phần kinh tế

giai đoạn 2014 – 2017 .....................................................................................37

Bảng 3. 3: Chỉ số sản xuất công nghiệp phân theo ngành công nghiệp........................38

Bảng 3. 4: Giá trị sản xuất và tốc độ tăng trưởng ngành công nghiệp..........................39

Bảng 3. 5: Cơ cấu và giá trị sản xuất ngành công nghiệp trong giá trị sản xuất toàn

tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2013 - 2017 ...............................................................40

Bảng 3. 6: Giá trị sản xuất công nghiệp theo giá so sánh 2010 phân theo ngành công

nghiệp cấp II....................................................................................................41

Bảng 3. 7: Giá trị và cơ cấu tổng sản phẩm ngành công nghiệp trong cơ cấu tổng sản

phẩm theo giá hiện hành giai đoạn 2013 - 2017 ...............................................42

Bảng 3. 8: Sản phẩm công nghiệp chủ yếu của tỉnh Bắc Ninh ....................................42

Bảng 3. 9: Thu nhập bình quân một tháng của người lao động trên địa bàn tỉnh Bắc

Ninh phân theo đơn vị hành chính giai đoạn 2013 – 2017................................46

Bảng 3. 10: Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc tại thời điểm 1/7 hàng

năm trong nền kinh tế đã qua đào tạo phân theo giới tính, thành thị, nông

thôn .................................................................................................................61

viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1. 1: Các bộ phận hợp thành cơ cấu nền kinh tế..................................... 6

Biểu đồ 3. 1: Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2013-2017.................. 32

Biểu đồ 3. 2: Tốc độ tăng trưởng kinh tế tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2014-

2017....................................................................................................... 34

Biểu đồ 3. 3: Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh năm 2017 ................................... 35